معرفی و دانلود کتاب زایش تابلو: فرانقاشی در آغاز دوران مدرن

معرفی کتاب زایش تابلو: فرانقاشی در آغاز دوران مدرن

ویکتور ای استویکیتسا، مورخ نامدار هنر، در کتاب زایش تابلو: فرانقاشی در آغاز دوران مدرن به مرور برهه‌ای از تاریخ اروپا پرداخته که در آن، هنر نقاشی به منزله‌ی «هنر خلق تابلو» شناخته و تثبیت شد.

درباره کتاب زایش تابلو: فرانقاشی در آغاز دوران مدرن

با مرور تاریخ هنر نقاشی، خصوصاً با مشاهده‌ی آن دسته از آثار قدیمی که در موزه‌ها می‌بینیم، احتمالاً به این گمان می‌افتیم که آثار هنر نقاشی از دیرباز در قالب «تابلو» عرضه می‌شده است. به عبارتی، می‌پنداریم که تابلو تاریخی بس دور و دراز دارد. حال آن‌که به واقع چنین نیست. ویکتور ای. استویکیتسا در کتاب زایش تابلو: فرانقاشی در آغاز دوران مدرن (L'instauration du tableau) استدلال می‌کند که زایش تابلو، مرهون تحولاتی است که در حد فاصل سال‌های 1522 تا 1675 به وقوع پیوستند. در نخستین تاریخ ذکرشده، بانیان و طرفداران جنبش اصلاح دینی شروع به قلع‌وقمع تصاویر بازمانده از دوران قرون وسطی نمودند؛ در دومین تاریخ یادشده، نقاشی هلندی به نام کورنِلیوس نوربِرتوس خِیسْبِرخْتس، نقاشی‌ای پشت یک بوم کشید و آن را در قالب یک تابلو به پادشاه دانمارک تقدیم کرد. این دو حادثه، نقشی مهم در تثبیت هنر نقاشی به منزله‌ی هنر خلق تابلو داشتند. استویچیتا در کتاب پیش رو روند تاریخی تحولات شرح‌داده‌شده را تصویر کرده است.

کتاب زایش تابلو: فرانقاشی در آغاز دوران مدرن نخستین بار در سال 1993، به زبان فرانسوی منتشر شد، و از همان زمان بدل به متنی کلاسیک در تاریخ هنر گشت. ترجمه‌ی فارسی این اثر به قلم فریده فرنودفر فراهم آمده، و انتشار آن به همت نشر چشمه میسر گشته است.

کتاب زایش تابلو: فرانقاشی در آغاز دوران مدرن مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به آشنایی با تاریخ هنر نقاشی، مخاطبین اصلی کتاب زایش تابلو: فرانقاشی در آغاز دوران مدرن از ویکتور استویچیتا به شمار می‌روند.

با ویکتور ای. استویکیتسا بیشتر آشنا شویم

ویکتور ای. استویکیتسا (Victor Stoichita) به سال 1949 دیده به جهان گشوده و در رشته‌ی هنر دانشگاه رم تحصیل نموده است. عمده‌ی شهرت وی، ناشی از آثار پرشماری است که در زمینه‌ی تاریخ نقاشی به نگارش درآورده. از جمله‌ی این آثار، تنها کتاب «زایش تابلو: فرانقاشی در آغاز دوران مدرن» به زبان فارسی ترجمه شده است.

ویکتور استویچیتا هم‌اینک استاد رشته‌ی هنر مدرن در دانشگاه فرایبورگِ سوئیس است.

در بخشی از کتاب زایش تابلو: فرانقاشی در آغاز دوران مدرن می‌خوانیم

تابلو مریم عذرا و صدراعظم رولن اثر یان فان آیک (1435) اثری کلیدی است. صحنه‌ی اصلی تجلی / رؤیای مریم عذرا را به تصویر می‌کشد. در پس‌زمینه‌ی تابلو یک طاق‌بندی سه‌تایی و از طریق آن منظر شهری دیده می‌شود که در دوردست‌ها در حال محو شدن است. در ‌فضایی بینابین، که پشت طاق‌بندی قرار گرفته، اما به واسطه‌ی یک دیواره از چشم‌انداز جدا شده است، ‌دو شخصیت کوچک از پشت دیده می‌شوند. درباره‌ی هویت این دو شخصیت مفصل بحث کرده‌اند، اما یک واقعیت را می‌توان مسلم دانست که این دو در تصویر حالت مخاطب روبه‌روی تصویر را به خود گرفته‌اند. بنابراین، مخاطب از دو جنبه درگیر این نقاشی است، ولو به دو طریق متفاوت. از یک ‌سو، او صحنه‌ی اصلی را از فاصله‌ی نزدیک نظاره می‌کند و در یک گفت‌وگوی رودررو با شخصیت‌های اصلی و تقریباً «چهره‌به‌چهره» ی آن‌هاست. از طرف دیگر، مخاطب با فاصله و از میان طاق‌بندیْ چشم‌انداز را در پس‌زمینه می‌بیند، درست مانند هم‌زادهای ناشناسش.

