معرفی و دانلود کتاب انتظارات قراردادی و محدوده جبران خسارت

معرفی کتاب انتظارات قراردادی و محدوده جبران خسارت

کتاب انتظارات قراردادی و محدوده جبران خسارت نوشته‌ی علی حدادزاده شکیبا، علاوه بر تعریف خسارات انتظار، به صورت تطبیقی اصول و قوانین نظام حقوقی ایران و کامن‌لا را در زمینه‌ی جبران خسارات فرد زیان‌دیده مورد بررسی قرار می‌دهد.

درباره‌ی کتاب انتظارات قراردادی و محدوده جبران خسارت:

رشته حقوق یکی از محبوب‌ترین و کاربردی‌ترین رشته‌های علوم انسانی است که از مباحث به روز و مرتبط با افراد در روابط شخصی و اجتماعی آن‌ها صحبت می‌کند؛ یکی از این مباحث، ارتباط اشخاص در قالب قراردادهایی‌ست که میان خود منعقد می‌نمایند.

زمانیکه میان دو فرد قراردادی منعقد می‌گردد باید کلیه‌ی جوانب حقوقی قراردادها برای طرفین مشخص باشد، این امر مستلزم پژوهش‌های دقیق علمی است. کتاب انتظارات قراردادی و محدوده جبران خسارت قصد دارد تا شرایط و قوانین نظام حقوقی کامن‌ لا را با نظام حقوقی ایران تطبیق دهد تا از این طریق امکان تعیین نقاط ضعف و قوت خسارات قراردادی و نهادهای جبران‌کننده‌ی آن‌ها در نظام حقوقی ایران مشخص شود.

یکی از مهم‌ترین خسارات قراردادی مطرح در نظام حقوقی کامن‌ لا، خسارات انتظار است. خسارات انتظار قراردادی، در معنای عام به خساراتی اطلاق می‌شوند که زیاندیده قراردادی می‌تواند از هر طریق حقوقی ممکن وضعیت خود را به حالتی درآورد که در صورت اجرا شدن صحیح قرارداد، وی در آن شرایط قرار می‌گرفت. یکی از راهکارهای زیاندیده برای جبران خسارات انتظار خود، دریافت غرامت پولی از ناقض قرارداد است.

با توجه به همین توضیحات، قواعد حقوقی نیز باید در راستایی حرکت کنند که در صورت نقض قرارداد از سوی یکی از طرفین، زیاندیده را در وضعی قرار دهد که اگر قرارداد به درستی اجرا می‌شد او به هدف اولیه و نهایی خود که بی‌واسطه، متصل به هدف اولیه بوده، برسد.

در نظام حقوقی ایران، اگر چه مباحث چندانی ذیل عنوان مستقل خسارات انتظار مطرح نشده است، لیکن، با توجه به سابقه فقهی طولانی مدت که مهم‌ترین پشتوانه نظام حقوقی ایران در این رابطه می‌باشد، می‌توان قائل به این گردید که فقهای امامیه، به طور ضمنی، در رابطه با اغلب انتظارات قراردادی و خسارات جبران‌کننده آن‌ها مواردی را ذکر نموده‌اند.

این کتاب به سوالاتی از قبیل مفهوم و ماهیت خسارات قراردادی انتظار چیست؟، دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران نسبت به جبران خسارات انتظار چگونه است؟ و حدود و ثغور منافع قابل جبران در خسارات انتظار به چه صورتی است؟ نیز پاسخ می‌دهد.

کتاب انتظارات قراردادی و محدوده جبران خسارت برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه این کتاب به تمامی حقوقدانان، وکلا، دانشجویان و پژوهشگران رشته حقوق پیشنهاد می‌گردد.

در بخشی از کتاب انتظارات قراردادی و محدوده جبران خسارت می‌خوانیم:

هدف نهاد حقوقی خسارات جبران‌کننده انتظارات قراردادی، بیش از آنکه به دنبال تنبیه خوانده باشد، در پی برآورده نمودن انتظارات قراردادی متعهدله هست. از همین‌رو، نهاد خسارات تنبیهی، با توجه به رویکرد تنبیهی که دارد، بیش از آنکه مربوط به حوزه مسئولیت‌های قراردادی باشد، مرتبط با حوزه مسئولیت‌های خارج قراردادی هست. لذا باتوجه به هدف خسارات تنبیهی که صرفاً مربوط به ابراز نارضایتی دادگاه، به عنوان نماینده عمومی، از رفتار ناشایست خوانده، در مواردی که وی برای رعایت منافع خود، مرتکب نقض قرارداد شده است، می‌باشد، می‌توان گفت که هدف خسارات جبران‌کننده انتظارات قراردادی، به هیچ عنوان تنبیه ناقض نمی‌باشد.

