معرفی و دانلود کتاب آینده پاینده باد: امید در شعر شاعران بزرگ ایران

معرفی کتاب آینده پاینده باد: امید در شعر شاعران بزرگ ایران

کتاب آینده پاینده باد: امید در شعر شاعران بزرگ ایران اثر قدمعلی سرامی و اشرف چیتگرزاده، می‌کوشد تا جلوه‌ی امید را در اندیشه‌ی‌ چهار رکن شعر پارسی "فردوسی، سعدی، مولانا و حافظ" بازتاباند، با این امید که انگیزه‌ای برای رشد و بالندگی ایرانیان در روزگار بیمناک کنونی باشد.

به‌ تحقیق می‌توان ملت ایران را یکی از شادترین و امیدوارترین ملت‌ها نامید. زیرا که این صفات ریشه در فرهنگ آنان دارد. وجود جشن‌ها و آیین‌های بسیار در ایران باستان ناشی از چنین نگرشی است. زمانی که در کشوری در هر ماهی روزی برای شاد بودن وجود دارد و تمامی عناصر هستی از آب و آسمان و زمین و... مورد ستایش قرار می‌گیرند و هر موجودی به اندازه‌ی ارزش خود دارای منزلت است، جایی برای نومیدی باقی نمی‌ماند.

 راکعه شاعر عرب که تربیتی ایرانی داشت می‌گوید: «ایرانیان مردم را به تمدن و تنعم و زندگانی اجتماعی و شاد زیستن وادار و تشویق کردند. زیرا ایرانیان از عهد خسروان به تمدن و خوش‌گذرانی، اُنس و عادت داشتند، آن‌ها به واسطه‌ی علم و فن، طرب و شاد بودن را به مردم آموختند، زیرا تمدن دیرین آن‌ها بهترین مایه‌ی زندگانی بود وگرنه اعراب به بدویت و توحش خود باقی می‌ماندند.» همان‌گونه که در سخنان رابعه آمده است شاد بودن و شاد زیستن در میان ایرانیان امری فرهنگی است که ریشه‌ی آن به دین‌ها و آیین‌های باستانی ایران پیش از اسلام برمی‌گردد. در نزد ایرانیان همان‌گونه که لذت‌ها، شادی‌ها، خیرها و نیکی‌ها جزوی از زندگی محسوب می‌شدند، الم‌ها، غم‌ها و شرها جزو دیگری از آن به‌ حساب می‌آمدند. اما تأکید و تلاش‌شان بر گسترش شادی و لذت بود و پیروزی را سرانجام از آن خیر می‌دانستند.

اصولاً امید در دوران دشواری و سختی در روان قوم به پیدایی می‌آید و به‌ حقیقت می‌توان گفت وقتی آدمیان از منجیان زمینی ناامید می‌شوند روی به آسمان می‌آورند و گشایش کار خویش را از این آبی بی‌مرز در می‌خواهند. وجود تکیه‌گاه امیدوار اندیشه ایرانی بنا به برهان خُلف معنا و موجِهش این است که ایرانیان در بسیاری از روزگاران از سلطه‌ی جباران بر زندگانی خویش رنج می‌بردند، و چون هر بار که به رهایی‌بخشی زمینی دل و سر می‌سپردند پس از زمانی کوتاه امیدشان به نومیدی می‌کشیده است ناچار این امید بعد از چند بار عقب‌نشینی در آینده‌های دور و دورتر چنان امری ماورایی به پایان همه‌‌ی روندهای گیتیانی انتفال می‌یافته است و از صورت طبیعی و محتمل خود در زندگی دنیایی خارج گردیده سیرتی مابعدالطبیعی به خود می‌گرفته و در فرجامِ زندگی زمینی آدمی‌زادگان جای خوش می‌کرده است. چنین است که ملت ایران اندک‌اندک به جای معرفتی این جهانی و قدرتی هم‌طراز با آن به عرفان مابعدالطبیعی و اقتداری فرابشری، لامکانی و لازمانی روی آورده است.

در بخشی از کتاب آینده پاینده باد می‌خوانیم:

در بیشتر کتاب‌های اخلاقی با این حکمت برخورد می‌کنیم که آدمی باید همیشه فرو دست خود را بنگرد تا دریابد، گرچه کسانی فرادست اویند بسیار کسان نیز، فرودستان اویند. شاید این حکمت از دیدگاه روان‌شناختی کارساز و راه حلّی برای رفع دلهره‌های فردی باشد اما در اندرون خود خالی از آلایش‌ نظر و پلشتی دید نیست زیرا در حقیقت ما را دعوت می‌کند که با دیدن بدبختی‌های دیگران خوش باشیم و از رنج دیگران به آسایش خود خَستو گردیم، بی‌شک اینگونه حکمت‌ها ممکن است در روان عوام کار کند اما خواص را خرسندی به حال خویش دلایل دیگری باید این که دیگران دچار بیچارگی‌اند نمی‌تواند مردان خدا را خوشایند ضمیر افتد که توجیه مشکلات و نابسامانی‌های شخصی آنان را محمل و مستدل دیگری باید، همان‌گونه که برتری‌های دیگران رشک خاصان درگاه حق را برنمی‌تواند انگیخت.

«هرگز از دور زمان ننالیده بودم و روی از گردش آسمان در هم نکشیده مگر وقتی که پایم برهنه مانده بود و استطاعت پای پوشی نداشتم، به جامع کوفه درآمدم دلتنگ، یکی را دیدم که پای نداشت، سپاس نعمت حق به جای آوردم و بر بی‌کفشی صبر کردم.

مرغ بریان به چشم مردم سیر
کمتر از برگ ترّه بر خوان است
و آن که را دستگاه و نعمت نیست
شلغم پخته، مرغ بریان است»
(گلستان سعدی، ص265 و 266)

سعدی با دیدن از خود برتری قدر حال خویش را دانسته و با توجه به قطعه‌ی بعد از این داستان نشان داده است که جهان، جهان نسبیت‌هاست و سلسله‌ی نسب‌ها در ارتباط با یکدیگر چنبره‌ای را می‌سازند که هر حلقه‌ی این زنجیر با دیدن حلقات هر دو سوی خویش می‌تواند به آرامش برسد. یعنی در حقیقت نگاه برتری دیگری رشک‌انگیزی‌اش را به میانجی خودبینی حاصل از نگریستن به پایین‌تر از خویش از دست می‌دهد: این به آن در.

فهرست مطالب کتاب

پاره‌ی نخست: امید در فرهنگ ایرانی
پاره‌ی دوم: فردوسی و امید
پاره‌ی سوم: سعدی و امید
پاره‌ی چهارم: مولانا و امید
پاره‌ی پنجم: حافظ و امید
پیوست
کتاب‌نامه