معرفی و دانلود کتاب دیوان جهانشاه حقیقی: شاه ترکمن....، به همراه شرح احوال، آثار و اوضاع سیاسی و اجتماعی دوران جهانشاه حقیقی

معرفی کتاب دیوان جهانشاه حقیقی: شاه ترکمن....، به همراه شرح احوال، آثار و اوضاع سیاسی و اجتماعی دوران جهانشاه حقیقی

کتاب دیوان جهانشاه حقیقی نوشته‌ی دکتر خانگلدی اونق، به بررسی زندگی، اشعار و شرایط سیاسی و اجتماعی دوران جهانشاه حقیقی، شاه ترکمن و قراقویونلو، می‌پردازد. این اثر، علاوه بر ارائه‌ی اشعار جهانشاه، تحلیل‌هایی درباره‌ی تأثیرات اوضاع آن دوران بر آثار او نیز دارد. این کتاب تصویری از تعامل سیاست، فرهنگ و ادبیات در قرن چهاردهم و پانزدهم ارائه می‌دهد و جایگاه ادبیات ترکمن را در تاریخ آن دوره روشن می‌کند.

درباره‌ی کتاب دیوان جهانشاه حقیقی

دکتر خانگلدی اونق در کتاب دیوان جهانشاه حقیقی، دوره‌ای از تاریخ ایران را مورد بررسی قرار می‌دهد که تحت حکومت‌های ترکمانی، حوادث مهم و سرنوشت‌ساز به وقوع پیوست. در این راستا، ادبیات آن دوران، به‌ویژه ادبیات ترک و ترکمن و مجموعه‌ای از اشعار جهانشاه حقیقی، شاه ترکمن، به طور جامع تحلیل شده است. نویسنده در کتاب دیوان جهانشاه حقیقی با طرح پرسش‌هایی پیرامون شرایط ادبی و تاریخی ترکمن‌ها در گستره‌ی حکومت‌های ایرانی، تلاش کرده است تا با بررسی منابع تاریخی، به پاسخ‌های علمی دست یابد. دکتر خانگلدی اونق برای انجام این پژوهش، علاوه بر دسترسی به منابع موجود در ترکمنستان مانند کتابخانه‌ها و مراکز پژوهشی، منابع متعدد را نیز از سایر کشورها مورد مطالعه و بررسی قرار داده است. این دسترسی با اعزام هیئت‌های علمی به کشورهایی چون ترکیه، مصر، پاکستان، هند، ایران و ارمنستان امکان‌پذیر گشته.

نویسنده‌ی کتاب دیوان جهانشاه حقیقی چنین می‌نویسد که پس از فروپاشی شوروی در سال 1991 میلادی، کشورهای ترک‌زبان به دنبال بازسازی هویت تاریخی خود، روابط علمی و فرهنگی نزدیکی برقرار کردند. این همکاری‌ها، که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به همکاری میان ارمنستان و ترکمنستان اشاره کرد، زمینه‌ساز پژوهش‌های مشترکی شد که به کشف و تحلیل بسیاری از جنبه‌های ادبی و تاریخی ترکمن‌ها کمک کرد. این روابط تاریخی، تلاش‌های جدی برای شناخت ادبیات گذشته در مناطقی که روزگاری تحت حکومت ترکمانی بودند، را در پی داشت. دکتر خانگلدی اونق کتاب دیوان جهانشاه حقیقی را مبتنی بر دست‌نوشته‌های قدیمی و مقایسه‌ی آن‌ها با نسخه‌ی چاپی اخیر این دیوان تدوین و تألیف کرده است.

یکی از موضوعات کلیدیِ تحقیق دکتر خانگلدی اونق، مشخص کردن حدود جغرافیایی حکومت قره‌قویونلوها است. این سلسله پس از جنگ میان جهانشاه و ابو سعید تیموری، حتی تا هرات نیز گسترش یافت. در این منطقه، به فرمان جهانشاه، علما و روحانیون شهر خطبه به نام او خواندند و سکه‌ها به نام وی ضرب شد. این پژوهش، تصویری روشن از تأثیرات جغرافیایی و تاریخی این دوران ارائه می‌دهد.

دکتر خانگدلی اونق در بخش پایانی کتاب دیوان جهانشاه حقیقی، برخی از اشعار او را به شیوه‌ی نوشتاری آذربایجانی فراهم آورده است. هدف نویسنده از این کار، نمایش شباهت‌های نوشتاری زبان‌های ترکی و ترکمنی است؛ زبان‌هایی که در گذشته به‌عنوان ادبیات ترکی-جغتائی، امکان خواندن و فهم آن‌ها به گویش‌های مختلف ملت‌های ترک فراهم بود. این شباهت تاریخی، انعکاسی از ارتباط عمیق فرهنگی میان اقوام ترک‌زبان است.

فرهنگ و تمدن ایران از دیرباز در تعامل با فرهنگ‌های دیگر، چه کشورهای همسایه و چه تمدن‌های دور، نقش مهمی ایفا کرده است. طی قرون متمادی، ملت‌هایی که در این سرزمین سکونت گزیده‌اند، از نظر فرهنگی با ایرانیان درآمیخته‌اند و بر یکدیگر تأثیر گذاشته‌اند. این تبادل فرهنگی، بستر مناسبی برای پژوهش‌های تاریخی و ادبی فراهم می‌کند. حضور اقوام ترک‌زبان در ایران نیز از این جهت برجسته است؛ زیرا آنان نه تنها در زمینه‌ی حکمرانی تأثیرگذار بودند، بلکه در داد و ستدهای فرهنگی و ادبی، نقشی چشمگیر و ماندگار داشته‌اند که شایسته‌ی توجه ویژه است. این تعامل‌ها تصویری واضح از تبادل فرهنگ‌ها در تاریخ ایران ارائه می‌دهند.