از همین‌رو، با توجه به جایگاه ویژه خسارات تنبیهی در حوزه مسئولیت‌های خارج قراردادی، می‌توان گفت، حتی در مواردی که متعهد، عمداً و در پی رعایت منافع خود، اقدام به نقض تعهد می‌نماید، امکان تنبیه متعهد از طریق خسارات جبران‌کننده انتظارات قراردادی وجود ندارد. با این حال، در مواردی که دادگاه به جبران انتظارات قراردادی از طریق خسارات جبران‌کننده می‌پردازد، می‌توان گفت، هر چند که هدف این نهاد حقوقی، جبران خسارات انتظار متعهدله می‌باشد، لیکن، محکمه با صدور چنین حکمی علاوه بر جبران خسارات متعهدله، متعهد را نیز به نوعی مورد تنبیه قرار می‌دهد.

گاه، در مواردی، با توجه به اینکه نقض قرارداد را می‌توان هم در زمره مسئولیت‌های قراردادی و هم مسئولیت‌های خارج قراردادی گنجاند، این امکان برای خواهان وجود دارد که با طرح دعوا از طریق مسئولیت‌های غیر قراردادی، خواستار برآورده نمودن انتظارات قراردادی خود از طریق تنبیه متعهد شود که این مسئله موجب توسعه هدف نهاد خسارات جبران‌کننده انتظارات قراردادی به تنبیه متعهد نیز خواهد شد. برای مثال، هنگامی که صاحب خانه‌ای به طور غیرقانونی، اسباب و اثاثیه مستاجر را از خانه بیرون میریزد، وی هم مرتکب نقض قرارداد و هم مرتکب جرم ورود غیرمجاز به ملک مستاجر شده است که خواهان در صورت طرح دعوا بر مبنای ورود غیرمجاز، می‌تواند خواستار تنبیه متعهد از طریق خسارات جبران‌کننده انتظارات قراردادی نیز بشود. در همین رابطه، جبران انتظارات مربوط به نقض قراردادهای مرتبط با ضمانت و گارانتی‌های متقلبانه را نیز میتوان مصداق بارزی برای گسترش هدف خسارات جبران‌کننده انتظارات قراردادی برای تنبیه متعهد دانست.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار ناشر
درآمد
فصل اول: انتظارات قراردادی و شیوه‌های برآورده سازی آن
مبحث اول؛ مفهوم انتظارات قراردادی
مبحث دوم؛ انواع زیان‌های ناشی از نقض انتظارات قراردادی
مبحث سوم؛ عناصر تشکیل‌دهنده انتظارات قراردادی
گفتار اول؛ منافع اجرای تعهد
گفتار دوم؛ منافع مستقیم و بی واسطه
گفتار سوم؛ منافع غیرمستقیم
گفتار چهارم؛ هزینه‌ها
مبحث چهارم؛ هدف خسارات جبران‌کننده انتظارات قراردادی
مبحث پنجم؛ شیوه‌های برآورده‌سازی انتظارات قراردادی
گفتار اول؛ شیوه جبران خسارت از طریق پرداخت غرامت پولی
گفتار دوم؛ خسارت انتظار
بند اول؛ مقایسه خسارات انتظار قراردادی با خسارات انتظار غیرقراردادی
بند دوم؛ مصادیق خسارات انتظار
1- انواع خسارات انتظار مستقیم
خسارات اجرای تعهد
خسارت استرداد
تفکیک شیوه جبران خسارت استرداد از خسارت استرداد موضوع انتظارات قراردادی
خسارت اعتماد
هزینه‌های ماقبل قراردادی
2- انواع خسارات غیرمستقیم
انواع خسارات غیرمستقیم ناشی از روند طبیعی نقض تعهد
انواع خسارات غیرمستقیم قابل پیش‌بینی هنگام انعقاد قرارداد
خسارات تبعی یا ویژه
