معرفی و دانلود کتاب گنبدهای نمکی

معرفی کتاب گنبدهای نمکی

کتاب گنبدهای نمکی به قلم حسین باقری، به معرفی این گنبدها، کاربردها و پراکندگی آن‌ها در ایران می‌پردازد. کشور ایران از نظر منابع و مخازن زیرزمینی جایگاه ممتازی در جهان دارد. وجود این منابع شرایطی را فراهم نموده تا بسیاری علاقمند به دانستن مسائل مربوط به این منابع اعم از تاقدیس‌ها و ناودیس‌ها، گنبد‌های نمکی و نحوه تشکیل و ذخیره‌سازی نفت و گاز در این منابع باشند. به همین دلیل کتاب‌های متنوعی در این رابطه گردآوری و ترجمه شده است.

یکی از امتیازهای کتاب گنبدهای نمکی (Salt dome) نسبت به دیگر کتاب‌های این حوزه متنوع بودن مسائل آن در رابطه با گنبدهای نمکی و همچنین نحوه ذخیره سازی نفت و گاز در این پدیده زمین شناسی است؛ سعی بر آن بوده که مطالبی مفید و در عین حال خلاصه برای دانشجویان گرد آورده شود و همچنین برای رشته‌های مهندسی نفت، مهندسی معدن و زمین‌شناس قابل استفاده است.

در جهان امروز با توجه به نیازهای بشر و شرایط استراتژیک کشورها، یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های سیاسیون مخفی کردن منابع و یا به عبارت دیگر ذخیره سازی منابع است. اگر به دل زمین سفر کنید و کندوکاوی در آن داشته باشید مخازنی را یافت می‌کنید که بهترین مکان برای ذخیره سازی گاز، نفت، تسلیحات و... هستند. این ساختمان‌های زیرزمینی را گنبدهای نمکی می‌نامند.

گنبدهای نمکی با ساختاری نمکی مقاوم‌ترین ساختار زمین شناسی در مقابل هرگونه تهاجم محسوب می‌شوند. این مهم می‌تواند خیال سیاسیون و صاحبان دولت‌ها را از این دغدغه راحت کند که در زمان وقوع جنگ مخازن نفتی و گازی آن‌ها در امان است و آسیبی به آن‌ها نمی‌رسد.

در بخشی از کتاب گنبدهای نمکی می‌خوانیم:

به عقیده والتر پاره‌ای از گنبدهای نمکی فعال بوده و تعدادی از آن‌ها بی‌حرکت و مرده هستند و آثار آن‌ها به صورت بقایایی در مجاورت تاقدیس‌ها باقی مانده که به آن‌ها «خرابه‌های نمکی» می‌گویند.

