زندگینامه و دانلود بهترین کتاب‌های شیخ بهایی

زندگینامه شیخ بهایی

شیخ بهایی را با نام بهاءالدین عاملی (Baha’ al-din al-‘Amili) نیز می‌شناسند. او از نوادگان حارث همدانی، از یاران حضرت علی (ع)، است. شیخ بهایی در سال 953 هجری قمری در بعلبک (امپراتوری عثمانی، یکی از شهرهای لبنان کنونی) به دنیا آمد. او در بعلبک، جبل عامل و سپس ایران زندگی کرد و در سال 1030 یا 1031 هجری قمری در ایران از دنیا رفت. درباره‌ی‌ تاریخ تولد و روز مرگ او حدس و گمان‌هایی وجود دارد. برخی تاریخ تولد او را 17 ذی‌الحجه می‌دانند و برخی دیگر تاریخ 26 ذی‌الحجه را در نظر گرفته‌اند. وفات او هم در ماه شوال سال 1030 یا 1031 هجری قمری اتفاق افتاده است.

شیخ بهایی زمانی که سیزده سال داشت، همراه با پدرش به ایران مهاجرت کرد. هرچند در برخی منابع، سن او را در زمان مهاجرت هفت ‌سال اعلام کرده‌اند. این مهاجرت به دو دلیل رخ داد. شهادت شهید ثانی محل زندگی آنان را ناامن کرده بود. از سوی دیگر، شاه طهماسب اول که فرزند شاه اسماعیل بود نیز آن‌ها را تشویق کرد که به ایران بیایند. از آنجایی که شیخ بهایی در خانواده‌ای شیعه به دنیا آمده بود، زندگی در ایران که حکومتی شیعی داشت، برای خانواده‌ی آن‌ها گزینه‌ی مناسبی به‌شمار می‌رفت.

خانواده‌ی شیخ بهایی ابتدا به اصفهان وارد شدند و پس از چند سال به قزوین رفتند. شیخ بهایی در قزوین به مقام شیخ‌الاسلامی رسید؛ این مقام بالاترین مقام دینی در دوران سلطنت صفویه بود. با این حال، او از ورودش به اصفهان و به دربار پادشاهان ناخرسند بود. در کشکول، از پدرش به‌نوعی گله کرده بود؛ چراکه معتقد بود اگر این سفرها رخ نمی‌داد، او از پرهیزکارترین و زاهدترین و عابدترین آدم‌ها باقی می‌ماند. شعری از حافظ را هم در تأیید این سخن بیان کرده است:

من ملک بودم و فردوس برین جایم بود / آدم آورد درین دیر خراب آبادم

تحصیلات، شاگردها و سفرهای شیخ بهایی

شیخ بهایی در قزوین و اصفهان که حوزه‌های علمیه‌ی فعال داشتند تحصیل کرد. اما اولین و مهم‌ترین استاد او را باید پدرش بدانیم. او نزد پدر تفسیر، حدیث، علوم عقلی و ادبیات عرب را فراگرفت. او خودش هم شاگردان برجسته‌ای را تربیت کرد: محمدتقی مجلسی، صدرالمتألهین شیرازی (ملاصدرا)، سید ماجد بحرانی و ملاصالح مازندرانی از عالمان بزرگ دوران خود به شمار می‌آمدند.

شیخ بهایی برای مدتی از مقام شیخ‌الاسلامی فاصله گرفت تا به سفر حج برود. این سفر به طول انجامید و او مناطق دیگری مانند عراق، شام، حلب، بیت‌المقدس، حجاز و مصر را هم دید. همچنین در برخی منابع آمده است که او در دو سفر شاه عباس که پیاده و به‌سمت مشهد بود، همراه او بوده است.

بهترین کتاب‌های شیخ بهایی

شیخ بهایی آثار و تألیفات بسیاری داشت. اما «کشکول شیخ بهایی»، که در بردارنده‌ی اشعار فارسی و عربی او است، مشهور‌ترین اثر اوست. همچنین کتاب مشهور دیگر او «اربعین» نام دارد که دربردارنده‌ی حدیث‌های معروف حضرت محمد (ص) به همراه شرح کامل و جامع آن است. مثنوی «نان و حلوا» (سوانح الحجاز) نیز از مواعظ، طنزها، حکایات و تمثیلات مختلف تشکیل شده است.

