معرفی و دانلود کتاب همبستگی اجتماعی، وفاق اجتماعی: تأملی بر آسیب‌شناسی و راه‌بردهای گسترش آن در جامعه

معرفی کتاب همبستگی اجتماعی، وفاق اجتماعی: تأملی بر آسیب‌شناسی و راه‌بردهای گسترش آن در جامعه

کتاب همبستگی اجتماعی، وفاق اجتماعی: تأملی بر آسیب‌شناسی و راه‌بردهای گسترش آن در جامعه نوشتۀ عبدالمحمد مصطفایی، با محور قرار دادن سیره‌ی نظری و عملی امام خمینی (ره)، تلاش نموده تا بنیان‌های همبستگی و وفاق اجتماعی را تبیین و تحلیل کند و راهکارهای مورد نظر را در حد توان عرضه نماید.

جوامع انسانی بر اساس «فطرت» نیازمند تبادل افکار و اندیشه می‌باشند تا بتوانند در این بستر نیازهای روحی و مادی خود را تأمین کرده و تعامل سازنده‌ای را برای تکامل و پیشرفت خود در بستر گفتگو سامان‌دهی کنند و نیز بتوانند از این طریق به همگرایی، همدلی و «همبستگی اجتماعی»، به عنوان حلقۀ اتصال، پیشرفت هر چه بهتر و سریع‌تری را در عرصۀ زندگی اجتماعی رقم زده و مانع بروز شکاف‌های اجتماعی در بین اقشار جامعه گردند. لذا می‌کوشند برای رسیدن به همبستگی اجتماعی مطلوب، بسترهای لازم و قانونی آن را فراهم نمایند.

تحول، تکامل و شکوفایی هر انسانی در گروی نحوۀ تعامل اجتماعی اوست و شخصیت وی بر اساس روابط او با اطرافیانش، چه در حوزۀ خانواده و چه در حوزۀ اجتماع، شکل می‌گیرد. تعادل در خط‌ مشی زندگی اجتماعی، عامل بسیار مؤثری است که فرد برای پیوند مستمر خود با خانواده، بستگان و جامعه به آن نیازمند است. چنانچه بسترهای حقوقی و عرفی در هر جامعه نهادینه شده باشند، هر فرد و نهادی می‌تواند تعامل مفید و مؤثری را که لازمۀ زندگی جمعی است به دست آورده و آن را برای رسیدن به تعادل در رفتار و گفتار اجتماعی خود رصد و مدیریت کند.

در بخشی از کتاب همبستگی اجتماعی، وفاق اجتماعی می‌خوانیم:

مرسوم و معروف شده است که ایرانیان افرادی تک‌رو، منفعت‌طلب، خود‌محور و فاقد روحیۀ لازم برای انجام امور جمعی و مسئولیت‌های مشترک هستند و در مجموع منافع فردی را بر مصالح جمعی مقدم می‌دارند؛ البته باید در نظر داشت که در روانشناسی اجتماعی اقوام و ملل، بیان این عبارات کلی تا چه اندازه از اعتبار برخوردار است و نیز موارد ضد و نقیضی که در اینگونه منابع تاریخی یافت می‌شود، اعتماد و استناد به آن‌ها را مشکل می‌سازد.

به هر حال اگر این موضوع (تقدم منافع فردی بر جمعی) در برخی ادوار تاریخی در مورد ایرانیان صادق بوده، نباید برخوردی روانشناسانه و احیاناً نژادگرایانه با آن کرد؛ زیرا فردگرایی منفی، به معنی خود‌پرستی، خصیصۀ ذاتی ایرانیان نیست؛ همانگونه که جمع‌گرایی، به معنی تقدم مصالح جمعی بر فردی، ویژگی ذاتی غربی‌ها و ملل پیشرفته نیست. اصولاً در مبارزه بر سر منافع (مبارزه برای بقا) فرقی بین تاریخ شرق و غرب وجود ندارد. انسان غربی هم بارها اعمال استبداد خودمحوری و... از خود نشان داده و اگر موفق نشده، باید علت را در امور دیگر جستجو کرد.