با این همه تقریباً هیچ یک از زمین‌شناسان تاریخچه تحول و تکامل گنبدهای نمکی را در دوره‌های فعالیت خود به تفضیل ذکر نکرده‌اند. آنچه محقق استاین است که نمک در نتیجه فشار نهشته‌های ضخیم رویی خود که به بیش از ده هزار متر می‌رسد تنها در یک مرحله خمیری شکل عمل نمی‌نماید، بلکه لزوماً در شرایط ترمودینامیکی خاصی که حاصل عملکرد تدریجی حوزه‌های رسوبی فرو رفته می‌باشد به صورت چند مرحله‌ای نمایان می‌شود. بدین معنی که تشکیل بلورهای اولیه نمک و یا به عبارت دیگر به وجود آمدن حوزه‌های تبخیری در مراحل دیاژنز در اثر تحت فشار قرار گرفتن طبقات رویی بوده که ابتدا به صورت خمیری شکل عمل کرده و در نتیجه افزایش تدریجی حرارت، قسمتی از نمک ذوب و بصورت محلول‌های گرم از محل‌های داغ نمک ابتدا در شکستگی‌ها و شکاف‌های مجاور قرار گرفته و سپس بالا رفتن درجه حرارت موجب قرار گرفتن نمک در شرایط بحرانی به حالت گازی شکل گردیده است. در نتیجه در حرارت بیش از 250 درجه سانتیگراد به صورت مواد فرار در آمده و با استفاده از شکستگی‌ها حرکت خود را به طرف بالا آغاز نموده است. در طی این حرکت گاز کلر در جریان صعودی از خلال شکاف‌ها عبور می‌نماید و از طرفی همزمان با آن مواد رسوبی و غیر رسوبی شکسته و خرد شده و در اثر فشارهای تکتونیکی در امتداد شکستگی‌ها و گسله‌ها به طرف بالا رانده می‌شوند و محلول‌های داغ نمک و حرکت گاز کلر از لابلای آن‌ها و جوش دادن این قطعات خرد شده به همدیگر به هنگام سرد شدن سرانجام همان محموله‌های نمکی را تشکیل داده و بالاخره حرارت تکتونیکی گسل‌های عمیق موجب بالا آمدن نمک و تمامی مواد حمل شده از محل اصلی گردیده است.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار
مقدمه
فصل اول: سنگ‌های تبخیری
سبخا
محیط‌‌های دریایی
دریاچه‌های نمکی موقت (پلایاها)
بخش‌های مختلف سطح یک پلایا
موقعیت نمک‌های غول آسا
انواع سنگ‌های تبخیری
ژیپس و انیدریت
مصارف سنگ‌های تبخیری
منشا سنگ‌های تبخیری
فصل دوم: گنبدهای نمکی
چگونگی حرکت نمک در گنبدهای نمکی
پدیده دگرگونی در گنبدهای نمکی
اهمیت اقتصادی گنبدهای نمک
ناخالصی‌های موجود در گنبد نمکی
سولفورها
اکسیدها
کربنات‌ها
سولفات‌ها
سیلیکات‌ها
کانی‌های همراه گنبدهای نمکی
اهمیت حرکات نمکی در تشکیل منابع عظیم نفتی و گازی حوزه خلیج فارس
مشخصات فیزیکی
جغرافیای دیرینه منطقه خلیج فارس در دوره‌های مختلف زمین شناسی
دوره پرمین
دوره تریاس
دوره ژوراسیک
دوره کرتاسه
دوران سوم
اهمیت استراتژیک منطقه‌ی خلیج فارس
وضعیت طبیعی و موقعیت جغرافیایی
بازار مصرف
حرکات نمکی سازند هرمز
اثرات گنبدهای نمکی درزمین شناسی مهندسی
از جمله موارد مهم در پروژه‌های مهندس، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اثر گنبدهای نمکی در زمین لغزش
اثر گنبدهای نمکی در زمین لرزه
اثر گنبدهای نمکی در فرونشست
کاربرد گنبدهای نمکی
تعریف حفرات نمکی
چگونگی تشکیل حفرات نمکی
کاربرد حفرات نمکی
تولید آب شور
ذخیره مواد هیدروکربنی
دفن زباله
نگاهی به ذخیره سازی گاز طبیعی
مقدمه
نقش ذخیره سازی گاز در زنجیره تولید
توانایی انباشت گاز
عدم مهاجرت گاز
قابلیت تولید
اهمیت ذخیره سازی گاز در ایران
ویژگی مخازن زیر زمینی ذخیره سازی گاز
مخازن زیر زمینی گاز طبیعی
نتیجه گیری
