معرفی و دانلود کتاب مهرویی و مستوری: بازآفرینی منظومه خسرو و شیرین در سینما

معرفی کتاب مهرویی و مستوری: بازآفرینی منظومه خسرو و شیرین در سینما

کتاب مهرویی و مستوری، نوشته‌ی زهرا حیاتی، پژوهشی میان‌رشته‌ای است که قصد دارد منظومه‌ی خسرو و شیرین نظامی را در چارچوب الگوهای سینمایی بازآفرینی کند. از منظر نویسنده، تعامل ادبیات و سینما، متکی بر جنبه‌های تصویری و روایی داستان‌هاست. ازاین‌رو، می‌توان به جنبه‌های نمایشی آن‌ها دست یافت و اقدام به بازآفرینی روایات در بستری متفاوت کرد.

درباره‌ی کتاب مهرویی و مستوری

زهرا حیاتی در کتاب مهرویی و مستوری، به تلفیق دو هنر سینما و ادبیات پرداخته است. این کتاب، در حقیقت بازآفرینی خسرو و شیرین در سینماست و هدف‌اش آشکارسازی ظرفیت‌های نمایشی این داستان کهن است. با چرخی در شاهکارهای ادبیات کهن درمی‌یابیم که شمار قابل‌توجهی از منظومه‌ها و داستان‌های عاشقانه و عارفانه، از ظرفیت‌های نمایشی و تصویری بالایی برخوردارند که امکان بازنمایی آن‌ها را در بستر سینما، فراهم می‌کند. این منظومه‌ها عموماً با اصول درام و هنرهای نمایشی سازگارند و می‌توانند روایت خود را در قالب‌های متفاوتی به نمایش بگذارند.

منظومه‌ی خسرو و شیرین، اثر نظامی گنجوی نیز یکی از این نمونه‌هاست که داستان عشق این دو شخصیت را روایت می‌کند. ازاین‌رو، زهرا حیاتی در کتاب مهرویی و مستوری به‌سراغ این شاهکار ادبی رفته تا با تأکید بر ظرفیت‌های سینمایی آن، به الگوهای نمایشی نزدیک شود.

این کتاب متشکل از چهار فصل است. نویسنده، فصل اول را با شرح مفهوم بازآفرینی آغاز می‌کند، سپس به‌سراغ مبحث بازآفرینی در ادبیات می‌رود و در ادامه، اصول بازآفرینی ادبیات در سینما را تشریح می‌کند. بررسی مناسبات ادبیات و سینما، ماهیت اقتباس ادبی و شیوه‌های بازآفرینی ادبیات غنایی، دیگر مباحث مطرح‌شده در فصل اول کتاب‌اند.

فصل دوم، درباره‌ی ظرفیت‌های نمایشی خسرو و شیرین صحبت می‌کند و ضمن معرفی ساختار دراماتیک، به مقایسه‌ی فیلمنامه و داستان می‌پردازد.

سومین فصل کتاب، جنبه‌های دراماتیک منظومه‌ی مذکور را با نگاهی به شخصیت‌پردازی، مکالمات، کارکردها، درونمایه و زمان و مکان داستان بررسی می‌کند و در فصل چهارم هم به مقایسه‌ی تصویرپردازی در ادبیات و سینما می‌پردازد.

در مجموع، کتاب پیش‌ رو را می‌توان پژوهشی میان‌رشته‌ای تلقی کرد که قابلیت‌هایی را از ادبیات کلاسیک فارسی گردآوری کرده و در کنار ویژگی‌های دنیای سینما قرار داده است. در نهایت هم موفق شده خوانش جدیدی از داستان خسرو و شیرین ارائه دهد. این کتاب به‌همت انتشارات سوره‌ی مهر منتشر شده است.

کتاب مهرویی و مستوری برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب به سینماگران، علاقه‌مندان به ادبیات نمایشی و طرفداران شاهکارهای ادبیات کهن پیشنهاد می‌شود.

با زهرا حیاتی بیشتر آشنا شویم

زهرا حیاتی، دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است که مدرک دکتری زبان و ادبیات فارسی دارد و کتاب‌ها و مقالات بسیاری را در این حوزه تألیف کرده است. او زاده‌ی سال 1354 است و از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، به عنوان پژوهشگر برتر سال 1395 برگزیده شد. او همچنین برگزاری کارگاه‌های آموزشی، همایش‌های علمی، سخنرانی در نشست‌ها و همایش‌های مرتبط و تدریس را در کارنامه دارد.

