معرفی و دانلود کتاب بزرگمهر حکیم

معرفی کتاب بزرگمهر حکیم

کتاب بزرگمهر حکیم، تألیف محمد رسولی، کیستی، آثار و سخنان معروف‌ترین وزیر دوران ساسانی را، چنان‌که در تاریخ و ادبیات ایران بازنمایی شده، بررسی می‌کند. نویسنده در این کتاب پژوهشی، از منابع متعدد تاریخی و ادبی استفاده کرده و سعی داشته که هیچ منبعی را از نظر دور ندارد. کتاب نام‌برده علاوه بر شناساندن چهره‌ی بزرگمهر به مخاطب، به ارزش پند، حکمت و اندرز نزد ایرانیان نیز می‌پردازد.

درباره‌ی کتاب بزرگمهر حکیم

کمتر کسی است که با متون کهن ایرانی مانند شاهنامه و گلستان مأنوس باشد و به نام بزرگمهر حکیم برنخورده باشد. بزرگمهر بختگان، وزیر خسرو انوشیروان، یکی از نمادهای خرد و حکمت در ایران باستان است. بعضی از محققان پنداشته‌اند که بزرگمهر شخصیتی خیالی و افسانه‌ای است و هیچ سند تاریخی‌ای دال بر وزارت او در زمان ساسانیان پیدا نمی‌شود. شرق‌شناسان بسیاری مانند بارتولد، آرتور کریستین‌سن، یوستی و... درباره‌ی بزرگمهر تحقیق کرده‌اند و دو کتاب «بزرگمهر حکیم از ورای ادب و تاریخ» نوشته‌ی زهرا درّی و «بزرگمهر حکیم» اثر رضا شعبانی، مستقلاً به بزرگمهر و تأثیر او بر ادبیات پرداخته‌اند. محمد رسولی در کتاب بزرگمهر حکیم از منابع بسیاری بهره گرفته است تا بزرگمهر را بیشتر به مخاطبان بشناساند.

محمد رسولی عقیده دارد که بدون هیچ شکی شخصیتی به نام بزرگمهر حکیم در تاریخ ایران وجود داشته و در دوره‌ی ساسانیان زندگی می‌کرده است. البته درباره‌ی جزئیات زندگی او نمی‌توان اظهار نظر قطعی داشت؛ زیرا منابع مختلف در باب زندگی این حکیم بزرگ، نظرات متفاوتی دارند. یکی از مهم‌ترین منابع برای شناخت بزرگمهر حکیم، شاهنامه‌ی فردوسی است. محمد رسولی نیز بیش از هر منبع دیگری از کتاب شاهنامه‌ بهره برده و تا حدّ ممکن، تمام ابیات مربوط‌ به زندگی بزرگمهر را از شاهنامه نقل کرده است. همانطور که می‌دانید، یکی از منابع اصلی شاهنامه، شاهنامه‌ی ابومنصوری است که در آن تاریخ، افسانه و اسطوره‌ها از خدای‌نامه‌ نقل می‌شود. بنابراین خدای‌نامه پراهمیت‌ترین منبعی است که درباره‌ی شخصیت‌های تاریخی مانند بزرگمهر نگاشته شده است. مع‌الاسف این کتاب دیگر وجود خارجی ندارد؛ اما نام آن و مطالبش در دیگر منابع مانند مروج‌الذهب، مجمل‌التواریخ و القصص و شاهنامه‌ی ابومنصوری مشاهده می‌شود. محمد رسولی از این مآخذ برای نگارش کتاب بزرگمهر حکیم بهره‌های فراوان برده است.

همانطور که اشاره شد، بازشناساندن چهره‌ی بزرگمهر از میان منبع‌هایی که بعضاً اطلاعات متناقضی دارند، ممکن است کار بسیار دشواری باشد. تاریخ، اسطوره و افسانه در این منابع با یکدیگر درآمیخته‌اند و نیاز است که پژوهشگران با دقت بسیار، سره را از ناسره جدا کنند.

