معرفی و دانلود کتاب طنز و رمز در الهی نامه

معرفی کتاب طنز و رمز در الهی نامه

الهی‌نامه‌ی عطار نیشابوری یکی از آثار جاودانه‌ی ادبیات فارسی به شمار می‌رود. بهروز ثروتیان در کتاب طنز و رمز در الهی نامه کوشیده است به شرح و بسط جان‌مایه‌ی یکی از بزرگترین شاهکارهای ادبیات عرفانی فارسی بپردازد.

درباره‌ی کتاب طنز و رمز در الهی‌نامه

فریدالدین عطار نیشابوری ستاره‌ای درخشان بر تارک آسمان تماشایی و خیال‌انگیز ادبیات فارسی است. او در اثر سترگ خود، الهی‌نامه، همچون منطق‌الطیر، از ادبیاتی تمثیلی و غنی بهره می‌گیرد تا به سالکان طریقت معنا در پیمودن مسیر عرفان کمک کند. در اثری که اکنون نسخه‌ی الکترونیکی آن پیش روی شماست، یعنی کتاب طنز و رمز در الهی‌ نامه، بهروز ثروتیان درصدد آن برآمده است که به شرح و تفسیر حکایات آموزنده و ارزنده‌ی این اثر بپردازد.

حکایاتی که عطار نیشابوری در الهی‌نامه به رشته‌ی تحریر درآورده است، طیفی گسترده از اقشار و اشخاص را در بر می‌گیرند. بهروز ثروتیان در کتاب طنز و رمز در الهی‌نامه، روایت‌های مربوط به هر طبقه و گروه را دسته‌بندی کرده و به هر یک از آن‌ها فصلی مجزا را اختصاص داده است. شوریدگان، فرستادگان، راهروان مکتب عشق و عرفان، فرمانروایان، زنان، شاعران، خردمندان، کوردلان و جانوران، در این کتاب هر یک به نحوی مستقل مورد بررسی قرار گرفته‌اند و حکایات مربوط به آن‌ها به همراه شرح و تفسیرشان در هر بخش ارائه شده است.

بهروز ثروتیان داستان‌های الهی‌نامه را به نثر سلیس فارسی برگردانده است تا از این طریق، از دشواری‌های زبانی آن بکاهد و درک مفاهیم مطرح‌شده در آن را برای طیف گسترده‌ای از مخاطبان دسترسی‌پذیر سازد. او تمامی این داستان‌ها و شرح و تفسیرشان را به مرحله‌ی نقد و بررسی می‌برد اما در پایان داوری را به عهده‌ی خواننده می‌گذارد.

نویسنده که در این اثر از نسخه‌ی تصحیح‌شده‌ی هلموت ریتر استفاده کرده است، پیشگفتار کتاب را به بررسی شخصیت عطار نیشابوری و زیست ادیبانه‌ی او در قرن ششم و هفتم هجری قمری اختصاص داده است. او همچنین در این بخش نگاهی مختصر اما مفید به تاریخ و زمانه‌ی زیست عطار می‌اندازد و ناامن‌ترین نقاط دوره‌‌ی حیات تاریخی خطه‌ی خراسان را مرور می‌کند. ثروتیان چهار رسالت اساسی برای شاعران متصور است که به ترتیب ایمان، عمل صالح، ذکر خدا و ستم‌ستیزی نام دارند. او عطار نیشابوری، این ادیب و عارف بلندآوازه را شخصیتی می‌یابد که به نحو احسن از این پس این رسالت‌های چهارگانه برآمده است و بدین ترتیب نام خود را در دفتر ادبیات و عرفان ایران زمین جاودانه کرده است.

چنان که بهروز ثروتیان خود در ابتدای کتاب عنوان می‌کند، به جهت این که طیف گسترده‌ای از مخاطبان بتوانند از داستان‌های الهی‌نامه لذت و بهره بجویند، حکایات این شاهکار ادبی جاودانه به نثر ساده بازنویسی شده‌اند تا اگر کسی امکان و مجالی برای خواندن اصل اثر را در دست ندارد، از اندیشه‌ی والای عطار نیشابوری بی‌خبر و بی‌بهره نماند. ولیکن، این واقعیت بر احدی پوشیده نیست که بازنویسی ساده‌سازی شده‌ی هر اثر بزرگی، لاجرم از ظرافت‌های روح و جان اثر تهی است و مطالعه‌ی این کتاب نیز لذت خواندن الهی‌نامه‌ی منظوم را به همراه ندارد. اگرچه کتاب طنز و رمز در الهی‌نامه از نقد و نقل صرف و خشک حکایات عطار فراتر می‌رود، اما اگر کسی بخواهد در وادی عرفان عطار گام بردارد، نباید از نسخه‌ی اصلی و منظوم اثر غافل بماند.

کتاب طنز و رمز در الهی‌نامه به کوشش انتشارات سوره‌ی مهر تهیه و منتشر شده است.

کتاب طنز و رمز در الهی‌نامه برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به ادبیات عرفانی علاقه دارید و به دنبال شرحی مفصل بر الهی‌نامه‌ی عطار نیشابوری هستید، مطالعه‌ی این اثر را از دست ندهید.

