معرفی و دانلود کتاب جریده فریده: گزیده‌ای از روزنامه‌ شکوفه دومین روزنامه زنان در ایران

معرفی کتاب جریده فریده: گزیده‌ای از روزنامه‌ شکوفه دومین روزنامه زنان در ایران

کتاب جریده فریده به کوشش زهره ترابی منتخبی از روزنامه‌ی شکوفه به‌عنوان یکی از نشریات پیشرو بعد از دوره‌ی مشروطه است. این کتاب از خلال صفحات و مطالب این روزنامه ما را با زنی آشنا می‌کند که به‌عنوان مدیر یک نشریه‌ی مستقل و یک زن باسواد و اهل فرهنگ از زمان و زمانه‌ی خود جلوتر بوده است.

درباره‌ی کتاب جریده فریده

در تاریخ ایران زنان شجاع و پیشرویی وجود داشته‌اند که به‌رغم موانع و مشکلات پیش پای خود توانسته‌اند منشأ آثار بسیاری در علم و فرهنگ ایران زمین باشند؛ اثرگذاری این زنان وقتی آشکارتر می‌شود که بدانیم زنان تا کمتر از 100 سال قبل امکانات و فرصت‌های زیادی برای باسواد شدن نداشتند و همت آن‌ها برای آموختن سواد، دانش و ادبیات خود یکی از نشانه‌های مترقی بودن و جلوترحرکت‌کردنِ آن‌ها از زمان زندگی‌شان بوده است.

کتاب جریده فریده که به کوشش زهره ترابی گردآوری و منتشر شده است، از خلال بررسی و معرفی یکی از نشریات بعد از مشروطه، یکی از همین زنان مترقی و پیشرو یعنی مریم عمید ملقب به مزین‌السلطنه را معرفی می‌کند؛ این زن شجاع و متفکر که مدیر روزنامه‌ی شکوفه بوده است، دختر آقا میرزا سید رضی رئیس‌الاطباء، پزشک قشون ناصرالدین شاه قاجار بوده که در کنار انتشار نشریه‌ای عمومی به‌عنوان یکی از پیشگامان سوادآموزی زنان در ایران از او یاد می‌شود.

بر اساس آنچه گردآورنده‌ی این کتاب اشاره کرده، بررسی و پژوهش درباره‌ی نشریه‌ی شکوفه بدون پرداختن به مدیر آن امکان‌ناپذیر است، چرا که هویت روزنامه‌ی شکوفه با هویت مریم عمید به هم گره خورده. مزین‌السلطنه همان‌گونه که خود در نشریه‌اش می‌نوشت معتقد بود که: «روزنامه زبان ملت است» و به‌همین‌دلیل خود نیز مانند زبان گویای جامعه‌ی زنان عمل می‌کرد و با تلاش خود توانست بنیان‌گذار بسیاری از اولین‌ها در حوزه‌ی مطبوعات زنان در ایران شود.

کتاب جریده فریده نوشته‌ی زهره ترابی در کنار معرفی مریم عمید به‌عنوان یکی از پیشگامان مطبوعات زنان در ایران به معرفی روزنامه‌‌ی شکوفه می‌پردازد. این روزنامه که در فاصله‌ی سال‌های 1291 تا 1295 خورشیدی منتشر می‌شد از نخستین روزنامه‌های ایرانی بود که به انتشار طرح و کاریکاتور در مطبوعات پرداخت؛ این موضوع با توجه به اینکه این نشریه به‌صورت عادی هر دو هفته یک بار چاپ می‌شد و تنها چهار صفحه داشت، نشان از شجاعت و تیزهوشی مدیر آن در سال‌هایی دارد که هنوز مطبوعات به‌صورت امروزی تعریف دقیقی از تصویر و تأثیر آن در ارتباط با مخاطب نداشت.

در این کتاب به معرفی بخش‌های ثابت روزنامه‌ی شکوفه پرداخته شده است. در بررسی مطالب این نشریه آورده شده که این نشریه در حوزه‌های اخلاقی، ادبیات، مراقبت از سلامت اطفال، راه‌ورسم تربیت دوشیزگان، خانه‌داری، بچه‌داری، مدارس زنان و دختران و مسائل مربوط به تزکیه و تذهیب اخلاقی زنان منتشر می‌شده، اما قالب نوشته‌ها و مطالب آن با روزنامه‌های امروزی تفاوت داشته است؛ به‌عبارتِ‌دیگر، مطالب این روزنامه بیشتر نزدیک به قاعده و شکل یادداشت‌ها در روزنامه‌ها و نشریات امروزی بوده تا پرداختن به خبر، گزارش یا مصاحبه‌های مرسوم در رسانه‌ها.

