معرفی و دانلود کتاب سوانح و مجتمع‌های زیستی: مدیریت، برنامه ریزی و طراحی بهینه در مراحل پیش، حین و پس از سانحه

معرفی کتاب سوانح و مجتمع‌های زیستی: مدیریت، برنامه ریزی و طراحی بهینه در مراحل پیش، حین و پس از سانحه

کتاب سوانح و مجتمع‌های زیستی: مدیریت، برنامه ریزی و طراحی بهینه در مراحل پیش، حین و پس از سانحه نوشته‌ی محمدرضا مفیدی، به مفاهیم پایه درباره‌ی مدیریت بحران در سوانح و چگونگی مواجهه با آن‌ها در مجتمع‌های زیستی و مولفه‌های نظری و عملی طراحی و اجرای اسکان موقت در سوانح طبیعی و غیرطبیعی در قالب چهار فصل می‌پردازد.

یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در سوانح طبیعی، غیر طبیعی و ... نقش عامل انسانی در مدیریت پیش، حین و پس از سانحه می‌باشد. مسئله‌ای که شاید از نگاه عامه مردم بسیار ساده پنداشته شود، ولیکن نقش تصمیم‌گیری در لحظه از بعد اهمیت زمان، کنترل و نظارت بر عملکرد عوامل دست اندرکار از جمله نیروهای امدادی و خدمات رسان و توجه به عوامل متاثر بر تصمیمات مدیریتی در لحظه یا آینده و توجه به تجهیزات و نیروی انسانی مورد نظر در غالب تصورات آنچه که در منطقه موجود می‌باشد، امری بسیار دشوار، حساس و طاقت فرسا خواهد بود، مخصوصا در سوانحی که پراکندگی بحران منعطف بر شهرها و روستاهای مناطق مختلفی باشد.

در کنار مسئله مدیریت، بحث طراحی و برنامه‌ریزی برای سکونت مردم منطقه‌ی دچار حادثه شده که ابعاد کلان عمرانی، اجرائی و بودجه‌ریزی را طلب می‌نماید، منعطف بر وسعت سانحه، مستلزم زمان‌بندی موثر اولویت‌های اجرایی و ساماندهی طرح‌های پیشنهادی در اجرای موثر پروژه‌ها، براساس نیازهای کارکردی - عملکردی در منطقه‌ی دچار سانحه، عوامل اقلیمی، عوامل فرهنگی - قومی و از همه مهم‌تر نوعیت حادثه می‌باشد.

بر همین اساس اولویت اولیه کلیه عوامل دست اندرکار در این زمینه توجه به اسکان موقت افراد پس از سانحه، با توجه به برنامه‌ریزی پیش از سانحه است. مسئله‌ای که شاید به لحاظ زمان، بودجه و عدم تعهد مدیریت کلان در زمان سانحه، به درازا بینجامد و نقش طراحی و فضاسازی اسکان موقت به عنوان سرپناه دائمی برای سانحه دیدگان مورد استفاده قرار گرفته و با تمامی کمبودها در گذر زمان، فراتر از بازه‌ی زمان‌بندی خود، عامل بحرانی مجدد گردد.

لذا توجه به فضاسازی و معماری اسکان موقت سانحه دیدگان از چارچوب یک چادر ساده‌ی امدادی تا یک اتاقک کانکس، می‌تواند به ساختارهای موقتی با هزینه‌ی مضاعف برای بازه‌ی زمانی بیشتر تبدیل گردد، تا مشقت ایجاد شده برای سانحه دیدگان آنچنان بار روانی فراتر از دست دادن عزیزانشان یا خانه و کاشانه‌ای متعلق به خود، در حین سانحه را نداشته باشد.

کتاب سوانح و مجتمع‌های زیستی (Accidents and Bio-complexes) به لحاظ نیاز یکی از گرایش‌های حوزه‌ی معماری، «بازسازی پس از سانحه» با طرح درس سوانح و مجتمع‌های زیستی، به لحاظ تخصصی طرح‌ریزی و به لحاظ عمومی برای کلیه گرایش‌های سوانح و مدیریت بحران ارائه گردیده است.

