معرفی و دانلود کتاب هگل: راهنمای سرگشتگان

معرفی کتاب هگل: راهنمای سرگشتگان

بدون شک از هگل می‌توان به عنوان یکی از اثرگذارترین فیلسوفان تاریخ نام برد، متفکری پیچیده که مطالعه‌ی آثارش دشوار و شاید حتی غیرممکن به نظر می‌رسد. دیوید جیمز در کتاب هگل: راهنمای سرگشتگان، با معرفی مختصر آرای این فیلسوف و بررسی رابطه‌ی این آرا با نظریات فیلسوفان پیش و پس از او، به شرح آرای هگل می‌پردازد و مهم‌ترین عناصر تفکر او را تبیین کرده و در عین معرفی هگل به خواننده، او را برای مطالعه‌ی آثار دست اول این فیلسوف، راهنمایی و آماده می‌کند.

درباره‌ی کتاب هگل: راهنمای سرگشتگان

گئورک ویلهلم فریدریش هگل، فیلسوف آلمانی و یکی از بزرگ‌ترین چهره‌های فلسفه‌ی ایده‌آلیستی است. نگرش تاریخ‌گرایانه، روش دیالکتیکی و نظام ایده‌آلیستی فلسفه‌ی هگل، باعث انقلاب و چرخش عظیمی در فلسفه‌ی جهان و به خصوص اروپا شد. هگل، در آرزوی خلق یک نظام فلسفی جامع و خودبسنده، در سیر فلسفی خود بنیان‌های استدلالی و فکری متفکران پیش از خود را زیر سوال برد و با نگرش جدیدی به بررسی دوباره‌ و ارائه‌ی استدلال‌ها و تبیین‌های بدیعی برای تعدادی مسائل دیرین و مسائل جدید فلسفی پرداخت. دیوید جیمز (David James) در کتاب هگل: راهنمای سرگشتگان (Hegel: A Guide for the Perplexed)، به معرفی جامع و مختصر مهم‌ترین جنبه‌های فلسفه‌ی هگل، از جمله فلسفه‌ی روح، زیبایی‌شناسی و نظام منطق او پرداخته و تلاش می‌کند مقدمه‌ی ساده و دقیقی بر نظام فلسفی این متفکر بزرگ ارائه کند.

در مقدمه‌ی کتاب هگل: راهنمای سرگشتگان می‌خوانیم که فلسفه، به عقیده‌ی هگل تنها می‌تواند به مثابه‌ی علم یا یک نظام تام و خودبسنده فهمیده شود. در واقع به نظر هگل، تاریخ فلسفه، تاریخ نظام‌های مختلفی است که بر بنیان‌های متفاوتی بنا نهاده شده‌اند. این تصور هگل از فلسفه یکی از دلایل اصلی پیچیدگی فهم و مطالعه‌ی فلسفه‌ی اوست که نوشتن یک مقدمه و دیباچه‌ی مختصر بر عقاید او را دشوار می‌کند. در واقع نظام فلسفی هگل، مجموعه‌ای از دقایق و ایده‌های مجزاست که تنها در ارتباط با یکدیگر به درستی فهمیده و درک می‌شوند و برای درک هر کدام از آن‌ها، لازم است که دیگر ایده‌ها را در نظر داشته باشیم. این مسأله باعث می‌شود که هر خلاصه و مقدمه‌ای از آثار هگل، در نهایت منجر به تقلیل و نادیده گرفتن برخی جنبه‌های نظام گسترده‌ی فلسفی او شود.

