معرفی و دانلود کتاب دختر ترشیده پاییز: پژوهشی نو در اسطوره شب یلدا

معرفی کتاب دختر ترشیده پاییز: پژوهشی نو در اسطوره شب یلدا

کتاب دختر ترشیده پاییز نوشته‌ی عسگر بهمن‌یار منبعی پژوهشی درباره‌ی اسطوره‌ی یلداست. نویسنده در این کتاب تلاش کرده تا با تمرکز بر اطلاعاتی که در منابع اسطوره‌ای و زبان‌های تاریخی و محلی در مورد واژه‌ی یلدا و مفهوم شب یلدا موجود است، تصویری از این اسطوره‌ی مشهور و دیرپا به خوانندگان ارائه دهد.

درباره‌ی کتاب دختر ترشیده‌ی پاییز

شب یلدا یکی از مفاهیم اسطوره‌ای در فرهنگ ایرانی است که رسم‌ها و آیین‌های متعدد و متفاوتی را با خود دارد. این مناسبت که آخرین شب پاییز و بلندترین شب سال است، از دیرباز در فرهنگ ایرانی اهمیت ویژه‌ای داشته و به‌عنوان شبی برای گردآمدن و جشن گرفتن شناخته می‌شده است. در بخش‌های مختلف ایران و کشورهایی که جزو اقلیم فرهنگی ایران به حساب می‌آیند، رسم‌ها و آیین‌های متنوعی برای این شب اساطیری وجود دارد. اما فارغ از مسائل این‌چنینی که در عرصه‌ی عمل جلوه‌گر می‌شوند، باید دید این اسطوره از کجا سرچشمه می‌گیرد و چه رازهایی در خود دارد. عسگر بهمن‌یار در کتاب دختر ترشیده‌ی پاییز با بررسی متون اساطیری، اطلاعات زبان‌شناسی تاریخی و منابع دیگر، پژوهشی را در راستای معرفی اسطوره‌ی شب یلدا به خوانندگان، به سرانجام رسانده است.

رویکرد نویسنده در این کتاب بیشتر بر پژوهش‌های تاریخی در حوزه‌های دین، زبان و جامعه‌شناسی استوار است. او قصد دارد تا با بررسی ریشه‌های یک اسطوره‌، نسبت آن را با ادیان و جوامع معتقد به خدایان اشتراکی روشن کرده و با پیگیری تحولات آن اسطوره در دوره‌های تاریخی بعدی، عملکرد اسطوره را در جوامع توحیدبنیاد بررسی کند.

بررسی‌های او چنان‌که گفته شد، وابستگی بسیار زیادی به متون ادبی و اطلاعات زبانی تاریخی دارد. نویسنده در آغاز با بررسی ریشه‌ی واژه‌ی یلدا در زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف تلاش می‌کند تا تصویری واضح از سابقه‌ی پیدایش و پیشینه‌ی این واژه به دست دهد. نویسنده در این میان، اطلاعات بسیار زیادی را درباره‌ی تاریخ زبان‌های مختلف و تفاوت اسطوره‌ها در فرهنگ‌های متفاوت به دست خواهد داد.

دیدگاه نویسنده در این کتاب بیشتر بر حوزه‌ی اسطوره‌شناسی تطبیقی متمرکز است. او تلاش می‌کند تا واژه و اسطوره‌ی یلدا را در فرهنگ‌ها و اساطیر مختلف پیگیری کند و بر اساس تجمیع نتایج این بررسی‌ها، به نتایجی کلی در زمینه‌ی اسطوره‌شناسی برسد.

نویسنده در این کتاب علاوه بر اینکه مسائل مخصوص به اسطوره‌ی یلدا را پی می‌گیرد، مباحث مهمی را هم درباره‌ی دانش اسطوره‌شناسی و پایه‌های نظری آن چه در نزد دانشمندان غربی و چه نزد پژوهشگران شرقی، بیان می‌کند.