کتاب‌های «افسانه و رسانه» و «من چو لب گویم لب دریا بود»، نمونه‌هایی از آثار زهرا حیاتی‌اند.

در بخشی از کتاب مهرویی و مستوری: بازآفرینی منظومه خسرو و شیرین در سینما می‌خوانیم

وقتی صبح فرا می‌رسد، شیرین در مرغزاری چشمه‌ای می‌یابد و گرداگرد آن را نگاه می‌کند. چون کسی را نمی‌یابد و غبار راه هم برتن‌ دارد، از اسب فرود می‌آید و به شستشوی خود در چشمه مشغول می‌شود. از سوی دیگر خسرو که در انتظار شاپور است به‌ سبب منزلتی که نزد هزمز یافته‌ است گرفتار چشم‌زخم می‌شود و دشمنی دیوکردار به نام او سکه می‌زند و سکه‌ها را به هر اقلیمی می‌فرستد. هرمز کین پسر را به دل می‌گیرد و در صدد تنبیه او برمی‌آید. اما بزرگ‌امید که اختر خسرو را در وبال می‌بیند او را آگاه می‌سازد. خسرو که چاره را در گریختن می‌بیند به حرمسرای خود می‌رود و به کنیزان می‌گوید: «اگر شیرین نزد شما آمد، او را گرامی دارید که شما چون ماهید و او چون خورشید و اگر از این سرا دل‌تنگ بود، برای او قصری در صحرا بنا کنید.» سپس راه بیابان پیش می‌گیرد و شتابان به‌ سوی سرزمین ارمن به‌ راه‌ می‌افتد.

حضور شیرین زیبا و گل‌اندام میان چشمه، خسرو را مدهوش می‌سازد. شیرین که زلفش راه بر چشمانش بسته‌ است، از نظارگی خسرو بی‌خبر است و وقتی نگاهش بر او می‌افتد از شرم مانند ماه در چشمه می‌لرزد و گیسوانش را بر اندام خود پراکنده می‌کند تا بدان پوشیده شود. خسروی جوانمرد که شرم شیرین را می‌بیند، روی برمی‌گرداند و شیرین هم با این‌که مهر خسرو را در دل ‌افتاده می‌بیند، چون نشانه‌هایی را که شاپور داده بود در او نیافته‌ است ترجیح می‌دهد که دل بر دو دلدار ننهد و می‌اندیشد که اگر او خسرو است، بهتر است به یکبارگی از پرده بیرون نیاید. ازاین‌رو، روی برمی‌گرداند و به تاخت از خسرو دور می‌شود. خسرو که نمی‌تواند دل از شیرین برگیرد سر برمی‌گرداند اما هرچه جستجو می‌کند او را نمی‌یابد و چنان دچار حسرت و پشیمانی می‌شود که تا مدتی به سرزنش خود می‌پردازد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: بازآفرینی منظومه «خسرو و شیرین» در سینما
مفهوم «بازآفرینی» (Recreation)
بازآفرینی در «ادبیات»
بازآفرینی «ادبیات» در «سینما»
مناسبات ادبیات و سینما
اقتباس ادبی (Adaptation)
اصول بازآفرینی ادبیات در سینما
بازآفرینی ادبیات غنایی (منظومه‌های عاشقانه فارسی)
بازآفرینی «خسرو و شیرین»
فصل دوم: ظرفیت‌های نمایشی در ساختار «خسرو و شیرین»
ساختار دراماتیک
الف. مقابله آغاز فیلمنامه و آغاز داستان خسرو و شیرین
ب. مقابله میان فیلمنامه و میان داستان خسرو و شیرین
ج. مقابله پایان فیلمنامه و پایان داستان خسرو و شیرین
نتیجه
فصل سوم: ظرفیت‌های نمایشی در عناصر و فنون داستانی «خسرو و شیرین»
1. کارکردها و جذابیت‌های دراماتیک در «خسرو و شیرین»
2. شخصیت‌پردازی دراماتیک در «خسرو و شیرین»
3. گفتگوی دراماتیک در «خسرو و شیرین»
4. زمان و مکان دراماتیک در «خسرو و شیرین»
5. درونمایه دراماتیک در «خسرو و شیرین»
فصل چهارم: ظرفیت‌های تصویری در «خسرو و شیرین»
تصویرپردازی در ادبیات و سینما
مقابله تصویرپردازی «خسرو و شیرین» با تصویرپردازی سینمایی
فهرست منابع
فهرست اعلام