معرفی و دانلود کتاب تاثیر گفتگو در زندگی انسان از دیدگاه قرآن و عترت علیهم السلام

معرفی کتاب تاثیر گفتگو در زندگی انسان از دیدگاه قرآن و عترت علیهم السلام

منصوره کوهی فایق در کتاب تاثیر گفتگو در زندگی انسان از دیدگاه قرآن و عترت علیهم السلام، به تحلیل و بررسی جنبه‌های مذهبی گفت‌وگو و نقش آن در زندگی مردم می‌پردازد و آداب سخن گفتن با دیگران را از دیدگاه قرآن بررسی می‌کند.

درباره‌ی کتاب تاثیر گفتگو در زندگی انسان از دیدگاه قرآن و عترت علیهم السلام:

زبان و قوه‌ی تکلم در مقایسه با سایر موهبت‌های خدادادی از میدان عمل وسیع‌تری برخوردار است؛ دایره‌ی شمول و قلمرو زبان، دیدنی‌ها، شنیدنی‌ها، امور قابل لمس، امور مادی، معنویات، مسائل معقول و منقولات را نیز در بر می‌گیرد. انسان، در مفهوم زنده و پویای خویش موجودی است گفت‌وگوکننده که اصولاً نمی‌تواند بدون گونه‌هایی از گفت‌وگو، زندگی خویش را به سامان برساند. هیچ گفت‌وگویی، به شرط آن که جوانب آن به درستی سنجیده شده باشد، تاریخ مصرف ندارد و به گونه‌ای ابدی، مخاطب خویش را می‌شناسد و مخاطب آن نیز، پیام موجود در آن را می‌شناسد و گفت‌وگو‌های قرآن از این دست گفت‌وگو‌ها هستند.

قرآن کریم، این معجزه‌ی بکر و بی‌نظیر، گران‌سنگ‌ترین هدیه‌ی خداوند به آدمیان، بهترین و صالح‌ترین مرجع برای کشف تعالیم و آموزه‌هایی است که زیبا‌ترین سخنان و عمیق‌ترین مفاهیم در لابه‌لای آیات این گنج بی‌بدیل نهفته است و فهم آن‌ها برای سعادت دو سرای آدمیان لازم است. از طرفی انسان موجودی اجتماعی و گفت‌وگوگر است و گفتمان و برقراری ارتباط کلامی از خصیصه‌های انحصاری او و از آشکار‌ترین مظاهر ارتباط است. پس، چنانچه از آموزه‌های دینی بهره‌مند شود و تحت تعلیمات قرآنی و در محضر اهل بیت (ع)، آداب زندگی را در تمام ابعادش و از جمله آداب گفت‌وگو را بیاموزد، انسانی کمال‌یافته و سعادتمند خواهد بود.

انتخاب مبحث این کتاب از جهات گوناگون حایز اهمیت است:

1- مهم‌ترین آن‌ها نقش بلندی است که زبان و سخن در میان اعضاء و افعال انسان در سعادت و شقاوت او ایفا می‌کند.

2- گفت‌گو، دارای آداب و چهارچوب‌های اخلاقی است که برای نیل به سعادت دنیوی و اخروی باید این آداب را از قرآن و احادیث شریف معصومین (ع) آموخت.

3- از طرفی عدم بهره‌گیری از آموزه‌های دینی و اخلاقی در کلیه‌ی شئون زندگی و از جمله "گفت‌وگو" که ابزاری مهم در برقراری ارتباط کلامی و از خصیصه‌های انحصاری جنس بشر بوده، انسان‌ها را دچار مشکلات عدیده‌ی ارتباطی نموده است.

4- نیازمندی جوانان و مبلغان دینی به ارائه‌ی روش‌ها و الگو‌های مناسب برای گفت‌وگو با بهره‌گیری از معارف بلند.

کتاب تاثیر گفتگو در زندگی انسان از دیدگاه قرآن و عترت علیهم السلام برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به مطالعه‌ی علوم قرآنی علاقه‌مند هستید و دوست دارید دیدگاه قرآن در خصوص آداب گفت‌وگو کردن را بدانید، این کتاب برای شماست.

در بخشی از کتاب تاثیر گفتگو در زندگی انسان از دیدگاه قرآن و عترت علیهم السلام می‌خوانیم:

ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدینَ

پروردگارتان را با تضرع و در نهان بخوانید، زیرا او متجاوزان سرکش را دوست ندارد.

تضرع از "ضراعت" و به معناى اظهار ضعف و ذلت است. "خفیة" به معناى پنهانى و پوشیده داشتن است و بعید نیست کنایه از همان تضرع بوده و غرض از ذکرش تأکید همان اظهار ذلت و عجز باشد، چون شخص متذلل همواره در اثر ذلت و خوارى در صدد پنهان ساختن خویش است و دستور داد تا این عبادت را با تضرع و زارى انجام دهند و این تضرع و زارى هم علنى و به صداى بلند که منافى با ادب عبودیت است نبوده باشد و در کتاب عدة الداعى است که در حدیث قدسى آمده: اى موسى از من آنچه احتیاج دارى درخواست کن، حتى علوفه گوسفندت، و نمک خمیرت را از من بخواه.