زبان او در انتقال یافته‌هایش ساده و بدون دشواری است و از این جهت، کتاب دختر ترشیده‌ی پاییز برای افرادی که تخصصی در مباحث اسطوره‌شناسی ندارند نیز، مناسب است. کتاب دختر ترشیده‌ی پاییز نوشته‌ی عسگر بهمن‌یار، توسط انتشارات امید سخن به چاپ رسیده است.

کتاب دختر ترشیده‌ی پاییز برای چه کسانی مناسب است؟

کتاب حاضر برای دوست‌داران اسطوره‌های ایرانی و دانش اسطوره‌شناسی و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران باستان مناسب است.

در بخشی از کتاب دختر ترشیده پاییز: پژوهشی نو در اسطوره شب یلدا می‌خوانیم

مسئله مرگ و رستاخیز دوباره یا همان‌طور که گفته شد آیین‌های نوزایی موضوع اصلی تمام اسطوره‌های مربوط با خورشید و یلدا است، ولی در اینجا به نظر می‌رسد که تنها در حماسه‌ی گیل‌گمش به‌عنوان یک چالش مهم مطرح‌شده است و این نقطه‌ی عزیمت انسان از تفکر آخرالزمانی به درک یا کشف مفهوم جاودانگی یا کسب آن و مقابله با مرگ است. هرچند این موضوع در طیف وسیعی از مفاهیم بنیادین دیگر مانند ظهور منجی در آخرالزمان در ارتباط بین عناصری چند از قبیل کوه، غار، مژده تولد انبیاء و ... نیز قابل‌بررسی است. در داستان دیگری مربوط به ادبیات ترک؛ در کتاب دده قورقود داستانی در مورد پهلوانی به نام «دلی دومرول» وجود دارد که به لحاظ پیرنگ و محتوا بسیار شبیه گیل‌گمش است، این داستان مسئله مواجه‌ی دومرول با مرگ را روایت می‌کند:

خداوند از سخن دومرول خوشش نیامد. به عزرائیل گفت: ای عزرائیل، دیدی این دیوانه‌ی بدسیرت چه سخنان کفرآمیزی گفت؟ شکر یگانگی و قدرت مرا به‌جا نمی‌آورد و می‌خواهد در کارهای من دخالت کند و این‌همه بر خود می‌بالد.

بی‌شک این قهرمانان نیمه‌خدا علاوه‌بر برخورداری از ویژگی‌های خیر و نیک گاهی در نقطه مقابل ایزدان و حتی عقوبت سخت آن‌ها قرار می‌گیرند، این‌یک بخش مهم که می‌تواند بازتاب‌دهنده جنبه تیره و تاریک این اسطوره‌ها و حتی بازگشت به باور ثنویت - وجود دو خدا در آغاز؛ کائوس و گایا در یونان، اهورامزدا و اهریمن در ایران، آپسو و تیامات در بین‌النهرین و ... – باشد. این جنبه بیشتر خود را در ارتباط با مقوله مرگ و باورهای موجود در این زمینه نشان می‌دهد، در نمونه‌های متعددی خلق جهان با مرگ غول نخستین به انجام می‌رسد و این موضوع نیز با شماری چند از واژگان همچون غول، هول [هیولی اصطلاحی در فلسفه] در ارتباط با ئل قابل‌بررسی است. کیومرث، یمیر، اورانوس، تیامات و ... نخستین غول‌هایی هستند که به نظر اشکال، صورت‌ها و ... جهان مادی را در خود دارد و با مرگ، آمیزش یا هزیمت توسط دیگر ایزدان و ... به شکل‌گیری جهان طبیعی اعم از کوه، دریا و ... کمک می‌رسانند، شاید این اساطیر نخستین نمونه‌های موجود در مورد باور به بازآفرینی (سیمرغ از آتش یا زایش خورشید) باشد ولی به هر صورت عناصری چند از قبیل بازآفرینی، قربانی و ... در آن‌ها مشاهده می‌شود.