در بخشی از کتاب سوانح و مجتمع‌های زیستی: مدیریت، برنامه ریزی و طراحی بهینه در مراحل پیش، حین و پس از سانحه می‌خوانیم:

گردباد شدید ترین نوع طوفان‌ها بوده و از طوفان‌های تندری نشأت می‌گیرد و قادر است در عرض چند ثانیه محله‌ای را با ساکنانش نابود سازد. این پدیده به صورت ابری قیفی شکل و چرخان از طوفان تندری به سمت زمین گسترش می‌یابد و با بادهایی همراه است که سرعت آن‌ها در بعضی محل‌ها به 500 کیلومتر در ساعت نیز می‌رسد.

مسیرهای ایراد خسارت این پدیده تا عرض 2 کیلومتر و طول 85 کیلومتر می‌باشند.این پدیده گاه به صورت مرئی و گاه در پشت باران یا ابرهای کم ارتفاع پنهان می‌باشد و در پاره‌ای مواقع سرعت تشکیل آن به قدری زیاد است که امکان هشداردهی قبلی عملا منتفی می‌گردد. سرعت حرکت رو به جلوی این پدیده از صفر تا 120 کیلومتر در ساعت متغیر و متوسط آن 50 کیلومتر در ساعت است. این پدیده گاه در هنگام حرکت طوفان حاره‌ای به داخل خشکی با آن همراه می‌شود.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: سوانح
مقدمه
1-1. انواع حوادث
1-1-1. حوادث طبیعی
1-1-1-1. زمین لرزه
1-1-1-2. زمین لغزش
1-1-1-3. آتشفشان
1-1-1-4. طوفان
گردباد
طوفان حاره‌ای
طوفان تندری
طوفان زمستانی
1-1-1-5. سیل
1-1-1-6. آتش سوزی وسیع
1-1-1-7. خشکسالی
1-1-2. حوادث ناشی از مصنوعات بشر
1-1-2-1. حوادث غیر ارادی
حوادث حمل و نقل
خطوط راه آهن
حمل ونقل دریایی
حمل و نقل هوایی
آتش سوزی‌ها
انفجار
تشعشعات
1-1-2-2. حوادث ارادی
جنگ‌های قراردادی
جنگ‌های پیشرفته (تسلیحاتی)
خرابکاری در صنایع
اغتشاشات یا انقلابات شهری
1-1-3. حوادث از دیدگاه مدیریت بحران
1-1-3-1. پی آمدهای مشترک حوادث
1-1-3-2. مراحل زمانی حوادث
1-2. طبیعت سانحه
1-2-1. مقیاس خسارت
1-2-2. مکان واقعه
1-2-3. بخش‌های آسیب‌پذیر
1-2-4. نیازها
1-2-5. منابع موجود
1-2-6. دست اندرکاران بازسازی
فصل دوم: مدیریت بحران
2-1. مدیریت بحران
2-1-1. تعاریف بحران و انواع آن
بلایا طبیعی
بلایای تکنولوژیک یا انسان ساخت
بلایای کمپلکس
2-1-2. ابعاد بحران
2-1-3. روند وقوع بحران‌ها
2-1-4. اهمیت و ضرورت مدیریت بحران
2-1-5. عوامل موثر بر فرایند مدیریت بحران
2-1-6. اجزای مدیریت بحران
2-1-6-1. برنامه‌ریزی در مدیریت بحران
2-1-6-2. هماهنگی در مدیریت بحران
2-1-6-3. سازماندهی در مدیریت بحران
2-1-6-4. سیاست‌گذاری در مدیریت بحران
2-1-6-5. کنترل در مدیریت بحران
2-1-6-6. اقدامات جامعه‌ی بین‌المللی در مدیریت بحران
2-1-6-7. رویکردهای مدیریتی مطرح در مدیریت بحران
2-1-6-8. الگوهای رایج در مدیریت بحران