خسارات حدسی و گمانی; تفویت شانس
خسارات ناشی از ایجاد درد، رنج و بیماری‌های روانی
خسارات مربوط به شادابی و خوشایندی
فصل دوم: مطالعه تطبیقی خسارات انتظار، اعتماد، استرداد
مبحث اول؛ تمایز خسارت انتظار (در معنای خاص) با خسارت اعتماد
مبحث دوم؛ تمایز خسارت انتظار از استرداد
مبحث سوم؛ تمایز خسارت استرداد از اعتماد
مبحث چهارم؛ خسارات جانبی
مبحث پنجم؛ شیوه جبران خسارت استرداد
مبحث ششم؛ شیوه فسخ و بازنگری در شرایط قرارداد
مبحث هفتم؛ شیوه الزام به انجام تعهد
مبحث هشتم؛ مبانی و دلایل استثنائی تلقی شدن شیوه الزام به انجام تعهد در نظام حقوقی کامن لا
مبحث نهم؛ مبانی تلقی شیوه الزام به انجام تعهد به عنوان راه حل اولیه در فقه امامیه و قانون ایران
مبحث دهم؛ ارزیابی و تعیین بهترین رویکرد به عنوان شیوه اولیه جبران خسارات قراردادی
فصل سوم: مبانی خسارات جبران کننده انتظارات قراردادی
مبحث اول: نظریه روان شناختی
مبحث دوم؛ نظریه خواست و اراده قراردادی طرفین
مبحث سوم؛ مبنای اقتصادی یا سازمانی
مبحث چهارم؛ نظریه ملازمه تکلیف قراردادی با ایجاد حق
مبحث پنجم؛ نظریه مقایسه حق قراردادی با حق مالکیت
مبحث ششم؛ نظریه حقوقی
فصل چهارم: شناسایی خسارات انتظار در فقه امامیه و حقوق ایران
مبحث اول؛ انتظارات قراردادی در فقه امامیه و حقوق ایران
مبحث دوم؛ واکاوی مفهوم انتظارات قراردادی در عقود اسلامی
گفتار اول؛ عقد بیع
گفتار دوم؛ اجاره
گفتار سوم؛ مضاربه
گفتار چهارم؛ مزارعه
مبحث سوم؛ انتظارات قراردادی در فقه
گفتار اول؛ بررسی دیدگاه فقها در برآورده سازی انتظارات قراردادی
بند اول؛ منافع اجرای تعهد
بند دوم؛ منافع مستقیم
بند سوم؛ منافع غیر مستقیم
گفتار دوم؛ دیدگاه فقهای مخالف
بند اول؛ بررسی دلایل فقهای مخالف در امکان جبران انتظارات قراردادی غیرمستقیم
بند دوم؛ عدم تحقق استیلاء
بند سوم؛ عدم تحقق اتلاف یا تسبیب
گفتار سوم؛ دیدگاه فقهای موافق
بند اول؛ مبانی و دلایل موافقان
بند دوم؛ قاعده "لاضرر"
بند سوم؛ قاعده اتلاف و تسبیب
بند چهارم؛ جواز مقابله به مثل
بند پنجم؛ بنای عقلا
مبحث چهارم؛ بررسی نظرات حقوقدانان ایرانی در شناسایی خسارات انتظار غیرمستقیم
مبحث پنجم؛ خسارات انتظار غیرمستقیم در قوانین مدون ایران
مبحث ششم؛ مبانی توجیهی خسارات جبران کننده انتظارات قراردادی در فقه امامیه و حقوق ایران
گفتار اول؛ خواست و اراده طرفین
گفتار دوم؛ تلقی مال آینده به عنوان مال موجود
گفتار سوم؛ شناسایی نقض قرارداد به عنوان سبب مستقل ضمان
گفتار چهارم؛ قیاس حق قراردادی با حق مالکیت
مبحث هفتم؛ مصادیق کلی خسارت انتظار در حقوق ایران
گفتار اول؛ خسارات انتظار از حیث منشأ وجودی
گفتار دوم؛ خسارات انتظار مادی
گفتار سوم؛ خسارات انتظار حقوقی
گفتار چهارم؛ خسارات انتظار از حیث موضوع
گفتار پنجم؛ خسارات انتظاراز حیث زمان پیدایش
