معرفی و دانلود کتاب نبرد تفسیرها و غنی‌سازی اورانیوم در ایران: واکاوی تفسیرهایی که به برجام انجامید

معرفی کتاب نبرد تفسیرها و غنی‌سازی اورانیوم در ایران: واکاوی تفسیرهایی که به برجام انجامید

کتاب نبرد تفسیرها و غنی‌سازی اورانیوم در ایران: واکاوی تفسیرهایی که به برجام انجامید نوشته‌ی فرشاد کاشانی، به بررسی نتیجه اظهار نظر هانس بلیکس درباره برجام می‌پردازد.

فرشاد کاشانی دانش‌آموخته حقوق بین‌الملل، در کتاب نبرد تفسیرها و غنی‌سازی اورانیوم در ایران علاوه بر بررسی اظهار نظر هانس بلیکس، سیاستمدار سوئدی و مدیرکل پیشین آژانس بین المللی انرژی اتمی که معتقد است در مورد برجام دیپلماسی صبر نتیجه داده است و بدون اراده رهبران سیاسی کشورهای شرکت‌کننده در این مذاکرات، استقامت مذاکره‌کنندگان توافق هسته‌ای امکان‌پذیر نمی‌شد، شما را با سیر حقوقی پرونده برجام آشنا می‌کند.

برای اولین بار در تاریخ شورای امنیت سازمان ملل، کشوری با گرفتن ۶ قطعنامه تحریمی که برای اولین بار در تاریخ جهان تحریم‌های بانکی هم شامل آن بوده، ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد که به موضوع تهدید صلح و امنیت جهانی اختصاص دارد، موفق شده بدون اجرای هیچ‌کدام از خواسته‌های اصلی شورای امنیت که آن‌ها را خلاف حقوق خود می‌دانسته با مذاکره و دیپلماسی ضمن لغو تمامی تحریم‌ها، پرونده خود را از ذیل این فصل خارج کند.

اتفاق بی‌نظیری که در جریان توافق جامع اتمی ایران اتفاق افتاد. ۵ عضو دائم شورای امنیت برای اولین بار در جهان نه‌تنها برخورداری کشوری از چرخه سوخت اتمی را در ذیل ماده ۴ معاهده منع گسترش سلاح‌های اتمی با امضای توافقی به رسمیت شناختند، حتی این توافق را به تصویب شورای امنیت سازمان ملل هم رسانند؛ موضوعی که پیشتر ایران را به‌دلیل پیگیری آن (دستیابی به چرخه سوخت اتمی) «تهدیدی علیه صلح و امنیت جهانی» خوانده و تحریم کرده بود، برای ایران محترم شمرده شده و تایید شد.

گرچه بعد از برقراری معاهده منع گسترش سلاح‌های اتمی و تاسیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کشورهای دیگری هم بر اساس حقوقشان و مقررات مندرج در آن در صدد استفاده صلح‌آمیز از چرخه سوخت اتمی برآمدند اما در اهمیت توافق جامع اتمی با ایران می‌توان گفت که اعضای دائم شورای امنیت هرگز حاضر به پذیرش رسمی حقوق این کشورها در برخورداری از چرخه سوخت اتمی نشدند. ژاپن یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های این وضعیت است.

با استناد به هزینه‌هایی که در این مدت به ایران تحمیل شد، شاید کسانی با این برنامه موافق نباشد اما از دیدگاه صرفا حقوقی، ایران از حق غیرقابل واگذاری خود در معاهده  ان پی تی نگذشت که سابقه موثر و قابل استنادی در حقوق بین‌الملل محسوب شود. اگر وجود معاهده ان پی تی و تاسیس آژانس را محصول هزینه‌ای بدانیم که ژاپن به عنوان مهم‌ترین قربانی سلاح‌های اتمی پرداخت، جدالی که ایران و اعضای دائمی شورای امنیت در ۱۳ سال منتهی به برجام آغاز کردند در واقع تعیین تکلیف نبرد ۵۰ ساله سرنوشت نظام منع گسترش سلاح‌های اتمی و تفسیر و اجرای نامتوازن آن با هزینه‌های ایران بود.

در بخشی از کتاب نبرد تفسیرها و غنی‌سازی اورانیوم در ایران می‌خوانیم:

مذاکرات لندن آخرین دیدار میان دو طرف پیش از بحرانی شدن روابط و پرونده اتمی ایران بود. محتوی گفتگوهای لندن به گفته حسین موسویان مذاکره‌کننده ایرانی نشان می‌داد که امیدی به رسیدن به توافق جامع نیست.

پس از نشست لندن، در تهران جلسه سران نظام با حضور محمود احمدی‌نژاد تشکیل و مجددا تاکید شد که کارخانه یو سی اف اصفهان راه‌اندازی و پایان تعلیق فعالیت‌های آن به‌طور رسمی حداکثر تا ۱۰ مرداد (اول اوت) به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع داده شود.

در حالی‌که با فرا رسیدن این تاریخ پیشنهاد اروپایی‌ها هم ارائه نشده بود، ایران در نامه‌ای در تاریخ تصویب‌شده به مدیرکل آژانس اعلام کرد که تعلیق فعالیت کارخانه اصفهان پایان یافته است. در نامه ایران آمده بود «در حالی‌که نقض همه جانبه و مستمر حقوق ایران تحت معاهده ان پی تی ادامه داشت و در حالی‌که دولت‌های اصلی عضو ان پی تی در عدم پایبندی خود نسبت به بسیاری از تعهداتشان تحت مواد 1، 4 و 6 به‌طور کلی و تحت بند دو ماده ۴ در قبال ایران اصرار ورزیدند ایران بر اهتمام خود در پابندی به کلیه تعهداتش تحت معاهده ادامه داد.»

این نامه به قلم محمدجواد ظریف و به نام جمهوری اسلامی ایران نوشته شده است. در نامه تهران به آژانس به بحث تضمین‌های عینی اشاره شده که اختلاف‌ها بر سر آن به شکست مذاکرات انجامید. ایران در سوم فرودین ۱۳۸۴ (۲۳ مارس ۲۰۰۵) طرح ۴ مرحله‌ای‌اش برای تعریف عملی تضمین‌های عینی را که سه کشور اروپایی رد کرده بودند به اطلاع آژانس رساند.

فهرست مطالب کتاب

نگاه دیپلماتِ حقوقدان؛ دیپلماسی صبر نتیجه داد
مقدمه
فصل اول: بحران اتمی ایران؛ اختلاف بر سر چه بود؟
فصل دوم: بحران پرونده اتمی ایران از کجا آغاز شد و به کجا ختم شد؟
فصل سوم: چرا یک سانتریفیوژ هم نه؟
فصل چهارم: «حق مسلم» بود؟
فصل پنجم: نتیجه‌گیری
فصل ششم: پیوست‌ها