معرفی و دانلود کتاب امنیت انرژی

معرفی کتاب امنیت انرژی

کتاب امنیت انرژی نوشتۀ عباس ملکی، به ‏صورت متوازن و همه‏ جانبه، به مفاهیم مختلف امنیت انرژی می‌پردازد و ابعاد گوناگون آن را بررسی می‌کند. همچنین، نظریات مطرح در زمینه امنیت انرژی را در مورد ایران آزمایش می‌کند.

انسان برای همه فعالیت‌هایش به محرک نیاز دارد. یکی از محرک‌های فعالیت‌های مادّیِ انسان، انرژی است. به‌ وسیله انرژیِ ناشی از تغذیه است که می‌توانیم زنده بمانیم و فکر کنیم؛ به‌ وسیله حامل‌های انرژی است که می‌توانیم آب را تا قله کوه بالا ببریم و با سرعت برق‌آسا از هر نقطه زمین و فضا به محل دیگری برویم. گرچه مصرف انرژی دارای پیامدهای متعدد است که برخی از آن‌ها برای محیط‌ زیست و آینده کره خاکی ما نامطبوع است، اما بی‌تردید، زیستن بدون انرژی ناممکن است.

دسترسی به انرژی یکی از نیازهای انسان برای زندگی و توسعه است. جوامعی که به انرژی دسترسی کمتر یا سخت‌تری داشته‌اند، از رشد و توسعه سریع بازمانده‌اند. نتیجه این است که استفاده از انرژی نیازمند تلاش‌های همه‌جانبه و مداوم جوامع بشری است. منابع انرژی برای انسان فعلی، چندان متنوع و نامحدود نیست. پس انرژی کالای کمیابی است که برای دسترسی به آن باید برنامه‌ریزی کرد. برای استفاده از انرژی به‌صورت مؤثر و با تلفات کمتر، به سیاست‌گذاری نیاز داریم.

«امنیت انرژی» علمی است که به سیاست‌گذاران، تصمیم‌گیران، مدیران بنگاه‌های اقتصادی و کارشناسان امکان می‌دهد در عرضه و تقاضای انرژی موشکافی کنند و جلوی هرگونه وقفه یا قطع جریان انرژی را بگیرند. روش‌های متعددی در این رشته مورد بحث قرار می‌گیرد. به‌ دلیل توسعه این علم در غرب که عمدتاً با مباحث تأمین سهل و مداوم عرضه و تنوع‌گرایی حامل‌های انرژی درگیر بوده‌اند مفهوم امنیت عرضه بیشتر توسعه پیدا کرده است. در حالی‌ که محققان کشورهای تولید کنندۀ نفت، که عموماً در دسته کشورهای در حالِ‌ توسعه جای می‌گیرند، در توسعه مفهوم امنیت تقاضا کمتر کار کرده‌اند و در این زمینه ادبیات کمتری وجود دارد.

عباس ملکی، نویسنده این کتاب، تلاش کرده‌ که از روش مطالعه موردی (Case Study) خواننده را با مفاهیم امنیت انرژی آشنا کند. به نظر می‌رسد مفاهیم و فرایندهای درون بحث امنیت انرژی آنچنان پیچیده و مشکل است که دیگر روش‌های علمی کمتر می‌تواند در درک و فهم آن‌ها مفید واقع شود.

در بخشی از کتاب امنیت انرژی می‌خوانیم:

«امنیت عرضه» عبارت است از تأمین آن مقدار از انرژی که بتواند نیازهای جمعیت کشور و رسیدن به اهداف توسعه‌ای یک کشور را ممکن سازد. عموما این اهداف مترادف است با: کاهش مقدار واردات، متنوع‌سازی منابع وارداتی، بیشتر نمودن اتکا به انرژی‌های تولیدی داخل کشور، و پایداری. تولید کنندگان مایل به عرضۀ کالای خود با قیمتی هستند که میزان سود را به حداکثر رسانده، آن را در محلی تحویل دهند که کمترین هزینه حمل و نقل به آن‌ها تحمیل شود. بازار در اقتصاد باز به دنبال آن است که این دو هدف متفاوت را به هم نزدیک گرداند تا قیمت و مقدار متعادل پیدا شود.