کشکول‌ها معمولاً کتاب‌هایی جُنگ‌مانند هستند. در دوران قدیم، علما با جمع‌آوری شعرها و متون نثر موردعلاقه‌ی خودشان، به تألیف کشکول‌ها دست می‌زدند. در کشکول شیخ بهایی با مضامین تاریخی، دینی، ادبی، و ریاضیات و نجوم روبه‌رو هستیم. برخی از اشعار و متون نیز متعلق به خود او هستند و برخی دیگر را از آثار مورد علاقه‌اش گردآوری کرده است.

اربعین کتاب‌هایی شامل چهل حدیث مشهور و معتبر از پیامبر اسلام (ص) است. علمای دینی معمولاً هر کدام دست به تألیف یک کتاب اربعین می‌زدند. اما آنچه اربعین شیخ بهایی را ویژه ساخته است شرح کامل و جامعی است که بر احادیث یادشده در کتاب ذکر کرده است.

مثنوی نان و حلوا دارای‌ حکایت‌های کوتاه منظومی است که در نهایت سادگی، از ریاکاری، تلبیس و غرور سخن می‌گوید. شیخ بهایی از همان اوایل کودکی، نزدیکی به شاهان و دربار را تجربه کرده بود. اما در این کتاب، به دوری از شاهان پند می‌دهد. این اثر را می‌توان بازتابی از دیدگاه‌ها و اندیشه‌های شیخ بهایی دانست.

سبک نگارش و دیدگاه‌های شیخ بهایی

شیخ بهایی به دو زبان فارسی و عربی تسلط داشت و کتابی هم در آموزش علم نحو نوشته است. این کتاب صمدیه (الفواید الصمدیه) نام دارد و آن را برای برادرش، عبدالصمد، نوشته است. او آثارش را به فارسی و بیشترشان را به عربی می‌نوشت. شعرهایی که به فارسی دارد در قالب غزل، رباعی و مثنوی سروده است. اشعار شیخ بهایی در غزل یادآور اشعار حافظ، در رباعی یادآور اشعار ابوسعید ابوالخیر، و در مثنوی، یادآور مولانا است.

شیخ بهایی از نگاه دیگران

بسیاری از ما شیخ بهایی را به عنوان دانشمندی بزرگ می‌شناسیم و این شناخت البته درست است. اما برای درک اندیشه‌های او و آگاهی از وقایع مهم دوران زندگی‌اش، باید به سراغ آثار پژوهشی‌ای برویم که درباره‌ی او سخن گفته‌اند.

کتاب صوتی شیخ بهایی اثری از بتول زرکنده است که انتشارات آوانامه با همکاری انتشارات مدرسه و با صدای بهروز طالبی منتشر کرده است. این اثر را می‌توانید از کتابراه دریافت کنید و بخوانید.

اقتباس‌های سینمایی و فرهنگی از شیخ بهایی

سریال «آشیانه‌ی سیمرغ» ساخته‌ی شهرام اسدی، سریالی درباره‌ی زندگی شیخ بهایی بود که در سال 1387 از تلویزیون ایران پخش شد. هنرمندان مشهوری مانند زنده‌یاد خسرو شکیبایی، علی نصیریان، دانیال حکیمی، فاطمه گودرزی و ژاله علو در این سریال به ایفای نقش پرداختند.

شیخ بهایی در میان ایرانیان

• شیخ بهایی در میان ایرانیان دانشمندی مشهور و قابل احترام است. او را از دوستان و هم‌دوره‌های میرداماد می‌دانند. همچنین به بهانه‌ی یادبود و بزرگداشت او، یکی از خیابان‌های تهران را به نام شیخ بهایی نام‌گذاری کرده‌اند. 
• شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان از سال 1383 اقدام به برگزاری جشنواره‌ی شیخ بهایی کرده است. موضوع این جشنواره فن‌آفرینی و کارآفرینی است. از آنجا که شیخ بهایی اقدامات ارزنده‌ای در زمینه‌ی علم معماری، ریاضیات و نجوم در زمان خود انجام داد، این جشنواره به پاس زحمات او و برای یادبودش، جشنواره‌ی شیخ بهایی نام گرفته است.