دکتر خانگدلی اونق، پژوهشگر و نویسنده‌ی ترکمن، با تحقیقات گسترده‌ی خود این کتاب را به رشته‌ی تحریر درآورده؛ انتشارات بهجت آن را چاپ و روانه‌ی بازار کرده است.

کتاب دیوان جهانشاه حقیقی برای چه کسانی مناسب است؟

کتاب دیوان جهانشاه حقیقی را به افرادی پیشنهاد می‌دهیم که به تاریخ ترکمن‌ها، اشعار ترکی، و تاریخ سیاسی در قرون چهاردهم و پانزدهم علاقه دارند. این کتاب همچنین برای پژوهشگران و مورخان منبع ارزشمندی است.

در بخشی از کتاب دیوان جهانشاه حقیقی: شاه ترکمن....، به همراه شرح احوال، آثار و اوضاع سیاسی و اجتماعی دوران جهانشاه حقیقی می‌خوانیم

بعد از فروپاشی شوروی در سال 1991/م. کشورهای استقلال یافته از آن، با یکدیگر روابط دیپلماتیک علمی و فرهنگی آغاز کرد. از جمله این روابط، بین ارمنستان و ترکمنستان ایجاد شده بود که در طیّ آن متخصّصان و پژوهشگران دو کشور در آکادمی و مراکز علمی تاریخی خود موفّق شدند پژوهش‌های مهمی را به انجانم برسانند.

درباره روابط «ترکمن ارمن» و اشتراکات تاریخی فرهنگی میان ترکمن‌ها ارمنی‌ها می‌توان گفت، که ما می‌توانیم اسناد زیادی پیدا کنیم که نظریه‌های ما را اثبات می‌کند. پژوهشگران «ترکمن ارمن» «دبلیو گریگوریان»، «س. آروشاتیان»، «آ. آشیراف» در بین اسناد موجود در ماتناداران عمدتاً آثار و اسناد مربوط به دوره دولت‌های ترکمنان قره قویونلی و آق قویونلی را مورد توجّه قرار داده‌اند.

درحقیقت تمامی سرزمین ارمنی‌ها جزو متصرّفات کامل قلمرو دولت قره قویونلی‌ها بوده است. با پژوهش در اسناد موجود، این سؤال پیش می‌آید که: مگر دولت قره قویونلی کیِ و در کجا تأسیس شده و تا چه زمانی بر سریر قدرت باقی مانده بود؟ آنچه ما با عنوان سلسله قره قویونلی در تاریخ می‌شناسیم، در اصل یکی از تیره‌های بزرگ ترکمن‌های اوغوزی مربوط به شاخه بهارلویی طوایف ترکمن‌های قره قویونلی می‌باشد.

در «تاریخ آذربایجان» آمده است قره قویونلی‌ها شجره نسبی خود را به قبایل اوغوز ترکمن آسیای مرکزی می‌رسانند». اساس سلسله قره قویونلی‌ها را شخصی به نام «بایرام خوجه ترکمن» پی‌می‌ریزد. در آن زمان بایرام خوجه به عنوان یکی از امرای «سلطان اویس جلایری تیموری»، در تبریز سکونت داشته است.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
مقدمه
بخش اول: شرح احوال، آثار و اوضاع سیاسی و اجتماعی دوران جهانشاه حقیقی
تاریخ و ادبّیات ترکمن در سده‌های چهاردهم و پانزدهم
رویارویی دو طایفه قدرتمند ترکمنان قره قویونلی و آق قویونلی
جهانشاه به روایت آخرین تحقیقات آکادمی علوم ترکمنستان - ماهنامه «صدای ترکمن»
بخش دوم: مجموعه اشعار جهانشاه حقیقی شاه قره‌قویونلوی
غرق آب
اتمیشم
آفتاب
حایرانی دئر
ایله دی خراب
بی خبر
طغن ادر
سنده دیر
نه یرده بار
ادر
دلپذیر یوقدئر
گفتارئنگدا دئر
دأگیلمیدیر (دأل می‌دیر؟)
گؤرسِدر (گؤرکزر)
زولفِ پریشانئنگدا دئر
خبر برر
کیتابئنگدان می‌دئر!
نور
حیوان دئر
قئلار
بیله گره ک
جاهی کونگلومینگ
اهلِ جنّتینگ
کیتابی کونگلومینگ
یوزینگ
لبینگ
عشقا کونگول
پریشانئنگ
دیلأر کؤنگول
دأگیل
گلگیل
بیلمزم
دیداری بیلمیشم
دیدیم
گؤرمیشم
نسیم
فدا دیمیشم
منینگ
اتمیشم
بیلمیشم
سلام
هجرانا دیدیم
یانا دیدیم
چکمیین جفا
دییمن
تحسین
روزن دان (روزنه دان)
نیگأرینه
مالئنا
بیله
خبری
بولدی
ازلی
قدرتی
دأگیل می
یارئنگ
من
سور
ادر
میخانالار
ایسته مز
یارادئر
هنیز
مدد
سجود
بیلمز
ایمیش
گرچک ایمیش
کیتاپ ایمیش
وحدت ایمیش
عشق
سنینگ
دلیلی کؤنگلیمینگ
اونئنگ
قرار ینه
دارئنا
اولا
درخشاندئر ینه
نالایا
ایماندئر ایه
امیر بولا
ینه
نارئنا
عألمه
یتمه دی
دیدی
بولدی
جنّت المأوا دیدی
چئراغئنی
ابدی
دوشمه دی
رباعی لار
سؤزلیک هم دوشیندیریش
اشعار با نوشتار ترکی آذری
پیشگفتار به زبان انگلیسی