برای تولید کنندگان نفت و گاز، «امنیت تقاضا» از اهمیت بیشتری برخوردار است، به‌ خصوص در دوره‌ای که در کشورهای مؤثر مصرف‌ کنندۀ نفت و گاز تلاش‌های متعددی در جریان است تا از تقاضا برای انرژی‌های فسیلی کاسته شود. در سال‌های اخیر، کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه پیوسته مصرف انرژی‌های هیدروکربوری را کاهش داده‌اند. داشتن بازار جذاب و مداوم برای ارائه‌ کنندگان حامل‌های انرژی به معنای امنیت تقاضاست. «امنیت تقاضا» به معنای قابلیت دستیابی به یک بازار تقاضای همیشگی یا عادی برای صادرات انرژی در قیمت‌های بازار آزاد است. این قیمت می‌تواند حداقل برابر با هزینه تولید به‌ علاوۀ حمل و نقل باشد.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار
فصل اول: کلیات؛ تعاریف، تاریخچه، مفاهیم اصلی (عباس ملکی)
فصل دوم: مبانی نظری امنیت انرژی؛ پیوند امنیت انرژی و امنیت اقتصادی (محسن شالباف)
فصل سوم: بازار نفت؛ نقش قیمت نفت در تصمیم‌گیری‌ها (محمدصادق کریمی)
فصل چهارم: تاریخچه صنعت نفت - شرکت‌های ملی نفت چین، عربستان، نروژ، ایران، برزیل (نیما شمساپور)
فصل پنجم: سیاست‌گذاری انرژی و تاثیر آن بر امنیت انرژی - انرژی در ایسلند، راهی روشن پیش رو (محمد ابراهیم نجاتیان)
فصل ششم: نقش خطوط لوله در امنیت انرژی و پیوند آن با نظریه وابستگی متقابل؛ خطوط لوله گازی روسیه به چین (مجید رئوفی)
فصل هفتم: امنیت دریایی آبراه‌ها؛ تنگه هرمز، تنگه مالاکا و خلیج عدن (سعید دهقانی)
فصل هشتم: امنیت انرژی و مناسبات سیاسی؛ عربستان، روسیه، و آمریکا (هادی عطاران)
فصل نهم: امنیت درآمد کشورهای تولید کننده؛ کشورهای ثروتمند خلیج در کجا ثروت خود را خرج می‌کنند؟ (راوی عبدالعال؛ ترجمۀ عباس ملک‌ثابت)
فصل دهم: امنیت صادرات؛ صادرات گاز طبیعی ایران به اروپا (آسیه حایری یزدی)
فصل یازدهم: تاثیر ریسک و عدم قطعیت در بخش سیاسی برای امنیت انرژی؛ سفری به ساخالین، سرمایه‌گذاری شل در روسیه و امنیت انرژی (محمدصادق کریمی)
فصل دوازدهم: نقش تکنولوژی در امنیت انرژی؛ موافقت‌نامه مشارکت در تولید میدان نفت و گاز کاشغان (بنجامین استی و فلورین بیتش؛ ترجمۀ محمدجواد رستمی)
فصل سیزدهم: تاثیر امنیت اطلاعات بر امنیت انرژی؛ امنیت شبکه‌های هوشمند برق (یاسر کنعانی)
فصل چهاردهم: امنیت انرژی از دیدگاه ملی؛ امنیت انرژی برای ایران (محسن شالباف)
فصل پانزدهم: امنیت انرژی؛ یافته‌ها، تحلیل، نتیجه‌گیری (عباس ملکی)