و در کتاب مکارم از آن حضرت رسول (ص) روایت شده که فرمود: دعا از خواندن قرآن بهتر است، براى اینکه خود خداى عز و جل مى‌فرماید: "قُلْ ما یَعْبَؤُا بِکُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُکُمْ" بگو اگر دعاى شما نباشد پروردگار من هیچ اعتنایى به شما نخواهد کرد.

باز در کتاب عدة الداعى در روایت محمد بن عجلان، از محمد بن عبید اللَّه بن على بن الحسین: از پسر عمویش امام صادق، از پدران بزرگوارش از رسول خدا (ص) روایت آورده که فرمود: زمانى خداى تعالى به بعضى از انبیایش وحى فرستاد، که به عزت و جلالم سوگند که آرزوى هر آرزومندى را که به غیر من امید ببندد مبدل به نومیدى مى‌کنم، و جامه ذلت در میان مردم بر تنش مى‌پوشانم، و از گشایش و فضل خودم دور مى‌کنم، آیا بنده، بنده من باشد و در شدایدش به غیر من امید ببندد با اینکه شداید همه به دست من است.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
فصل اول: ماهیت گفت‌وگو
مقدمه
1-1- تعریف گفتار
1-2- تعریف گفتگو
1-3- اهداف گفتگوهای قرآنی
1-4- اصول گفتگوهای قرآنی
1-4-1- اصل پذیرش وجود اختلاف در بین اقوام و ملت‌ها
1-4-2- اصل رعایت ارزش‌های اخلاقی
1-4-3- اصل آزادی در فکر و اندیشه
1-5- گفتگو و جایگاه آن در قرآن
1-5-1- ارسال رُسُل به زبان قومشان
1-5-2- روش رسولان الهی و پیامبر اعظم (ص)
1-5-2-1- گفت‌وگوی حضرت موسی (ع) با قومش
1-5-2-2- گفت‌وگوی حضرت صالح (ع) با قومش
1-5-3- سخن گفتن عیسی (ع) در گهواره
1-5-4- سخن گفتن بی‌واسطه خدا با حضرت موسی (ع)
1-6- چگونگی گفت‌وگو از دیدگاه قرآن کریم
1-6-1- گفت‌وگو با محوریت بصیرت و آگاهی
1-6-2- گفت‌وگو با محوریت دین الهی که از نظر قرآن دین همان اسلام و تسلیم شدن است
1-6-3- گفت‌وگو برای کشف حقیقت
1-7- جایگاه گفت‌وگو در سیره حضرت ختمی مرتبت (ص)
1-8- اهمیت سخن در زندگی روزمره فرد مسلمان
1-8-1- گفت‌وگو از دیدگاه حکیم دینانی
1-8-2- گفت‌وگو از منظر بابر
1-8-3- گفت‌وگو از منظر دیوید بوهم
1-9- جایگاه سخن در ادبیات کهن فارسی
فصل دوم: مبانی بلاغی گفت‌وگو
مقدمه
2-1- تعریف بلاغت
2-2- خطابات در قرآن
2-2-1- «یا ایّها النّاس» اولین خطاب در قرآن کریم، است
2-2-2- خطابِ «یا بنی‌اسرائیل» برای یادآوری نعمت‌ها
2-2-3- خطابِ مهرآمیز «یا ایّهاالذین آمنوا»
2-2-4- خطابات قرآن بر اساس مراتب انسان‌ها
2-3- تقسیم کلام به خبر و انشاء
2-3-1- مقاصد اصلی خبر شامل
2-3-1-1- فایده‌ی خبر
2-3-1-2- لازمه‌ی فایده‌ی خبر
2-4- مقاصد غیراصلی خبر شامل
2-4-1- استرحام
2-4-2- اظهار اندوه و تأسف
2-4-3- اظهار ضعف و ناتوانی
2-4-4- اظهار مسرت و شادمانی
2-4-5- اظهار فخر و مباهات
2-4-6- توبیخ‌مانند: عَبَسَ وَ تَوَلی. أَن جَاءَهُ الْأَعْمَى
2-4-7- وعده‌مانند: إِنَّ الْمُتَّقِینَ فىِ مَقَامٍ أَمِینٍ‌
2-4-8- وعیدمانند: یَوْمَ لَا یُغْنىِ مَوْلىً عَن مَّوْلىً شَیْ اوَ لَاهُمْ یُنصَرُونَ‌
2-4-9- تذکر
2-4-10- امر
2-4-11- نهی
2-4-12- دعا
2-5- انشای طلبی
2-5-1- امر
2-5-2- نهی
2-5-2-1- نهی در معنی اصلی