2-1-7. مدیریت مجازی بر بحران
2-1-8. دستورالعمل مدیریتی ستاد بحران
نکات عمومی
نحوه برخورد با بحران
خط مشی برخورد با درگذشتگان و آسیب دیدگان
بعد از بحران
پیشگیری و پیش بینی زلزله
2-1-9. شرایط موفقیت در مدیریت بحران
2-2. ارتباط با مراحل مدیریت بحران
2-2-1. تخفیف خطر در بازسازی
2-2-1-1. کدهای ساختمانی
2-2-1-2. کاربری زمین
2-2-1-3. عدم تمرکز تسهیلات
2-2-1-4. تنوع اقتصادی
2-2-2. بازسازی و توسعه
2-2-2-1. بازسازی و برنامه‌های آمادگی
2-2-3. امدادهای اضطراری از طریق ساماندهی
2-3. سیستم فرماندهی حادثه
2-3-1. اصول سیستم فرماندهی حادثه
2-3-1-1. زبان مشترک
2-3-1-2. سازماندهی مدولار
2-3-1-3. ارتباطات جامع
2-3-1-4. وحدت فرماندهی
2-3-1-5. ساختار فرماندهی واحد
2-3-1-6. برنامه مدون عملیات واکنش اضطراری
2-3-1-7. حوزه مدیریتی قابل کنترل
2-3-1-8. اصالت کار
2-3-1-9. سیستم ارتباطی منسجم
2-3-1-10. اماکن مدیریت حادثه
2-3-1-11. مدیریت جامع منابع
فصل سوم: مواجهه با بحران در مجتمع‌ها
مقدمه
3-1. برنامه بحران مجتمع
3-1-1. ارکان اساسی برنامه بحران مجتمع
3-2. تیم بحران مجتمع
3-2-1. مدیر
3-2-2. هماهنگ‌کننده بحران مجتمع
3-2-3. هماهنگ‌کننده واحدها
3-2-4. مسئول ارتباطات و اعلان هشدار
3-2-5. مسئول ارزیابی
3-2-6. مسئول اطلاع رسانی
3-2-7. مسئول تاسیسات
3-2-8. مسئول پزشکی
3-2-9. مسئول امنیت
3-3. مرکز کنترل بحران
3-4. مرکز اطلاع رسانی
3-5. نقشه مجتمع
3-6. نقشه تخلیه اضطراری
3-7. نمودار پناهگاه
3-8. فهرست اسناد مهم
3-9. فهرست منابع و امکانات
3-10. راهکارهای اختصاصی مواجهه با بحران
3-10-1. روش‌های مواجهه با آتش سوزی و انفجار
اطلاع رسانی و اعلان هشدار
پاسخ عمومی
وظایف مدیر
وظایف هماهنگ‌کننده بحران مجتمع
وظایف هماهنگ‌کننده واحد
وظایف مسئول ارزیابی
وظایف مسئول ارتباطات و هشدار
وظایف مسئول اطلاع رسانی
وظایف مسئول پزشکی
وظایف مسئول تاسیسات
وظایف مسئول امنیت
3-10-2. روش‌های مواجهه با زمین لرزه
اطلاع رسانی و هشدار
پاسخ عمومی
وظایف مدیر
وظایف هماهنگ‌کننده بحران مجتمع
وظایف هماهنگ‌کننده واحد
وظایف مسئول ارزیابی
وظایف مسئول ارتباطات و اعلان هشدار
وظایف مسئول اطلاع رسانی
وظایف مسئول پزشکی
وظایف مسئول تاسیسات
وظایف مسئول امنیت
3-10-3. روش‌های مواجهه با سیل
اطلاع رسانی و اعلان هشدار
پاسخ عمومی
وظایف مدیر
وظایف هماهنگ کننده بحران مجتمع
وظایف هماهنگ کننده واحد
وظایف مسئول ارزیابی
وظایف مسئول ارتباطات و اعلان هشدار
وظایف مسئول اطلاع رسانی
وظایف مسئول پزشکی
وظایف مسئول تاسیسات
وظایف مسئول امنیت
