معرفی و دانلود کتاب دستور زبان فارسی

معرفی کتاب دستور زبان فارسی

کتاب دستور زبان فارسی، نوشتهٔ حمید بصیریان، یک کتاب کار برای تمرین درس زبان فارسی است.

کتاب دستور زبان فارسی دستور نو است که به تجزیه و تحلیل ساخت‌های نوشتاری زبان فارسی امروز می‌پردازد و از این راه قوانین، دستور زبان فارسی آموزش داده می‌شود. توانایی زبان‌آموز به میزان هماهنگ کردن مفاهیم ذهنی‌اش با ساختارهای دستور مناسب زبان بستگی دارد. پس ساختار دستوری برای بیان معنا به کار می‌رود و بدون فراگیری دستور و کاربرد آن، ارتباط برقرار کردن زبان‌آموز فراتر از حد ابتدایی نخواهد بود. دستور نو که براساس نظریه‌های زبان‌شناسی تدوین شده است، به تحلیل واقعی ساخت‌های زبان می‌پردازد و از هر تجویزی می‌پرهیزد. یکی از ویژگی‌های متن بودن یک سخن در نوشتار، برخورداری از پیوستگی روساختی به منظور ایجاد پیوستگی زیرساختی و معنایی است. مؤلفه‌های روساختی به واسطه توافق‌های دستوری به یکدیگر وابسته‌اند به طوری که پیوستگی بر مبنای وابستگی‌های دستوری شکل می‌گیرد. و این روابط پیوستگی در درون جمله بین سازه‌ها و واحدهای جمله یعنی روابطی که در نحو ایجاد است، به وجود می‌آید. نقش مؤثر دستور، روش‌های تدوین دستور نیز در فراگیری آن تأثیر بسزایی دارد. تاکنون در زبان فارسی از روش دستور سنتی که براساس دستور عربی و فرانسه نوشته شده بود، برای تحلیل ساخته‌های زبانی بهره می‌گرفتند؛ چنان‌که در بعضی از زبان‌های اروپایی نیز پیشتر، دستور به کمک دستور زبان‌های لاتین، عربی و عبری نوشته می‌شد.

عمده روش این دستورها روش تجویزی است که در آن، ساخته‌های از پیش تعیین شده برای همه ادوار تاریخی زبان تجویز می‌شود، تا زبان‌آموز با الگو قراردادن آن‌ها، ساخت‌های دستوری در گفتار و نوشتار تولید کند.

این کتاب زبان را در سه دستگاه تجزیه و تحلیل می کند:
1. زبان انسان در درجه اول دستگاهی شامل علائم دهانی - گوشی.
2. دستگاه دوم دستور است که از دو بخش صرف و نحو تشکیل شده است.
3. دستگاه سوم معناشناسی است که در آن افزون بر شناخت معنای مورد نظر از ساخته‌های زبان، یعنی واژه‌ها و جمله‌ها  از قوانین فصاحت و بلاغت و زیباسازی کلام نیز سخن به میان می‌آید.

توضیح دستگاه اول: یعنی زبان از صداهایی ترکیب شده است. صداها به منزله عناصر سازنده‌ای هستند که زبان از اجتماع آنها به‌وجود می‌آید. این دستگاه را آواشناسی گویند که در آن شیوهٔ تولید صداها و ترکیب آنها با هم بررسی می‌شود و به زبان‌آموز توانایی می‌دهد تا آواهای یک زبان را به درستی تولید کند و از ترکیب آن‌ها هجا و از ترکیب هجاها واژه بسازد.

توضیح دستگاه دوم: در بخش صرف، واج‌های زبان شناخته می‌شود و از ترکیب واج‌ها تکواژها و کلمه‌ها به دست می‌آید. بخش نحو زبان که در آن از ترکیب واژه‌ها گروه و از ترکیب گروه‌ها جمله ساخته می‌شود.

توضیح دستگاه سوم: شاید بعضی تصور کنند پس از آموختن گفتار، آموختن دستور بیهوده است؛ خصوصاً امروز که آموزش زبان دوم / خارجی به شیوه «دستور - ترجمه» منسوخ شده است، دیگر نیاز به آموختن دستور نیست. اما باید گفت در بررسی دوباره یک زبان برای تسلط بر آن، به این دستگاه‌ها نیازمند است تا به کمک آنها بتوان زبان را تجزیه و تحلیل نمود و از این راه، زبان را بهتر شناخت و بر تولید گفتار و نوشتار ساخته‌های صحیح زبانی مسلط شد. این امر، هم برای زبان مادری نیاز است و هم در آموزش زبان دوم / خارجی ضروری است. همهٔ آن‌هایی که در آموزش زبان دوم / خارجی اهل‌نظر هستند، هیچ‌گاه نگفته‌اند که تبحر در نظام دستوری زبان به ویژه ساختار دستوری برای زبان‌آموز ضرورت ندارد، بلکه همواره بحث در این بوده است که زبان‌آموز این تبحر را چگونه بیاموزد.

فهرست مطالب کتاب

سخن ناشر
مقدمه پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی (ص)
مقدمه
واحدهای زبان
جمله
گروه فعلی
گروه اسمی
گروه قیدی
نقش‌نما
دستور تاریخی
کتابنامه