زندگینامه ازوپ
ازوپ (Aesop) داستانسرا و افسانهنویس یونانی بود. هرچند زندگی او در هالهای از ابهام قرار دارد و دستنوشتهای از او باقی نمانده است، اما در منابع تاریخی، مانند تاریخ هرودوت، نوشتههای ارسطو و نوشتههای پلوتارک، به او اشارههایی شده است. آثاری که به ازوپ (یا ایزوپ یا آیسوپوس) نسبت میدهند در پی سنت نقل سینه به سینهی داستانها جمعآوری شدهاند. این آثار امروز نیز خوانده و نقل میشوند.
ازوپ با کمک افسانههایش، درسهایی برای زندگی به مردم میداد و البته از مردم نیز دعوت میکرد تا در برابر ظلم ایستادگی کنند.
ازوپ 620 سال پیش از میلاد مسیح متولد شد. دربارهی محل تولد او اختلافنظرهایی وجود دارد و مردم آتن، اتیوپی، جزیرهی ساموس و ... ادعا میکنند که ازوپ متعلق به آنها است. او با کراسوس، سردار رومی و سولون، شاعر و سیاستمدار رومی و کوروش هخامنشی همدوره بوده است. (جالب است بدانید منابعی وجود دارند که ازوپ را با لقمان حکیم، یکی میدانند.)
در برخی منابع ادعا شده است ازوپ بردهای با چهرهای بسیار زشت بوده و اربابان او زانتوس و ایادمون نام داشتند. با اینحال او با زیرکی موفق شده خود را آزاد کند و سپس به دربار پادشاهان راه یابد. پلوتارک، فیلسوف و مورخ یونانی معتقد است که ازوپ موفق شده بود تا اعتماد درباریان را جلب کند. او برای یک مأموریت از طرف پادشاه کرزوس به دلفی، شهری در یونان رفته بود و در نهایت همانجا توسط اهالی دلفی به قتل رسید.
بهترین کتابهای ازوپ
کتاب لاکپشت پرنده داستان یک لاکپشت است که آرزوی محالی دارد. او دلش میخواهد بتواند پرواز کند. اما مشکل اصلی در این است که لاکپشت بالی برای پر زدن و پرواز کردن ندارد...
کتاب چوپان دروغگو از داستانهای قدیمی کتابهای درسی است. این داستان آنقدر مشهور است که نامش به صورت یک اصطلاح درآمده است که در گفتگوهای روزمره به کار میرود. کتاب دربارهی چوپانی است که برای سرگرمی، به دروغ فریاد میزند و کمک میخواهد تا اینکه زمانی میرسد که واقعاً به کمک احتیاج پیدا میکند...
کتاب ماهی طلایی ماجرای مرد ماهیگیری است که روزی یک ماهی طلایی صید میکند. اما این ماهی با تمام ماهیهایی که تابهحال صید کرده بوده فرق دارد. ناگهان ماهی به زبان میآید و از مرد ماهیگیر خواهش میکند که او را آزاد کند تا در عوض برایش قدرت و ثروت فراهم کند...
کتاب موش شهری و موش روستایی ماجرای دو موش است که یکی در شهر و دیگری در روستا زندگی میکند. روزی موش روستایی مهمان موش شهری میشود و در فکر تجملات و خوراکیهای خوشمزهای است که در شهر میتواند بخورد. اما او نمیداند که در شهر چه ماجراهایی در انتظارش است.
کتاب خرگوش مغرور ماجرای مسابقهای است که میان یک خرگوش مغرور و یک لاکپشت دانا برگزار میشود. خرگوش که میداند سرعتش خوب است، خیلی برای برنده شدن در مسابقه تلاشی نمیکند و در نهایت درس مهمی از این مسابقه میگیرد...
اگر دوست دارید با افسانههای ازوپ، که جملگی از قصههای کهن درخشان تاریخ ادبیات مغربزمین به شمار میروند، آشنا شوید، میتوانید به وبسایت کتابراه مراجعه کنید. برخی از بهترین کتابهای ازوپ، از جمله کتاب الکترونیک الاغ تنبل و کتاب صوتی ماهی طلایی در وبسایت کتابراه موجودند.
سبک نگارش و دیدگاههای ازوپ
ازوپ را یک افسانهنویس میدانند. از او افسانههایی بهجا مانده است که عموماً شخصیتهای حیوانی انساننما دارند و با یک پند اخلاقی به پایان میرسند و به همین جهت، داستانهایی آموزنده به شمار میروند. به طور کلی افسانه، یک ژانر ادبی است که داستانهای تخیلی کوتاه، به نظم یا نثر دارد و در آن، حیوانات، گیاهان، موجودات افسانهای و حتی نیروهای طبیعت به صورت انسانسازی شده، نقش فعال دارند. افسانه معمولاً یک درس اخلاقی دارد و حتی گاه در پایان افسانهها، نقل قولهایی نیز میآید.
بسیاری از داستانهای معروفی که در دوران کودکی خواندهایم، از میان افسانههای ازوپ بیرون آمدهاند. شاعرانی مانند ناصرخسرو و مولانا، برخی از افسانههای او را به نظم درآوردهاند و در دیوان اشعارشان جای دادهاند. با اینحال هنوز هم بر سر این موضوع که آیا ازوپ یک شخصیت حقیقی است یا نه، بحث و گفتگو وجود دارد. بسیاری معتقدند که افسانههایی که امروز به نام افسانههای ازوپ میشناسیم، افسانههای ملی با ریشههای ناشناخته است.
از سوی دیگر شباهت میان افسانههای ازوپ و قصههایی که در کتاب همان کلیله و دمنه میخوانیم، بسیار زیاد است. همین موضوع سبب شده تا محققان و همچنین علاقهمندان به داستانهای افسانهای از خودشان بپرسند که آیا یونانیها، این افسانهها را از راویان هندی شنیده و آموختهاند، یا برعکس؟
اقتباس از آثار ازوپ
همانطور که پیشتر نیز گفته شد، شباهت میان افسانههای ازوپ با افسانههایی که در دیگر نقاط دنیا رواج دارد را نمیتوان نادیده انگاشت. اما در میان هنرمندان متأخر نیز تاثیرپذیری و اقتباسهایی وجود دارد؛ مثلاً ژان دولافونتن، شاعر فرانسوی قرن هفدهم، برای سرودن مجموعهی «اشعار برگزیده» از افسانههای ازوپ الهام گرفته است.
گیلیرم فیگیردو، نمایشنامهنویس برزیلی نیز، کتاب «روباه و انگور» را با الهام و اقتباس از افسانهای از ازوپ به همین نام نوشته است.
جملات برگزیدهی ازوپ
- از حرف تا عمل فاصله بسیار است. (افسانهی بستن زنگوله به گردن گربه)
- سادگی و آسودگی بهتر از داراییای است که ترس و وحشت به همراه دارد. (افسانهی موش شهری و موش روستایی)
- برای همسایهات بدخواهی نکن، مگر همان رفتار را بتوانی تحمل کنی. (افسانهی روباه و لکلک)
- کسانی که ثروت فراوانی دارند، زیادهخواهی میکنند و همه چیزشان را از دست میدهند. (افسانهی غاز و تخم طلایی)
- صنعت و پیشه نوعی گنج است. (افسانهی کشاورز و پسران او)