معرفی و دانلود کتاب جریان های تصوف در آسیای مرکزی

معرفی کتاب جریان های تصوف در آسیای مرکزی

در جست وجو از زمینه های پیدایی تصوف در حوزه های گوناگون جهان اسلام، در دو سده نخستین، این امکان در میان نیست که بتوان تصوف را با تمامی ویژگی های شناخته شده اش به عنوان مجموعه ای سامان یافته از آموزش ها و نیز یک نهاد سازمان یافته اجتماعی پی جویی کرد. به واقع این دوره، روزگاری است که نظام های آموزشی گوناگون در جهان اسلام شکل گرفته و شاخه های گوناگون معارف دینی، با اندک تفاوتی در تقدّم و تأخّر همین مسیر تدوین و شکل گیری را پیموده اند.

آنگاه که سخن از سده های اول و دوم به میان است، حتی نظام های آموزشی چون کلام و فقه نیز  در حال تحول و تدوین دیده می شوند، ولی باید اذعان داشت که تصوف به سبب برخورداری از ویژگی های چندجانبه خود، مسیر تدوین آموزش ها و شکل گیری نهادها را در مدت زمانی درازتر سپری کرده است. جست وجو کردن به دنبال طریقی برای معرفت فارغ از قیل و قال های مدرسه خود آشکارا مرحله ای است که باید پس از پای گیری این قیل و قال ها شکل گرفته باشد. به تعبیر دیگر، تصوف حاصل واکنشی است که گروهی از اهل دیانت نسبت به تفسیرهای مدرسه ای از دین داشته و راهی فراسوی مباحث مطرح در علوم رسمی را برای رسیدن به حقیقت پی جویی می کرده اند و با لحاظ همین نکته، به طبع باید انتظار داشت که شکل گیری این طرز اندیشه درباره دین، نسبت به شکل گیری معارف رسمی چون کلام و فقه از تأخری زمانی برخوردار بوده باشد.

به علاوه تصوف تنها مجموعه ای از آموزش های نظری یا حتّی کاربردی نبود که بتواند همچون دانش کلام یا اخلاق، به عنوان یک حوزه از دانش، روی به تدوین گذارد. اگرچه در برخی از آثار متقدمان، از علم تصوف سخن به میان آمده است، ولی باید به این حقیقت به خوبی توجه داشت که تصوف گونه ای خاص از حیات دینی بوده که هم پاسخگوی پرسش های نظری و هم ارائه کننده الگوهای رفتاری فردی و اجتماعی بوده است. با در نظر داشتن این گستردگی، باید انتظار داشت که این گونه از حیات دینی، به تدریج و با طی منازل گوناگون پدید آمده باشد.