با بهروز ثروتیان بیشتر آشنا شویم

بهروز ثروتیان، پژوهشگر ادبی، مدرس دانشگاه و نظامی‌شناس برجسته بود که در سال 1316 در آذربایجان غربی چشم به جهان گشود. او دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را در رشته‌ی ادبیات فارسی و در دانشگاه تبریز با موفقیت تمام سپری کرد و پس از آن مدرک دکترای خود را در همان رشته و از دانشگاه تهران دریافت نمود. بیش از 70 عنوان کتاب و نیز ده‌ها مقاله‌ی تخصصی به قلم دکتر بهروز ثروتیان منتشر شده است که از این میان می‌توان به عناوینی همچون «تصحیح و شرح آثار نظامی گنجه‌ای» در 6 مجلد، «فرهنگ اصطلاحات و تعریفات نفایس‌الفنون»، «تصحیح جاویدان خرد»، «بررسی فر در شاهنامه‌ی فردوسی»، «اشارات عارفانه به رموز آیات و اخبار در نوبت سوم کشف‌الاسرار و عدةالابرار رشیدالدین میبدی» و «خردنامه‌های ایران باستان» اشاره کرد. ثروتیان در سال 1391 به علت سکته‌ی قلبی درگذشت.

در بخشی از کتاب طنز و رمز در الهی نامه می‌خوانیم

برای بیان حال درون دیگران و نمایاندن حقیقت حال ایشان به ایشان گاهی عارفی به امتحان عملی چنگ می‌زند و به‌سادگی گرهی از درون را باز می‌کند و نهان را آشکارا نشان می‌دهد:

«شبلی شوریده‌حال می‌گردد. او را در زنجیر می‌بندند. دوستانش به دیدن او می‌آیند. می‌پرسد: شما کیستید؟

می‌گویند: ما دوستان توایم.

شبلی سنگ‌باران به سوی ایشان می‌آغازد و ایشان همه می‌گریزند. شبلی آواز برمی‌دارد که شما دوستان من نبودید؛ وگرنه نمی‌گریختید.»

شاید اگر عارفی در این شبلی می‌نگریست به سادگی می‌گفت که یا شیخ این تو نیستی که سنگ برمی‌داری و ما را به قهر می‌رانی چون ما تو را به دوستی و محبت می‌شناختیم. چنان‌که خود شبلی این من و غیر من را در داستانی دیگر آشکار می‌سازد و «من بودن» و «غیر من بودن» را به صورتی بسیار روشن و ساده بازگو می‌کند:

«در مجلسی یکی از شبلی می‌پرسد: عارف کیست؟

شبلی می‌گوید: عارف کسی است که اگر دو عالم پیش او بنهند با یک موی مژه همه را از جای برمی‌دارد و تواناتر از آن است که در گمان آید.

روزی دیگر در مجلسی باز یکی می‌پرسد: عارف کیست؟

شبلی می‌گوید: عارف کسی است ناتوان و عاجز که لحظه‌ای تاب دیدن این دنیا را ندارد.»

فهرست مطالب کتاب

روش کار
پیشگفتار
نگاهی به تاریخ
عطار نیشابوری در خط چهارم هنر شاعری
عطار در الهی‌نامه
شگرد هنری الهی‌نامه
بخش نخست
1. شوریدگان الهی‌نامه
درد عشق شوریدگان
رضا و تسلیم در طریقت شوریدگان
نقد و نیش نگرش شوریدگان
بیداری مردم زمان از سخن شوریدگان
2. فرستادگان
دنیا و آخرت
مسئولیت
3. راهروان مکتب عشق و عرفان
جانبازی و پاک‌بازی در طریقت عشق
جبر و توفیق
ایمان
خودشکنی
نفس
روانکاوی در عالم پرستش
حالی به قالی دگرگون می‌شود
بینش عارفانه
4. فرمانروایان
سلطان محمود غزنوی
احسان آمیخته به نام‌طلبی محمود
حقیقت سلطنت
عشق سلطان محمود و ایاز عطسه سلطان در الهی‌نامه‌ عطار
ذکر قصه هذالغلام طغرل العضدی
محمود و ایاز در الهی‌نامه
عشق و رسوایی در کوی شاه محمود
انوشیروان
اسکندر
کیخسرو
سلطان سنجر
داستان مهستی دبیر با سنجر
ملکشاه و عمید خراسان
نمرود
پادشاهان و شاهزادگان گمنام
آن زن که بر شاه‌زاده عاشق شد
5. زنان در الهی‌نامه عطار
زین‌العرب
زن پاک‌دامن
زنان عارف
زنان در طواف کعبه
زلیخا
زن در زیر بار ستم رسم و سنّت
6. شاعران گمراه
فخر گرگانی
7. خردمندان
8. کوردلان
9. شرح داستان به زبان بی‌زبان جانوران
بخش دوم: بازنویسی داستان‌های الهی‌نامه به نثر فارسی
نمایه
فهرست داستان‌های بخش دوم