مبحث هشتم؛ مصادیق جزئی خسارات انتظار در حقوق ایران
گفتار اول؛ خسارات انتظار عدم انجام تعهد
گفتار دوم؛ خسارات انتظار مستقیم
گفتار سوم؛ خسارات انتظار غیرمستقیم
گفتار چهارم؛ خسارات عدم النفع
گفتار پنجم؛ عدم النفع ممکن الحصول
گفتار ششم؛ عدم النفع محتمل
مبحث نهم؛ مواضع مبتلی به تحقق خسارات انتظار در حقوق ایران
گفتار اول؛ خسارات انتظار عدم انجام تعهد
گفتار دوم؛ خسارات انتظار انجام تعهد معیوب
گفتار سوم؛ خسارات انتظار مربوط به تأخیر درانجام تعهد
فصل پنجم: قابلیت جبران خسارات مبتنی بر انتظارات قراردادی
مبحث اول؛ بررسی کلیت مسئولیت قراردادی
گفتار اول؛ مفهوم مسئولیت قراردادی
گفتار دوم؛ مبنای مسئولیت قراردادی
مبحث دوم؛ بررسی قابلیت جبران خسارات انتظار در حقوق ایران
گفتار اول؛ انتظارات اجرای تعهد
گفتار دوم؛ انتظارات مستقیم
گفتار سوم؛ انتظارات غیرمستقیم
گفتار چهارم؛ محدوه جبران خسارات انتظار
گفتار پنجم؛ محدوده جبران انتظارات پیش قراردادی (خسارات اعتماد)
گفتار ششم؛ محدوده جبران خسارت استرداد
بند اول؛ مفهوم معامله در راستای تعیین محدوده انتظارات قراردادی
بند دوم؛ محدوده جبران خسارات انتظار قراردادی در مقایسه با خسارات انتظار خارج قراردادی
گفتار هفتم؛ محدوده جبران خسارات تفویت منفعت (خریدار)
گفتار هشتم؛ محدوده جبران خسارات تفویت منفعت (فروشنده)
گفتار نهم؛ محدوده جبران خسارات تفویت سود پول
گفتار دهم، محدوده جبران خسارات انتظار روانی
گفتار یازدهم؛ محدوده جبران خسارات انتظار مربوط به بدنامی
گفتار دوازدهم؛ مبانی قابلیت جبران خسارت انتظار در حقوق ایران
گفتار سیزدهم؛ محدوده جبران خسارات انتظار در حقوق ایران
فصل ششم: شرایط و اسباب لازم در جبران خسارات انتظار در حقوق ایران
مبحث اول؛ شرایط تحقق انتظارات قراردادی
گفتار اول؛ وجود قرارداد
گفتار دوم؛ عدم انجام صحیح تعهدات
گفتار سوم؛ اتمام فرصت انجام تعهد
گفتار چهارم اجرای تعهد به صورت معیوب
مبحث دوم؛ اسباب لازم جهت جبران خسارات انتظار
گفتار اول؛ ورود خسارت
گفتار دوم؛ رابطه سببیت میان نقض تعهد و خسارات انتظار
گفتار سوم؛ بار اثبات وجود رابطه سببیت
گفتار چهارم؛ قطعی بودن خسارت و قابلیت پیش‌بینی آن
گفتار پنجم؛ نقش قابلیت پیش بینی خسارت در ایجاد رابطه سببیت
گفتار ششم؛ بی‌واسطه بودن خسارت
بند اول؛ سببیت‌های همزمان و مقارن
بند دوم؛ مشارکت متعهدله در ایجاد خسارات انتظار
بند سوم؛ مشارکت شخص ثالث در تحمیل خسارات انتظار
بند چهارم؛ مشارکت قوه قاهره
بند پنجم؛ امکان سنجی رفع مسئولیت، بنا به گستره وظایف قراردادی یا دور بودن خسارات انتظار از نقض تعهد
فصل هفتم: قابلیت جبران انواع خسارات انتظار در حقوق ایران
مبحث اول؛ خسارات انتظار مستقیم
مبحث دوم؛ خسارات انتظار غیرمستقیم ناشی از روند طبیعی نقض تعهد
مبحث سوم؛ خسارات انتظار غیرمستقیم خارج از روند طبیعی نقض تعهد