فهرست مطالب کتاب

بخش اول: زمینه های پیدایی تصوف
فصل اول: آموزش های عصر صحابه
الف - 1. ابوبرزه اسلمی
الف - 2. بریده اسلمی
الف - 3. حکم بن عمرو غفاری
فصل دوم: آموزش های عصر تابعان
ب - 1. آموزش زهد و اخلاق در حجاز و عراق
ب - 2. آموزش اخلاقی و زهد در حوزه مرو
ب - 3. آموزش اخلاقی و زهد در حوزه سمرقند
فصل سوم: اصحاب حدیث و مکتب زهد ابن مبارک
ج - 1. نگرشی کلی بر زهد اصحاب حدیث
ج - 2. مکتب زهد ابن مبارک
ج - 3. هم عصران و شاگردان ابن مبارک
فصل چهارم: زهد در محافل مرجئه
د - 1. حنفیان عدل گرا در مشرق
د - 2. ابومقاتل سمرقندی از بنیان گذاران مکتب
د - 3. نضج گیری مکتب حنفیان اهل سنت و جماعت
بخش دوم: زهد و تصوف در عصر طاهریان و سامانیان
فصل اول: اصحاب حدیث و صوفیه
الف - 1. دوام آموزش زهد در محافل اصحاب حدیث
الف - 2. نخستین ناقلان تعالیم صوفیه
فصل دوم: اندیشمندان بزرگ در سده سوم هجری
ب - 1. تعالیم ابوتراب نخشبی
ب - 2. تعالیم حکیم ترمذی
ب - 3. تعالیم ابوبکر وراق
فصل سوم: مروری بر مکاتب و محافل گوناگون
الف. مکتب‏ حنفیان‏ اهل‏ سنت‏ و جماعت‏
الف - 1. مروری بر تاریخ مکتب
الف - 2. مکحول‏ نسفی‏
الف - 3. ابوالقاسم‏ حکیم‏ سمرقندی
الف - 4. ابولیث‏ سمرقندی‏
الف - 5. مروری‏ بر دیگر شخصیت‏ها
ب. تعاطی‏ اندیشه‏ عرفانی‏ با خراسان‏
ب - 1. نگاهی به محافل صوفیه بلخ
ب - 2. محمد بن حامد ترمذی
ب - 3. محمد بن فضل بلخی
ب - 4. نگاهی به محافل صوفیه نیشابور
ب - 5. محمد بن علیان نسوی
ج. تعاطی‏ اندیشه‏ عرفانی‏ با بغداد
ج - 1. ابوبکر واسطی و انتقال تعالیم جنید به خراسان
ج - 2. ابوالعباس سیاری
ج - 3. ابوبکر کلابادی
فصل چهارم: مذاهب صوفیه، زمینه ساز طریقه ها
الف. مذهب حکیمیه
ب. مذهب سیاریه
ج. مذهب سرخسیه
د. نفوذ مذهب کرامیه در ماوراءالنهر
بخش سوم: تصوف در آسیای مرکزی در عصر پیش از چغتایی
فصل اول: ابوسعید ابوالخیر و تعالیم او
الف. گذاری بر زندگی ابوسعید
ب. ویژگی های سلوک ابوسعید
ب - 1. سرچشمه های افکار ابوسعید
ب - 2. آموزه های خاص در تصوف ابوسعید
ج. انسان و خدا نزد ابوسعید
ج - 1. محوریت توحید
ج - 2. توحید و انسان
ج - 3. عمل انسان و توحید
ج - 4. انسان و معرفت
ج - 5. انسان و عشق
ج - 6. شادی و امیدواری
د - 1. سلوک اجتماعی ابوسعید
د - 2. رفق با خلق
د - 3. واحدبینی و وسعت مشرب ابوسعید
فصل دوم: آموزه های نجم الدین کبری
الف. گذاری بر شخصیت و آثار نجم الدین کبری
الف - 1. نجم الدین کبری و علوم رسمی
الف - 2. ترک حدیث و انتقال به تصوف
الف - 3. گام نهادن در راه تصوف
الف - 4. سرچشمه های عرفان نجم الدین کبری
الف - 5. تأملات روان شناختی در عرفان نجم الدین کبری
الف - 6. مروری بر آثار نجم الدین کبری
ب. نگرشی تحلیلی بر ابعاد اندیشه عرفانی
ب - 1. انسان شناسی نجم الدین کبری
ب - 2. معرفت و دانایی
ب - 3. محبت و عشق ورزی
ب - 4. سلوک و راه سپردن در طریقت
ب - 5. برخورد با نقد صوفیه
ب - 6. شیوخ و اولیاء
ب - 7. شاهد یا شیخ الغیب
فصل سوم: موج جدید سنت گرا در تصوف ماوراءالنهر
الف. نگاهی بر ریشه های جریان خواجگان
الف - 1. زمینه ها در خراسان و ماوراءالنهر
الف - 2. ابوعلی فارمدی و سنت گرایی در تصوف
الف - 3. خواجه یوسف همدانی
الف - 4. خلیفگان خواجه یوسف
ب. خواجه احمد یسوی و تصوف ترکستان