3-10-4. روش‌های مواجهه با گردباد
اطلاع رسانی و هشدار
پاسخ عمومی
وظایف مدیر
وظایف هماهنگ کننده بحران مجتمع
وظایف هماهنگ کننده واحد
وظایف مسئول ارزیابی
وظایف مسئول ارتباطات و اعلان هشدار
وظایف مسئول اطلاع رسانی
وظایف مسئول پزشکی
وظایف مسئول تاسیسات
وظایف مسئول امنیت
3-10-5. روش‌های مواجهه با بحران‌های ناشی از مواد خطرناک
اطلاع رسانی و اعلان هشدار
پاسخ عمومی
وظایف مدیر
وظایف هماهنگ کننده بحران مجتمع
وظایف هماهنگ کننده واحد
وظایف مسئول ارزیابی
وظایف مسئول ارتباطات و اعلان هشدار
وظایف مسئول اطلاع رسانی
وظایف مسئول پزشکی
وظایف مسئول تاسیسات
وظایف مسئول امنیت
3-10-6. روش‌های مواجهه با زمستان سخت
اطلاع رسانی و اعلان هشدار
پاسخ عمومی
وظایف مدیر
وظایف هماهنگ کننده بحران مجتمع
فهرست وظایف هماهنگ کننده واحد
وظایف مسئول ارزیابی
وظایف مسئول ارتباطات و اعلان هشدار
وظایف مسئول اطلاع رسانی
وظایف مسئول تاسیسات
وظایف مسئول امنیت
3-10-7. روش‌های مواجهه با بمب‌گذاری
اطلاع رسانی و اعلان هشدار
پاسخ عمومی
وظایف مدیر
وظایف هماهنگ‌کننده بحران مجتمع
فهرست وظایف هماهنگ کننده واحد
وظایف مسئول ارزیابی
وظایف مسئول ارتباطات و اعلان هشدار
وظایف مسئول اطلاع رسانی
وظایف مسئول تاسیسات
وظایف مسئول امنیت
3-10-8. روش‌های مواجهه با قطع خدمات
اطلاع رسانی و اعلان هشدار
پاسخ عمومی
وظایف مدیر
وظایف هماهنگ‌کننده بحران مجتمع
وظایف هماهنگ‌کننده واحد
مسئول ارزیابی
وظایف مسئول ارتباطات و اعلان هشدار
وظایف مسئول اطلاع رسانی
وظایف مسئول تاسیسات
وظایف مسئول امنیت
3-10-9. روش‌های مواجهه با اغتشاش
اطلاع رسانی و اعلان هشدار
پاسخ عمومی
وظایف مدیر
وظایف هماهنگ‌کننده بحران مجتمع
وظایف هماهنگ‌کننده واحد
وظایف مسئول ارزیابی
وظایف مسئول ارتباطات و اعلان هشدار
وظایف مسئول اطلاع رسانی
وظایف مسئول پزشکی
وظایف مسئول تاسیسات
وظایف مسئول امنیت
3-10-10. روش‌های مواجهه با خشونت
اطلاع رسانی و اعلان هشدار
پاسخ عمومی
وظایف مدیر
وظایف هماهنگ کننده بحران مجتمع
وظایف هماهنگ کننده واحد
وظایف مسئول ارزیابی
وظایف مسئول ارتباطات و اعلان هشدار
وظایف مسئول اطلاع رسانی
وظایف مسئول پزشکی
وظایف مسئول تاسیسات
وظایف مسئول امنیت
3-10-11. روش‌های مواجهه با تهاجم دشمن
اطلاع رسانی و اعلان هشدار
پاسخ عمومی
وظایف مدیر
وظایف هماهنگ‌کننده بحران مجتمع
وظایف هماهنگ‌کننده واحد
وظایف مسئول ارزیابی
وظایف مسئول ارتباطات و اعلان هشدار
وظایف مسئول اطلاع رسانی
وظایف مسئول پزشکی
وظایف مسئول تاسیسات
وظایف مسئول امنیت
فصل چهارم: اسکان موقت
4-1. معماری سکونتگاه‌های موقت