گفتار اول؛ بررسی نظر قانونگذار و حقوقدانان ایرانی در رابطه با قابلیت جبران خسارات انتظار غیرمستقیم
گفتار دوم؛ بررسی قابلیت جبران خسارات انتظار قراردادی غیرمستقیم در حقوق ایران، به صورت مصداقی
بند اول؛ خسارات انتظار معنوی
بند دوم؛ خسارات انتظار ناشی از تفویت شانس
بند سوم؛ خسارات انتظار ناشی از ایجاد درد، رنج و بیماری‌های روانی
بند چهارم؛ خسارات انتظار مربوط به شادابی و خوشایندی
بند پنجم؛ خسارات انتظار مربوط به کاهش ارزش پول
فصل هشتم: ارزیابی خسارات انتظار
مبحث اول؛ شیوه‌های ارزیابی خسارات انتظار
مبحث دوم؛ نقش اراده خواهان در تعیین شیوه ارزیابی خسارت
مبحث سوم؛ اصول حاکم بر ارزیابی خسارات انتظار
اصل اول: ارزیابی مبتنی بر دفع ضرر نه ایجاد منفعت
اصل دوم: ممنوعیت جبران چند باره خسارات انتظار
اصل سوم: تحمیل و تحصیل حداقل مسئولیت و منفعت جهت جبران خسارت
فصل نهم: محاسبه خسارات انتظار
مبحث اول؛ محاسبه خسارت بر مبنای احتساب زیان‌های وارده به متعهدله
مبحث دوم، محاسبه خسارت بر مبنای احتساب منافع به دست آمده برای ناقض
مبحث سوم؛ محدوده اختیارات محکمه در ارزیابی خسارات انتظار
مبحث چهارم؛ مبنای محاسبه خسارات انتظار
مبحث پنجم؛ معیارهای ارزیابی خسارت انتظار
گفتار اول؛ معیار "تفاوت در ارزش" یا "هزینه اصلاح"
بند اول؛ قراردادهای مربوط به عرضه کالا
بند دوم؛ قراردادهای مربوط به فعالیت‌های ساختمانی
بند سوم؛ قراردادهای بررسی
گفتار دوم؛ سایر معیارهای محاسبه و ارزیابی
مبحث ششم؛ نحوه ارزیابی خسارات انتظار توسط دادگاه
مبحث هفتم؛ محاسبه خسارات انتظار
گفتار اول؛ محاسبه بر مبنای قیمت بازاری
بند اول؛ عدم انجام تعهد
بند دوم؛ تأخیر در انجام تعهد
بند سوم؛ اجرای معیوب و ناقص تعهد
گفتار دوم؛ تلاقی انجام تعهد ناقص با ضرر ناشی از افت قیمت بازاری
گفتار سوم؛ محاسبه بر مبنای قیمت واقعی
بند اول؛ نقض انجام تعهد
بند دوم؛ نقض عهد متعهدله در پذیرش موضوع تعهد و پرداخت ثمن
فصل دهم: زمان ارزیابی خسارات انتظار
مبحث اول؛ زمان نقض تعهد
مبحث دوم؛ زمان کشف نقض عهد
مبحث سوم؛ تعیین زمان ارزیابی خسارت به صورت مصداقی
گفتار اول؛ خسارات مربوط به نقض‌های قابل پیش بینی
گفتار دوم؛ خسارات ناشی از تأخیر در اجرای تعهد
مبحث چهارم؛ تعیین میزان خسارت انتظار در فقه امامیه و حقوق ایران
گفتار اول؛ زمان ارزیابی
گفتار دوم؛ مکان ارزیابی
مبحث پنجم؛ نحوه محاسبه خسارات انتظار در فقه امامیه و حقوق ایران
گفتار اول؛ ارزیابی خسارات انتظار ذیل عقود ناقل ملکیت
گفتار دوم؛ ارزیابی خسارت انتظار ذیل تعهدات لازم غیرمملک
گفتار سوم؛ ارزیابی خسارت انتظار در انجام تعهد متاخر
گفتار چهارم؛ ارزیابی خسارت انتظار در انجام تعهد به صورت معیوب
مبحث ششم؛ محاسبه تطبیقی خسارات انتظار در حقوق کامن لا و ایران
برآمد
منابع و مآخذ