معرفی و دانلود کتاب جستاری نو بر معماری اسلامی

معرفی کتاب جستاری نو بر معماری اسلامی

کتاب جستاری نو بر معماری اسلامی اثر مرتضی ملکی چرکوانی، اولین کتاب از سری کتاب‌های «طاقدیس هگمتانه» مربوط به مهندسان مشاور طاقدیس هگمتانه است. در این کتاب جامعه اسلامی و معماری در قرن پانزدهم به تصویر کشیده شده است.

در کتاب‌هایی که تاکنون راجع به معماری اسلامی نوشته شده است، بیشتر به وصف بناهای اسلامی در دوره‌های خاص پرداخته و کمتر به حقیقت اسلامی معماری و علل ایجاد چنین فرم‌ها و فضاها و عملکردهایی بعنوان فرم اسلامی یا فضای اسلامی و یا ... پرداخته شده است. آیا گنبد و مناره به معنای معماری اسلامی می‌باشد ...؟ آیا کاشی‌کاری و تزیینات عصر صفوی معنای این حقیقت است؟ یا معانی خاص دیگری وجود دارد که روح معماری اسلامی را تشکیل می‌دهد که می‌تواند با وقوع تکنولوژی‌های جدید، خود را به روز ساخته و تحول یابد؟ هدف مرتضی ملکی چرکوانی مولف کتاب جستاری نو بر معماری اسلامی، بررسی و کاوش این موضوع و روشن کردن فضا جهت به‌روز رسانی این تفکر و نگرش در آغاز سال 1400 شمسی و رنسانس معماری اسلامی است.

معماری اسلامی به نظر مولف، ایجاد بناهایی با نوا و آهنگ دینی و بررسی، انتخاب و استفاده از سایر هنرهای شکل گرفته در جوار اسلام هماهنگ با آموزه‌های اسلامی می‌باشد. معمار مسلمان متواضعانه سعی می‌کند از نزدیکترین ایده‌ها به روح اسلام استفاده نماید و از هنرهایی که سرود آن‌ها به سایر ادیان و فرهنگ‌ها و سبک‌ها و نگرش‌ها نزدیک‌تر است، پرهیز می‌نماید و با توجه به درک معانی عمیق‌تر قرآن و اسلام، هر روز به خلوص معماری خود بیفزاید.

به اعتقاد مرتضی ملکی چرکوانی، سعی در یافتن ایده مشترک و ژن‌های معماری عرفانی اسلامی در بین تمام بناهای اسلامی اگرچه مطلوب است ولی هدف نهایی معماری نیست. شاید هم اصولاً ایده مشترکی بین کلیه بناهای مسلمان‌ساز یافت نشود ولی در بناهای اسلامی مجموعه‌ای از ایده‌ها و فلسفه‌ها وجود دارد که عموماً در بناها تکرار گردیده یا می‌توانند تکرار شوند؛ آلبوم کردن این ایده‌ها می‌تواند معمار مسلمان را در هر زمان و مکان در انجام طراحی بنا یاری رساند.

در بخشی از کتاب جستاری نو بر معماری اسلامی می‌خوانیم:

3 ستون با پلان مربعی که در راس آن یک هرم قرار دارد و در سه موضع قرار‌گیری شیطان در راه حضرت ابراهیم (ع) قرار داده شده است و به ابلیسک مشهور است که شباهت لغوی زیادی به نام شیطان یعنی ابلیس دارد. این فرم بارها و بارها در نقاط عطف میادین قرون وسطی و بناهای مهم تاریخی در تمدن‌های مختلف دنیا تکرار گردیده است به‌نحوی که طبق یک نظریه بعنوان نماد واقعی شیطان مطرح می‌گردد. یک نکته قابل توجه در داستان مواجهه حضرت ابراهیم (ع) و شیطان وجود دارد و آن این است که یکی از سنگ‌هایی که حضرت ابراهیم (ع) به سمت ابلیس پرتاب می‌نماید به چشم وی اصابت کرده و چشم راست ابلیس از بین می‌رود و بنابراین از این به بعد با تک چشم چپ به دنیا می‌نگرد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه مولف
پیش گفتار
فصل اول: معماری شیطان پرستی -معماری توحیدی
پدیده شیطان پرستی
مظاهر شیطان پرستی در معماری
جمرات سه گانه در مکه
فرم هرمی اهرام ثلاثه و اهرام جدید
المانهای مشترک در بناهای فراماسونری و قصر سلیمان (ع)
دو ستون بعنوان برجهای دروازه
طرح شطرنجی کف
دو مثلث برعکس
نمادهای خاص تفکر ماسونی
چشم جهان بین
اعداد در تفکر ماسونی
سحر، جادو و عصای جادویی
فصل دوم: استفاده از منابع دینی
منابع دینی در معماری اسلامی
ایده گیری از روش طراحی خلقت و استفاده از آن در طراحی بناها
صفات طراح: (کمال – جمال و... )
صفات طرح (خلقت)
تعامل اسلام با سایر فرهنگ‌ها
تاثیر حجاب در معماری سنتی
حیاط مرکزی
احیاء حیاط مرکزی در خانه‌های آپارتمانی با توجه به ضوابط شهرداری
کاوشی در معنای زیبا شناسی
ایجاد لایه‌های حفاظ تزیینی
لایه لایه بودن زیبایی
لایه لایه بودن معماری
تاثیر مستقیم قرآن در معماری اسلامی
مسجد در قرآن
مسکن در قرآن
بناهای ساخته شده به امر الهی (خانه کعبه- مسجد النبی (ص) - معبد سلیمان (ع) )
بناهای تکنولوژیک ذکر شده در قرآن
احکام فقهی
صیغه شرعی مسجد
حدیث و سنت (هم زمانی)
معماری غربت گرا و عبرت گرا: (بازسازی غربت تشیع در زمان اهانت به حضرت فاطمه (س) و علی (ع) و عاشورا و بقیع در گذشته و حال)
فصل سوم: بناهای مسلمان ساز و هنر اسلامی
ایوان؛ ارتباط دهنده مستقیم انسان و طبیعت
سیر از کثرت به وحدت و از وحدت به کثرت
فضای عمیق و بی نهایت: (سنگ مرمر و آینه کاری)
بررسی سیر تحول آتشکده‌ها به مساجد هنگام ورود اسلام به ایران
مردم واری بنای مساجد و مقابر
نمای کلی مساجد
قوس جناغی
چشم نواز بودن
برشهای چشم نواز
کاربندی
تشدید قوس جناغی در کاربندی
شباهت کاربندی وفرم درخت
مقرنس
فصل چهارم: استفاده از هنر و معماری جدید در تمدن ایرانی 1400
واکنش قرون وسطی راجع به رابطه علم و ایمان
رنسانس و مدرن
هنر نو؛ هنر ابزاری
ارزشهای معماری در دور مختلف
پست مدرن
هنر پست مدرن؛ هنر کالایی
هنر اسلامی؛ هنرمعنایی
نظر اسلام راجع به رابطه عقل و ایمان
جایگاه بررسی هنر مدرن در تمدن ایرانی 1400.
برخورد اسلام با تفکر مدرن
فرق عارف، هنرمند
بحث جمهوری اسلامی در انقلاب
نتیجه گیری: برخورد با جامعه و تفکرات موجود
پذیرفتن بدون چون و چرا
واکنش منفعل
واکنش مخالف
بررسی برخی تفکرات و مبارزه با برخی دیگر
حضور و تاثیر ماشین در شهرها
ارائه راهکارهای کاهش معزل خودروی شخصی
ارائه راهکارهای معمارانه
یافتن اختلاف و موارد مشترک بین معماری اسلامی و مدرن و ایده‌های جدید
تزئین جنایت نیست
پذیرش اصل تلقین و تکرار
معماری بین المللی مدرن و معماری بین المللی اسلامی
تلفیق آگاهانه سنت و مدرنیته
فصل پنجم: سنت‌ها و سمبل‌ها
سمبولهای مشترک در کلیه بناها
هلال اول ماه، اولین سمبل اسلامی
آرم‌ها و نشانه ها
اعداد
استفاده از رنگ در معماری
سمبولهای خاص تشیع و تسنن در معماری
علم عزاداری امام حسین (ع)
گنبد رک
سمبولهای جدید و اسلامی
صحنه‌های دفاع مقدس
پرچم 3 رنگ ایران و غرور ایرانی
سنن غلط و سمبولهای نادرست
سمبول‌ها و سنت‌های کهنه شده و از کار افتاده
فصل ششم: طبیعت و معماری
استفاده از طبیعت آیه‌ای مورد اشاره در قرآن در هنر اسلامی
ایده رشد از کوچک به بزرگ + لایه لایه بودن تزئینات + تجرید
تکرار فرم‌های کامل و تقارن در طبیعت
آب در معماری
آسمان در معماری
نور در معماری (آینه کاری - طلا، نقره و استیل کاری)
حیوانات در معماری
گیاهان و درختان