4-2. اسکان در ادبیات سوانح
4-2-1. روند تامین سرپناه
4-3. روند تاریخی طراحی
4-3-1. تاریخچه‌ی طراحی واحدهای اسکان موقت
4-3-1-1. ویژگی‌های عملکردی
4-4. گونه شناسی اسکان موقت
4-4-1. سیاست‌های تامین سرپناه
4-4-2. طبقه‌بندی اسکان موقت
4-4-2-1. روش اردوگاهی
4-4-2-2. روش پراکنده
4-4-2-3. روش ترکیبی
طراحی- محوری
مردم- محوری
مصالح- محوری
4-4-3. بیمارستان صحرایی
4-4-3-1. شعاع دسترسی‌ها و ارتباطات در مراکز درمانی در حوادث
4-4-3-2. چگونگی انتخاب زمین جهت احداث مراکز درمانی در حوادث
زلزله
سیل
طوفان
جنگ
4-4-3-3. عوامل موثر در تعیین ظرفیت بیمارستان‌های صحرایی
وضعیت خدمات درمانی موجود در منطقه
نوع حادثه
وسعت و شدت حادثه
پیشگیری‌های انجام شده در مجتمع‌های زیستی قبل از وقوع حادثه
قدرت تخلیه مجروحین
4-4-3-4. روش‌های طراحی بیمارستان صحرائی
4-4-4. توالت و حمام صحرایی
4-5. مکان یابی در برنامه ریزی سکونتگاه‌های موقت
4-5-1. راهنمای برنامه ریزی
4-5-2. عوامل کلیدی در برنامه‌ریزی
4-6. مدیریت اردوگاه‌ها در سکونتگاه‌های موقت
4-6-1. روش‌های ارزیابی فنی اردوگاه
4-7. چادرهای اضطراری در سکونتگاه‌های موقت
4-7-1. انواع چادرهای اسکلتی
چادرهای بدون دیرک
چادرهای تک دیرک (تک پایه)
چادرهای جفت دیرک و بیشتر
چادرهای چند دیرک
چادرهای اسکلت‌دار
چادرهای دوجداره
چادرهای سرویس بهداشتی
چادرهای سایه بان
4-7-2. مزایا و معایب چادر
مزایای چادر
معایب چادر
4-7-3. نمونه‌ای موفق طرح چادر اسکان موقت
4-7-4. راهکارهای طراحی اردوگاه‌ها
4-7-5. طرح‌های متداول استقرار اردوگاه
4-7-5-1. طرح خطی
4-7-5-2. طرح شطرنجی
4-7-5-3. طرح شعاعی
4-7-6. راهکارهای طراحی
4-8. برنامه ریزی سکونتگاه‌های موقت
4-8-1. راهبردها
4-8-2. به سوی طراحی و برنامه‌ریزی
4-8-3. پیچیدگی و گستردگی موضوع اسکان موقت
4-9. فرایند بهینه‌سازی اسکان موقت
4-9-1. تعیین مکان‌های امن برای اسکان موقت
4-9-1-1. پارامترهای موثر در تعیین مناطق امن
دسته اول براساس دوری از خطر و امن بودن منطقه که عبارتند از
دسته دوم براساس دسترسی به امکانات اولیه و فضای کافی می‌باشند، عبارتند از
4-9-1-2. پردازش تصاویر ماهواره‌ای
4-9-1-3. تلفیق اطلاعات و تحلیل‌های مکانی - آماری
4-9-2. تعیین مسیر بهینه
4-9-2-1. مدل‌های تعیین مسیر بهینه
4-9-2-2. نقشه معابر و بلوک‌های ساختمانی
4-9-2-3. بهینه‌سازی و تعیین مسیر بهینه
4-9-3. تهیه نقشه اسکان موقت
4-9-3-1. داده‌های جمعیتی خطر پذیر
4-9-3-2. مدل‌های بهینه‌سازی اسکان موقت
4-9-3-3. بهینه‌سازی گروه‌بندی بلوک‌های ساختمانی
منابع و مآخذ