ﺗﻌﺪاد و ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﮔﻨﺒﺪﻫﺎی ﻧﻤﻜﻲ در اﻳﺮان
فصل سوم: گنبدهای نمکی ایران
گنبد لران (آتش کوه) رامهرمز
سابقه تاریخى
موقعیت جغرافیایى
ژئوتوریسم چشمه‌های گازی گنبد لران
گنبد نمکی کوه نمک (بندر مغویه)
گنبد نمکی سیاهو (خرسین)، درگز
دسترسی
پدیده‌های فیزیکی منطقه
اهمیت منطقه
غار طبیعی سیاهو
گنبد نمکی قلات (کلات)، بندر خمیر
گنبد نمکی لمزان، بندرخمیر
گنبد نمکی مزایجان، شهر پیر
گنبد نمکی کهنه، لار
گنبد نمکی آخ، قم
گنبد نمکی اسماعیل آباد، راور
گنبد نمکی امیر بیک، خوی
گنبد نمکی انگوران، بندرعباس
گنبد نمکی اواوغلی، خوی
گنبد نمکی ایوند، شبستر
گنبد نمکی باغ بهزاد، لردگان
گنبد نمکی باغ بهزاد
گنبد نمکی بزنجان
گنبد نمکی بستک
گنبد نمکی پل، بندرعباس
زمین شناسی ساختمانی گنبد نمکی پل
پتاس در کوه نمک پل
نتیجه گیرى
گنبد نمکی تازه کند، ماکو
گنبد نمکی ترب، شبستر
گنبد نمکی جزیره ابوموسی
گنبد نمکی جزیره فرور
گنبد نمکی جزیره لارک
گنبد نمکی جزیره هرمز
گنبد نمکی جهانی، فیروزآباد
گنبد نمکی چوپانلو، تبریز
گنبد نمکی حمیران، بندرلنگه
گنبد نمکی خاک مردان، خوی
گنبد نمکی خواجه، تبریز
گنبد نمکی خوراب (شاه بید)، فیروزآباد
گنبد نمکی خورموج
زمین شناسى عمومى گنبد خورموج
ساختمان گنبد خورموج و پى جویى
گنبد نمکی دارابگرد (دارابجرد)، داراب
سابقه تاریخی گنبد نمکی دارابگرد
ژئوتوریسم گنبد نمکی دارابگرد
موقعیت جغرافیایی و راه دسترسی
گنبد نمکی داربست، بستک
گنبد نمکی داش اسپیران، تبریز
گنبد نمکی دشتی (جاشک)، دیر
پوشش گیاهی
حیات وحش
موقعیت گردشگری گنبد نمکی دشتی
آبشارهای نمکی
غارهای نمکی
نمکچال‌ها و یخچال‌های نمکی
تخت دیو یا دودکش جن
دره گل کلم
چشمه‌های نمکی
سطح زیبا و رنگارنگ گنبد
گنبد نمکی رستاق، بندر چارک
گنبد نمکی رمقان، شیراز
سابقه تاریخی گنبد نمکی رمقان
زمین شناسی گنبد نمکی رمقان
ژئوتوریسم گنبد نمکی رمقان
موقعیت جغرافیایی و راه دسترسی
گنبد نمکی زنجیره، خوی
گنبد نمکی سار، شبستر
گنبد نمکی شعبانلو، خوی
گنبد نمکی شوردره، تبریز
گنبد نمکی شیخ حاجی، قم
گنبد نمکی طغرود، قم
گنبد نمکی علی آباد، راور
گنبد نمکی قاپولوق، خوی
گنبد نمکی قره آغاج، تبریز
گنبد نمکی قزلچه، تبریز
گنبد نمکی قشم (نمکدان)
گنبد نمکی قلیچ تپه، اسفندان
گنبد نمکی گچین، بندرعباس
برآورد اقتصادی گنبد نمکی گچین
گنبد نمکی گزه، بستک
گنبد نمکی گلدامچه، جهرم
گنبد نمکی مزرعه، تبریز
گنبد نمکی ملحه، سمنان
گنبد نمکی منور، شبستر
گنبد نمکی مورجان، شیراز
سابقه تاریخی گنبد نمکی مورجان
زمین شناسی گنبد نمکی مورجان
ژئوتوریسم گنبد نمکی مورجان
ارزش‌های گردشگری گنبد نمکی مورجان
گنبد نمکی میرخوند (بنو)، لارستان
گنبد نمکی نهند، ماکو
گنبد نمکی کشک سرای، خوی
گنبد نمکی کنارسیاه، فیروزآباد
گنبد نمکی کوه پوزه، بندرلنگه
گنبد نمکی کوه نمک مهران، بندرلنگه
گنبد نمکی کوه نمک جهرم
گنبد نمکی خواجه، تبریز
گنبد نمکی کوهدشت کهن، گرمسار
گنبد نمکی یزدان، قم
گنبد نمکی گرموستج، لار
انواع کانی‌ها و بلورهای آذرین و دگرگونی
انواع کانی‌های رسوبی و تبخیری
اشکال نفوذی آذرین رخنمون شده
دگر شیبی
ژئومورفولوژی اقلیمی
غار نمکی
اشکال قارچی
دامنه‌های پلکانی
حرکات دامنه ای
بدلندها
کویر نمکی
چشمه‌ها
گنبد نمکی بربالا، لار
Refrence