دیوید جیمز در مقدمه‌ی کتاب هگل: راهنمای سرگشتگان اشاره می‌کند که پیدا کردن ایده‌ی واحدی که محور مرکزی نظام فلسفی هگل باشد، کار ساده‌ای نیست اما با این حال معتقد است که می‌توان این مرکزیت را در توجه به ایده‌ی «آزادی» دید. به نظر او اهمیت انقلاب فرانسه در شکل‌گیری نقش پررنگ این ایده در فلسفه‌ی هگل را نمی‌توان نادیده گرفت. انقلاب فرانسه در حالی که هگل تنها نوزده سال داشت رخ داد و شور و هیجانی که در میان جوانانی مانند او در سرتاسر جهان و به خصوص اروپا به راه انداخت، سیر فکری و علمی متفکران اروپایی را تا دهه‌ها تحت تاثیر خود قرار داده بود. نویسنده در ادامه اشاره می‌کند که هگل، مفهوم آزادی را نه تنها در فلسفه‌ی اخلاق خود محوریت بخشیده، بلکه قلمرو منطق و در نهایت کل نظام فلسفی‌اش را بر آن بنا نهاده است. دیوید جیمز تلاش می‌کند در کتاب پیش رو با محوریت ایده‌ی آزادی به شرح ایده‌های فلسفی این متفکر بزرگ پرداخته و تصور کلی‌ای از نظام فکری این فیلسوف به خواننده ارائه بدهد. جیمز در ادامه اذعان می‌کند که اتخاذ این روش در نگارش کتاب ممکن است باعث کوتاهی‌هایی در زمینه‌ی شرح فلسفه‌ی طبیعت هگل شود اما این غفلت را با توضیح این مسأله توجیه می‌کند که از نظر هگل، طبیعت فرع بر روح است و در نظام فکری‌اش قوانین اجتماعی بر قوانین طبیعی ارجحیت دارند.

در فصل اول کتاب هگل: راهنمای سرگشتگان، نویسنده پس از شرح مختصری از تصور کانت و فیشته در باب خودآگاهی و تأثیر این دو متفکر بزرگ بر اندیشه‌ی هگل، به شرح ایده‌ی خودآگاهی هگل، نقد او بر ایده‌ی خودآگاهی کانت و در نهایت تبیین فلسفه‌ی روح هگل می‌پردازد. در فصل دوم به تبیین فلسفه‌ی اخلاق و سیاست هگل پرداخته و ذیل شرح ایده‌ی حق در منظر هگل، نظام اخلاقی و سیاسی فلسفه‌ی او و شرح مختصری از فلسفه‌ی تاریخ هگل، که یکی از مهم‌ترین جنبه‌های سیر استدلالی‌اش است را ارائه می‌دهد. در ادامه و در فصل سوم کتاب، با طرح ایده‌ی هگل از مفاهیم ایمان و زیبایی، با فلسفه‌ی دین و زیباشناسی او آشنا می‌شویم و تصور هگل از ایمان و روشنگری و نقدش به اندیشه‌های دینی را می‌خوانیم. در نهایت و در فصل آخر کتاب، با مهم‌ترین جنبه‌ی فلسفه‌ی هگل، یعنی مابعدالطبیعه‌ی او آشنا می‌شویم. در این فصل، پس از آشنایی با منطق هگل، نقد او بر نظریه‌ی ایمان‌گرایانه‌ی اسپینوزا را می‌خوانیم و با دیالکتیک هگلی، که شاید مهم‌ترین جنبه‌ی روش‌شناختی نظام فلسفی‌اش و به زعم خود هگل، شالوده‌ی دیگر بخش‌های نظام فکری‌اش باشد آشنا می‌شویم.

دیوید جیمز، در مقدمه‌ی کتاب اشاره می‌کند که هر مقدمه و اختصاری که بر آثار هگل نوشته یا خوانده شود، ضرورتاً تقلیل و غفلتی از نظام گسترده و پیچیده‌ی فلسفی او خواهد بود. اما این مسأله را انکار نمی‌کند که مطالعه‌ی کامل آثار هگل برای هر مخاطبی ممکن نیست و نیاز به یک نقشه‌ی راهنما و مقدمه‌ی مختصر، در این میان حس می‌شود. جیمز در این کتاب تلاش می‌کند با اجتناب از این باور که نظام فلسفی هگل یک نظام فلسفی خودبسنده و درهم‌تنیده است که خوانش هیچ بخشی از آن به صورت مجزا ممکن نیست، به تبیین نظریات او بپردازد و مخاطب ناآشنا را در درک فلسفه‌ی ایده‌آلیستی هگل راهنمایی کند.