محمد رسولی علاوه بر پرداختن به شخصیت بزرگمهر، سخنان و پندهای او را که به‌طور پراکنده در کتاب‌های مختلف آمده‌اند، جمع کرده و گزیده‌ای از آن‌ها را در کتاب قرار داده است. همچنین یک فصل از کتاب بزرگمهر حکیم به پندنامه‌ها و سنت اندرزگویی در ادبیات فارسی اختصاص دارد. همچنین فصل بزرگمهر در آینه‌ی ادب پارسی برای پژوهشگران ادبیات فارسی فواید بسیار دارد. نویسنده در فصل آخر کتاب شخصیت فرهنگی و تربیتی انوشیروان را بررسی می‌کند.

کتاب بزرگمهر حکیم نوشته‌ی محمد رسولی را انتشارات سبزان روانه‌ی بازار کرده است.

کتاب بزرگمهر حکیم برای چه کسانی مناسب است؟

پژوهشگران رشته‌های تاریخ و ادبیات فارسی، مخاطبان اصلی کتاب بزرگمهر حکیم هستند.

در بخشی از کتاب بزرگمهر حکیم می‌خوانیم

روایت مشابهی نیز از مورخ بزرگ ایرانی، ابوالفضل بیهقی در دست است که این مورخ بزرگ بدان رنگ و بویی اسلامی بخشیده و با حکایت مربوط به پیش‌بینی بزرگمهر دربارۀ ظهور پیامبر اسلام پیوند داده است. به گفتۀ بیهقی "چنان خواندم که چون بزرجمهر حکیم از دین گبرکان دست بداشت که دین با خلل بوده است و دین عیسی پیغمبر، صلوات‌الله‌علیه، گرفت، برادران را وصیت کرد که ’در کتب خوانده‌ام که آخرالزَمان پیغامبری خواهد آمد نام او محمد مصطفی، صلَی الله علیه و سلم، اگر روزگار یابم، نخست کسی من باشم که بدو گروم، و اگر نیابم، امیدوارم که حشر ما با امت او کنند. شما فرزندان خود را هم چنین وصیت کنید تا بهشت یابید‘ این خبر به کسری نوشیروان بردند. کسری به عامل خود نامه نبشت که در ساعت چون این نامه بخوانی، بزرجمهر را با بند گران و غل به درگاه فرست.

عامل به ‌فرمان او بفرستاد. و خبر در پارس افتاد که بازداشته را فردا بخواهند برد. حکما و علمای نزدیک وی می‌آمدند و می‌گفتند که ما را از علم خویش بهره دادی و هیچ چیز دریغ نداشتی تا دانا شدیم، و مرغزار پر میوۀ ما بودی که گونه گونه از تو یافتیم. پادشاه بر تو خشم گرفت و ترا می‌برند و تو نیز از آن حکیمان نیستی که از راه راست بازگردی، ما را یادگاری ده از علم خویش. گفت: وصیت کنم شما را که خدای، عزَوجَل، به یگانگی شناسید و وی را اطاعت دارید و بدانید که کردار زشت و نیکوی شما می‌بیند و آنچه در دل دارید می‌داند و زندگانی شما به‌فرمان اوست و چون کرانه شوید، بازگشت شما بدوست و حشر و قیامت خواهد بود که خدای، عزَوجلَ، که شما را آفرید برای نیکی آفرید و زینهار تا بدی نکنید و از بدان دور باشید که بدکننده را زندگانی کوتاه باشد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
سرآغاز
فصل اول: بزرگمهر حکیم در اسناد تاریخی
فصل دوم: اقدامات بزرگمهر حکیم
فصل سوم: شطرنج و نرد
فصل چهارم: علم و دانش بزرگمهر حکیم
فصل پنجم: پندگویی در ادبیات پارسی
فصل ششم: حکمت و تعالیم اخلاقی در ایران باستان
فصل هفتم: ظفرنامه (خردنامه)
فصل هشتم: بزرگمهر در آینه‌ی ادب پارسی
فصل نهم: بزرگمهر و کلیله و دمنه
فصل دهم: شخصیت فرهنگی و تربیتی انوشیروان