ب - 1. نگاهی به زندگی خواجه احمد یسوی
ب - 2. مروری بر تعالیم خواجه احمد یسوی
ب - 3. جانشینان احمد یسوی
ج. غجدوانی و بنیاد سلسله خواجگان
فصل چهارم: گذاری بر حیات فرهنگی صوفیه
الف. مروری بر زمینه های سیاسی
ب. نگاهی به شرایط اجتماعی
ج. زمینه های فرهنگی فعالیت صوفیه
د. خانقاه‏ها و سازمان های‏ متصوفه‏
هـ. بازتاب تصوف‏ در آثار مکتوب و ادبیات
بخش چهارم: حیات صوفیه در عصر چغتایی و ازبکی
فصل اول: نگاهی بر حیات اجتماعی صوفیه
الف. مروری بر تاریخ سیاسی و اجتماعی
ب. مهاجرت های مشایخ صوفیه
ج. حوزه های جدید تبلیغ در مشرق
د. نقش سیاسی تصوف در آسیای مرکزی
هـ. صوفیه، بازاندیشی دینی و سلف گرایی
فصل دوم: سلسله ها و طرایق صوفیه
الف. طریقه کبرویه
الف - 1. مکتب باخرزی در بخارا
الف - 2. مکتب جند در ترکستان
الف - 3. کبرویه و جایگاه تصوف در خوارزم
الف - 4. سید علی همدانی و سلسله ذهبیه خوارزمی
الف - 5. حیات کبرویه در عصر ازبکی
ب. طریقه خواجگان
ب - 1. نخستین مشایخ در عصر چغتایی
ب - 2. خواجه بهاءالدین نقشبند خواجگان
ب - 3. مکتب علاءالدین عطار در چغانیان
ب - 4. محفل خواجه محمد پارسا در بخارا
ب - 5. عبیدالله احرار و پایگیری احراریه
ب - 6. نقش بندیه در عصر اخیر ازبکی
ب - 7. فرقه احمد خواجگی در خانات خوقند
ج. طریقه یسویه
ج - 1. یسویان ماوراءالنهر و خوارزم در عصر چغتایی
ج - 2. یسویان ماوراءالنهر و خوارزم در عصر ازبکی
د. طریقه های دیگر صوفیه
د - 1. طریقه قادریه
د - 2. طریقه چشتیه
د - 3. طریقه زینیه
هـ. مشرب عرفانی در شعر آسیای مرکزی
هـ - 1. مایه های تصوف در شعر فارسی آسیای مرکزی
هـ - 2. مایه های تصوف در شعر ترکی آسیای مرکزی
بخش پنجم: تحولات عصر جدید و حیات صوفیه
فصل اول: زمینه های اجتماعی تصوف در عصر تزاری
الف. ماهیت تصوف منطقه در عصر جدید
ب. تصوف و شیوه های زندگی آسیای مرکزی
ج. تصوف و ترکیب قومی آسیای مرکزی
د. تصوف در کشاکش میان مردم و حکومت های محلی
هـ. تفاوت زمینه ها در مناطق گوناگون آسیای مرکزی
فصل دوم: صوفیه از استیلای تزاری
تا استقرار نظام شوروی
الف. صوفیه و استیلای تزاری بر آسیای مرکزی
ب. صوفیه، از بلشویک ها تا استقرار نظام شوروی
ب - 1. مروری بر تحولات سیاسی و اجتماعی
ب - 2. درنگی در تصوف برخی رهبران باسماچی
ب - 3. صوفیان تجددستیز و همکاری با باسماچیان
فصل سوم: حیات صوفیه در دوره حاکمیت شوروی
الف. زمینه های بحث
الف - 1. سیاست شوروی در برابر دین و فرهنگ های قومی
الف - 2. رویارویی با کاستی منابع
ب. طریقت و سازمان های صوفیه در دوره شوروی
ب - 1. رهبری طریقت و نظام خلیفگی
ب - 2. ایشان های گیسو دراز
ب - 3. فرقه لاچی ها
ب - 4. تمایز طریقه ها
ج. تصوف و زمینه های تعلیمی و تبلیغی
ج - 1. نشریات آشکار و پنهان
ج - 2. طیف امکانات برای آموزش و تبلیغ
ج - 3. تصوف در رویا رویی با جریان های رقیب
فصل چهارم: تصوف در دوره استقلال
الف. تصوف و حیات اجتماعی و فرهنگی
الف - 1. تصوف بسان میراثی فرهنگی
الف - 2. تصوف به عنوان جریانی زنده
الف - 3. رقیبان اسلام گرا در صحنه آسیای مرکزی
ب. تصوف در صحنه سیاسی آسیای مرکزی
ب - 1. مروری بر پان اسلامیسم در حوزه سابق اتحاد شوروی
ب - 2. زمینه های احیای پان اسلامیسم در قفقاز
ب - 3. تصوف و درآمیختگی قومیت ها در آسیای مرکزی
مآخذ تحقیق