کتاب هگل: راهنمای سرگشتگان برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی کتاب هگل به تمام علاقه‌مندان فلسفه و پژوهشگران حوزه‌ی علوم انسانی پیشنهاد می‌شود.

در بخشی از کتاب هگل: راهنمای سرگشتگان می‌خوانیم

از نظر هگل، این تصورِ عمدتاً سلبی از حق در قانونِ جهان‌شمولِ حق نزد کانت تبلور یافته است، که هگل آن را چنین بیان می‌کند: «حدنهی بر آزادی یا ارادۀ دلبخواهیِ من به نحوی که بتواند طبق قانونی جهان‌شمول با ارادۀ دلبخواهانۀ همه کس مقارن باشد». به بیان دیگر، کارکرد حق آن است که بر گستره‌ای از امکان‌ها حدودی تحمیل کند که اشخاص بتوانند در آن محدوده آزادی انتخاب خویش را به کار بندند و غایات شخصیِ خویش را دنبال کنند، تا بدین طریق برای همۀ اشخاص حقی مشترک بر به‌کارگیری آزادی انتخاب تضمین شود، البته در محدودۀ حدودی معین. بدین طریق حق انتزاعی در خدمت حفظ و حفاظت از وجهی مهم در نظریۀ خودآگاهی کلیِ هگل است، یعنی استقلال مطلقی که افراد در ارتباط با یکدیگر دارند، به لطف این واقعیت که آنان متقابلاً بر فعالیتِ خویش حد می‌نهند و بدین طریق به یکدیگر سپهری عطا می‌کنند که هر شخصی درونِ آن می‌تواند خود را از طریق به‌کارگیری آزادیِ انتخاب به مثابه فرد متعین کند.

خودِ حق انتزاعی شامل سه مرحلۀ اصلی است. مرحلۀ نخست دارایی است؛ در این مرحله، دقیقۀ دومِ اراده یعنی دقیقۀ تناهی یا جزئیت‌یابی در شکلی از اراده تجلی می‌کند که می‌کوشد با تصاحبِ ابژه‌های خارجی، استفاده از آن‌ها و بیگانگی از آن‌ها (یعنی آزادانه خلاص شدن از آن‌ها، مثل وقتی که کسی فقره‌ای از دارایی را به شخصی دیگر می‌فروشد) در ابژه‌های خارجی به خویشتن وجود ببخشد. به بیان دیگر، تعینِ ذاتیِ دارایی آن است که اراده در داراییِ خویش عینیت یابد و بدین طریق ارادۀ بالفعل شود. بنابراین دارایی نخستین شکل وجودِ خارجی یافتنِ آزادی است. شرح هگل از دارایی متکی است بر تمایزی بین اشخاص و اشیاء که کانت توضیحی قاطع از آن ارائه کرده است.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: فلسفۀ روح ذهنی هگل
کانت و فیشته در باب خودآگاهی
خودآگاهی به مثابه حقیقت آگاهی
خودآگاهی کلی روح
فصل دوم: روح عینی: فلسفۀ حق
حق به مثابه ارادۀ عینیت‌یافته
حق انتزاعی
منظر اخلاق
جامعۀ مدنی
عرف اخلاقی
فلسفۀ تاریخ
فصل سوم: هنر و دین
کارکرد دینی هنر
کارکرد عرفی هنر
مسیحیت و معضل پوزیتیویته
شرح هگل از ایمان
ایمان و روشنگری
نقد هگل به اندیشۀ بازنمایانۀ دینی
فصل چهارم: فلسفه: مابعدالطبیعۀ آزادی
منطق یا فلسفۀ نظری
نقد هگل بر نظریۀ جوهر اسپینوزا
روش دیالکتیکی هگل
ایده
نتیجه‌گیری
یادداشت‌ها
برای مطالعۀ بیشتر
کتاب‌شناسی منتخب