کتاب جریده فریده همچنین طرح‌ها و کاریکاتورهایی از روزنامه‌ی شکوفه را منتشر کرده است؛ انتشار این کاریکاتورها در زمان انتشار شکوفه خالی از محدودیت نبوده؛ چرا که به‌غیراز مسائل مربوط به ممیزی نشریات، اختصاص یک صفحه به طرح موجب فشار اقتصادی به گرداننده‌ی نشریه شده و چنان که خود مریم عمید در یکی از شماره‌ها به خوانندگان اعلام کرده، افزایش قیمت کاغذ و اختصاص صفحه به کاریکاتور موجب ضرر برای او بوده است.

در نکوداشت کتاب جریده فریده

• «جریده فریده» قرار است راهی باشد برای آشنایی با یکی از مهم‌ترین نشریات زنان ایران. (خبرگزاری کتاب ایران)

کتاب جریده فریده برای چه کسانی مناسب است؟

کتاب جریده فریده برای روزنامه‌نگاران و پژوهشگران تاریخ مطبوعات و رسانه‌ها در ایران بسیار گزینه‌ی مطلوبی به شمار می‌آید. همچنین علاقه‌مندان به تاریخ، حقوق و جامعه‌شناسی زنان با مطالعه‌ی این کتاب به نکات جالبی در حوزه‌ی تخصصی خود پی خواهند برد.

با زهره ترابی بیشتر آشنا شوید

زهره ترابی متولد 1369، نویسنده و ویراستار ادبی ایرانی است. از او دو کتاب با عنوان‌های کتاب «چادر کردیم، رفتیم تماشا» و کتاب «جریده فریده» توسط انتشارات اطراف منتشر شده است.

در بخشی از کتاب جریده فریده می‌خوانیم

بیشتر مطالب این روزنامه برای انتشار در شکوفه نوشته‌ شده‌ و تنها تعداد اندکی از آن‌ها از نشریات دیگر انتخاب ‌شده‌اند. بسیاری از نویسندگان این نشریه و کسانی که مطالب‌شان را به دفتر شکوفه می‌فرستادند زنان دغدغه‌مند آن روزگار بودند. کسانی مثل شهناز آزاد، دختر میرزا حسن رشدیه و همسر ابوالقاسم آزاد مراغه‌ای که بعدها سردبیر یکی از نشریات زنان به‌نام نامه بانوان شد، فانیه حاجیه، مدیر دبستان حرمتیه سادات، و ملک‌تاج که مسئول تفتیش مدارس نسوان بود. البته افرادی مثل میرزا صادق خان (ادیب‌الممالک فراهانی) که خودش روزنامه داشت و در آن کاریکاتور چاپ می‌کرد نیز از نویسندگان این نشریه بودند. شکوفه نشریه زنان بود اما دایره مخاطبانش به زنان محدود نمی‌شد. بعضی از مطالب آن خطاب به مردان نوشته شده، از آن‌ها انتقاد کرده یا مسئولیت اجتماعی‌شان در قبال زنان را به آن‌ها یادآور شده است. و گرچه روزنامه مزین‌السلطنه حامی زنان بود، در این حمایت جانب عقل و انصاف را نگه می‌داشت: «اگرچه حامی نسوان هستم در این‌جا به مردان حق می‌دهم.»

در مجموع، مسلم است که شکوفه به ‌عنوان دومین نشریه زنان توانست راهی را که نشریه دانش و خانم دکتر کحال شروع کرده بودند ادامه دهد. صدای زنان برای اولین بار به‌طور مستمر در این نشریات شنیده شد؛ جایی که اغلب نویسندگان و خوانندگان‌شان زن بودند و «ما» یی که از آن صحبت می‌شد، برخلاف همیشه، نشانه گروهی از زنان ایرانی بود که به دنبال آموزش زنان، بهبود شرایط زندگی خودشان و پیشرفت مملکت بودند. پیش از آن هم مطالب و نامه‌های زنان به نشریات راه پیدا می‌کرد اما مخاطبان‌شان مردان و سیاستمداران بودند. مزین‌السلطنه هم یکی از زنانی بود که مطبوعات را پیگیری می‌کرد و پیش از انتشار نشریه خودش برای نشریات دیگر نامه می‌نوشت.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه نویسنده
سوادآموزی زنان
حفظ الصحه خواتین
در تربیت دوشیزگان
درباره خانم‌های اروپ و ممالک متمدنه
وطن‌دوستی و وطن‌خواهی
راپورت مدارس نسوان
مکتوبات وارده
واژگان و پی‌نوشت‌ها