چند سال قبل از آن، همان‌گونه که پیش‌تر ملاحظه کردیم، برادران فان آیک منظره‌ای نگریسته از طریق یک پنجره را در یکی از بال‌های محراب بزرگ خنت نقاشی کرده بودند. آن‌ها به این طریق روزنه‌ی پنجره را به پیش‌زمینه منتقل کردند، بی‌آن‌که دیواره‌ای را فراموش کنند که مخاطب مثل دو شخصیت کوچک در تابلو مریم عذرای رولن باید جلو آن بایستد. می‌توان گفت مسیری که از محراب خنت به مریم عذرای رولن منتهی شد، به یک معنا معادل فرایند میز آن اَبیم مخاطب است. فرایند «میز آن اَبیم» مرتبط است با نظاره‌ی یک شیء خاص تصویری که همانا منظره است. کل اهمیت رویه‌ی برادران فان آیک زمانی آشکار می‌شود که ما به اخلاف بی‌واسطه‌ی آن‌ها توجه کنیم. برجسته‌ترین آن‌ها اثری است از روخیر فان دِر وِیدن متعلق به حدود 1440 که در آن لوقای مقدس در حال کشیدن پرتره‌ای از مریم باکره است.

فهرست مطالب کتاب

فهرست تصاویر
پیش گفتار مترجم
پیش گفتار مؤلف بر ترجمه ی فارسی
مقدمه
بخش اول: چشم حیران
فصل یک: منافذ داخل دیوار
1. تصویر دولایه: ‌متن و برون‌متن
2. بُودِگُون‌های ولاسکس و آستانه‌ی بینامتنی
فصل دو: زایش طبیعت بی جان همچون فرایندی بینامتنی
1. پاررگون
2. پارا به مثابه‌ی ارگون (حاشیه به مثابه‌ی اثر)
فصل سه: حاشیه ها
1. طاقچه‌ها
2. پنجره‌ها
3. در‌ها
4. قاب‌ها
بخش دو: چشم کنجکاو
فصل چهار: برهم ‌نهی
1. دولایگی، ادغام، الحاق
2. پیوندی جسورانه: آواتارها‌ی مریم عذرای والی‌چِلا
3. برهم‌نهی و مجموعه: «مریم عذرا در حلقه‌ی گل» در گنجینه‌های دوست‌داران
فصل پنج: دگرگشتی تصویر
1. دیوار سفید
2. مقدسات و بلاغت
3. پایانِ «تصویر» و پایانِ «هنر»
فصل شش: چرخ ‌دنده‌ ی بینامتنی
1. کاتالوگ‌ها / نقاشی‌ها
2. دیوار نقاشی‌ها
3. حافظه و فراموشی در [نقاشی‌های] گنجینه‌های دوست‌داران
4. بلاغت و کلکسیون
5. تاریخ هنر و نظام تصاویر
بخش سه: چشم روشمند
فصل هفت: نقاشی‌ ها، نقشه ‌ها، آینه ‌ها
1. بوم سفید
2. نقاشی‌ها
3. نقشه‌ها
4. آینه‌ها
فصل هشت: تصاویر نقاش / تصاویر نقاشی کشیدن
1. تصویر مؤلف
2. خودفرافکنی زمینه‌مند
3. سلف‌پرتره
4. آینه و اندراج [تصویر] مؤلف
5. نمایش فعل نقاشی
6. سناریو صناعی به ‌مثابه‌ی سناریو معمایی
فصل نُه: تابلوِ پشت‌ورو
1. بوم و لَته
2. پارادوکس‌ها
3. «هیاهوی بسیار برای هیچ»
یادداشت‌ها
منابع
نمایه
تصاویر