معرفی و دانلود کتاب قصه‌های بهلول

معرفی کتاب قصه‌های بهلول

در کتاب قصه‌های بهلول نوشته محمد شب زنده دار، روایات، قصه‌ها و لطیفه‌های کوتاهی که درباره این شخصیت در منابع گوناگون آمده است را می‌خوانید.

بهلول که به معنای گشاده‌رو و خوب صورت آمده و مردان مزاح و بذله‌گو، حاضر جواب و عاقل کهنه‌کار را به وی تشبیه و تمثیل می‌کنند، اگر چه به ظاهر دیوانه می‌نمود، ولی از فضلا و خردمندان روزگار بوده است. در تذکره‌ها، بهلول زیاد داریم، ولی بهلول معروف همان شخصی است که در زمان خلافت هارون‌ الرشید می‌زیسته و از شاگردان مخصوص امام صادق (ع) بوده است.

بهلول از بستگان نزدیک و به روایتی برادر مادری هارون‌ الرشید بود که با وجود این قرابت و انتساب، به علی‌بن‌ابی طالب (ع) و فرزندانش ارادت می‌ورزید. زادگاه او شهر کوفه و نام اصلی‌اش را وهب بن عمرو نوشته‌اند. جنون و دیوانگی ظاهری او از این جهت بود که هارون‌ الرشید برای بقای خلافت و حفظ مقام و قدرت خود، در مقام از بین بردن امام جعفر صادق (ع) برآمد و بهانه‌ها می‌انگیخت تا آن حضرت را به درجۀ شهادت برساند. چون به هیچ وسیله توفیق نیافت، پس امام ششم را متهم به داعیۀ خروج کرد و از فضلا و فقهای زمان از جمله بهلول استفتاء به قتلش نمود. بعضی‌ها فتوی دادند؛ ولی بهلول به دستور امام صادق (ع) به جنون و دیوانگی تظاهر نمود تا از او شرعا فتوی نخواهند.

این روایت صحیح به نظر نمی‌رسد؛ زیرا بعید است امام معصوم شخص عاقلی را صریحا امر کند که خود را به دیوانگی زند. اصل روایات این است که چند تن از صحابه و دوستان خاص امام صادق (ع) به مناسبت دوستی با آن حضرت تحت تعقیب قرار گرفتند و هارون‌ الرشید قصد داشت تمام علاقمندان و محبان امام عصر (ع) را به وسائل و دسایس مختلفه از بین ببرد. این عده از حضرت که آن موقع در «مدینه» به‌ سر می‌برد، چاره‌جویی و کسب تکلیف نمودند. امام جعفر صادق (ع) جواب آن‌ها را با یک حرف تهجی نمودار ساختند و آن حرف «جیم» بود؛ یعنی به طور سر بسته پیام دادند «جیم شوید».

مرحوم قاضی نورالله شوشتری صاحب کتاب «مجالس المؤمنین» در شرح احوال بهلول می نویسد: و او وهب بن عمرو است که از عقلای مجانین بوده و بی‌خبران او را دیوانه می‌خوانند. مولد او «کوفه» است و چنانچه در «تاریخ گزیده» مسطور است از بنی اعمام هارون‌ الرشید عباسی بوده و شاگرد خاص حضرت امام جعفر صادق (ع) بوده و در زمرۀ متقیان عصر خود بوده، نقل است که هارون به واسطۀ حفظ ملک، همواره در دفع امام واجب‌ التعظیم بود و بهانه‌ها می‌انگیخت که آن حضرت را به درجۀ شهادت برساند و خاطر از ممر او جمع گرداند تا آن که در آن ایام، امام را متهم به داعیۀ خروج نمود و از متقیان زمان خود که از آن جمل یکی بهلول بود، استفسار اباحۀ قتل امام معصوم نمود. دیگران فتوی دادند و بهلول به خدمت حضرت امام (ع) رفت و از صورت واقعه خبر داد و التماس نمود که او را در آن باب ارشادی نمایند. آن حضرت فرمودند که خود را گسسته مهار و دیوانه و بی‌وقار ظاهر سازد. بهلول به مقتضای اشارۀ واجب‌ الاطاعه عمل نموده، خود را از تکلیف هارون خلاص فرمود.

فهرست مطالب کتاب

شرح حال بهلول
ویژگی‌های بهلول
مختصری در تفاوت بین بهلول و هارون
بهلول و هارون‌الرشید
بهلول و دیگران
قصه‌ها و لطیفه‌های کوتاه
حکایات منظوم از الهی نامه عطار