2-5-2-2- نهی در معانی غیراصلی
فصل سوم: انواع گفت‌وگو
مقدمه
3-1- مکالمه
3-2- مناظره در لغت و اصطلاح
3-3- مجادله در لغت و اصطلاح
3-3-1- مجادله احسن
3-3-2- مقایسه‌ی مناظره‌ی صحیح «جدال احسن» با مجادله
3-4- محاجّه در لغت و در اصطلاح
3-5- موعظه
3-6- تسائل
3-7- استفتاء: به معنی طلب فتوا
3-8- محاوره
3-9- مکابره
فصل چهارم: آداب گفت‌وگو
4-1- آداب گفت‌وگو
مقدمه
4-1-1- ادب سلام کردن، در ابتدای کلام
4-1-2- ادب دادن جواب سلام و تحییت به بهتر از آن
4-1-3- آداب گفت‌وگو در کلام بهشتیان
4-1-4- ادب نیکو سخن گفتن
4-1-5- آداب برخورد با مخاطبان جاهل
4-1-6- نرمى و ملایمت در گفت‌وگو
4-1-7- آداب مناظره در کلام معصومین
4-1-8- آداب موعظه کردن
4-1-8-1- اندرز باید مختصر بوده و ملال‌آور و مکرر نباشد
4-1-8-2- اندرز باید با مسائل مهم آغاز شود و اولویت‌سنجی شود
4-1-8-3- اندرز باید نرم و باعطوفت باشد
4-1-8-4- اندرز باید رسا و شفاف بوده و مطلب به وضوح بیان شود
4-1-8-5- اندرز باید در پنهانی صورت پذیرد
4-1-8-6- اندرز باید همراه کردار واعظ باشد
4-1-8-7- اندرز باید زمانی مطرح شود که احتمال اثر در مخاطب داده شود
4-1-8-8- اندرز باید به شکلی مطرح شود که مخاطب، به خیرخواهی واعظ واقف گردد
4-1-9- در نظر داشتن شرایط مکانى هنگام گفت‌وگو
4-1-10- آداب گفت‌وگو با خداوند
4-1-10-1- با امید و بیم و با خشوع باید دعا کرد
4-1-10-2- پروردگار خویش را از روى لابه و در نهان بخوانید زیرا او تجاوزکاران را دوست ندارد
4-1-11- رعایت ادب هنگام صحبت کردن با پیامبر صلی‌الله علیه و آله
4-1-12- آداب گفت‌وگو با پدر و مادر
4-1-13- آداب گفت‌وگو با فرزند
4-1-14- آداب گفت‌وگو با همسر
4-1-15- آداب گفت‌وگو با معلم
4-1-16- آداب گفت‌وگوی زنان با مردان غریبه و نامحرم و بالعکس
4-1-17- آداب سؤال پرسیدن
4-1-17-1- از چیزهایی که باعث ناراحتی می‌شوند، نپرسید
4-1-17-2- پرسیدن برای کسب دانش نه برای خطا گرفتن
4-1-17-3- خودداری از پرسش بی‌جا
4-1-17-4- پرهیز از سؤالات اضافی، که بار تکلیف را سنگین می‌کند
4-1-17-5- گفتنِ نمى‌دانم جایى که علم نداریم
فصل پنجم: آسیب‌شناسی گفت‌وگو
مقدمه
5-1- معرفی زبان در روایات
5-2- آفات عمومی سخن
5-2-1- پرگویی
5-2-2- بیهوده‌گویی
5-2-3- ناسزاگویی
5-2-4- به کار بردن سخنان غامض و پیچیده
5-2-5- جزع و فزع، آه و افسوس و بهانه‌جویی
5-2-6- درشت‌گویی
5-2-7- تمسخر، فاش کردن عیوب مردم، دادن القاب زشت به دیگران
5-2-8- فال بد زدن
5-2-9- گفتن بدون عمل
5-2-10- به کار بردن عباراتى که باعث سوءاستفاده‌ى مخالفان مى‌شود ‌
5-2-11- غیبت
5-2-12- سخن‌چینی
5-2-13- تهمت زدن
5-2-14- عیب‌جویی از مردم
5-2-15- سوگند خوردن
5-3- آفات اختصاصی گفت‌و‌گو
5-3-1- دروغ
5-3-2- فحش و بیان کلمات زشت
5-3-3- سرزنش
5-3-4- توهین به مردم
5-3-5- تحقیر بنده‌ی مؤمن
5-3-6- طعنه زدن به شخص مؤمن
5-3-7- چاپلوسی
5-3-8- بلند کردن صدا و داد زدن
5-3-9- خودستایی
5-4- خاموشی
5-4-1- خاموشی اولیای خدا
5-4-2- ثمرات خاموشی
نتیجه‌گیری
فهرست منابع