موارد متعددی وجود دارد که ایرانیان، نه تنها فردیت خود را در خدمت جمع قرار داده‌اند، بلکه فدای جمع و منافع آن نیز کرده‌اند. از جانبازی اساطیر و قهرمانانی نظیر «آرش کمانگیر» و «اریو برزن» گرفته تا مجاهدت و ایثار و از خودگذشتگی فرزندان این مرز و بوم در مقابل دشمن متجاوز بعثی. بنابراین باید به سراغ آن دسته از علل و عواملی گشت که احیاناً در یک دورۀ تاریخی خاص به تقویت و بروز چنین صفاتی منجر شده و احتمالاً در شرایطی دیگر عکس آن رخ داده است.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
بخش اول: همبستگی اجتماعی (با نگرش به سیره نظری و عملی امام خمینی (ره) )
فصل اول: پیشینۀ تاریخی تعامل و گفتگو
1- گفتگو و تعامل نیاز فطری و روحی بشر
2- پیشینۀ تاریخی گفتگو و تعامل در فرهنگ دینی و ملّی
3- فرهنگ گفتگو و تعامل در قرآن
نقش مهم رایزنی و مشورت در ایجاد تفاهم
روابط حسنه شرط رستگاری
مسئولیت جمعی شرط اصلاح تنشهای اجتماعی
ارتباط مستمر مانع بروز تفرقه
منش و برخورد زمامداران در جامعه
پایبندی به تعهدات
4- فرهنگ گفتگو و تعامل در سیرۀ پیامبر (ص) و ائمه (ع)
دیدار و گفتگو منشأ پیوندها
کارهای یکدیگر را حمل بر صحت کردن
عوامل مؤثر در بهبود روابط اجتماعی
جدال و ستیزه‌جویی عامل گست پیوندها
سیره عملی امام علی (ع) سمبل وحدت
تعامل بین حکومت و مردم
نفی دیدگاه روابط مالک و برده در حکومت اسلامی
علی (ع) نمونۀ بی‌نظیر اتّحاد جامعه
فصل دوم: محورها و موضوعات گفتگو و تعامل
ایجاد بسترهای مناسب برای گفتگو و تعامل
فرهنگ تعامل و همبستگی اجتماعی از دیدگاه شخصیت‌های کشور
اراده و تلاش برای ساماندهی اختلافات
حمایت و پشتیبانی از کرامت و شأن افراد جامعه
حمایت از حقوق اجتماعی افراد
پرهیز از سوء ظنّ و واکنش‌های غیر اخلاقی
استقبال از گفتگوهای منطقی و پرهیز از تنش و منازعه
عمل به تعهّدات و پایبندی به مقررات
ترویج رفتار و روابط اخلاقی
پایبندی به نظم و قانون
انگیزۀ کسب قدرت، خدمترسانی به جامعه
اهل قلم؛ حافظ منافع ملّت نه گروه‌ها
استفاده از خرد جمعی و شور و مشورت
فصل سوم: تعامل و همبستگی اجتماعی در مکتب امام خمینی (ره)
مقدمه
روانشناسی تعامل اجتماعی
1- مکتب ساختگرایی تعادلی (دورکیم)
2- مکتب ساختگرایی تضادّی (دارندورف)
کارکردهای ستیزۀ اجتماعی
نهادهای دریچۀ اطمینان
3- مکتب گفتگویی توافقی (هابرماس)
کنش ارتباطی و عقلانیت تفاهمی
حقیقت و اجماع
4- مکتب تعالی‌گرایی انتخابی (امام خمینی)
5- تعامل و همبستگی در سیره و کلام امام خمینی
الف- جایگاه دولتمردان در ایجاد بسترهای لازم تعامل و گفتگو
ب- نقش وسایل ارتباط جمعی در تولید فرهنگ صحیح گفتگو و تعامل
ج - نقش کوشندگان سیاسی و احزاب
د - اصلاح نقایص قانونی و ارائۀ راهکارهای صحیح اجرای آن از طریق پژوهش
ه - تأمین و گسترش همبستگی اجتماعی
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
فصل چهارم: پیامدهای گفتگو و تعامل
علاقمندی به مشارکت اجتماعی و گسترش آن
حاکمیت قانون و نظم در جامعه
پیامدهای قانونپذیری
تعدیل چالش‌های سیاسی اجتماعی
نقدپذیری
توصیۀ امام انتقاد است نه انتقام
منتقد در جایگاه معلّم و مربی
پیوند قانون، اخلاق و انتقاد
تأمین توسعۀ ملّی و امنیت ملّی
کلان نگری به امنیت ملّی
حاکمیت تعادلگرایی و سازش هنگام بروز اختلاف
توانمندی در روابط بین‌المللی
دیپلماسی کارآمد و فعّال
فراهم شدن زمینه‌های رشد فرهنگی
خردورزی و آینده‌نگری در بستر تعامل و گفتگو
پرهیز از افراط و تفریط
ایجاد روحیۀ تلاش و خدمت‌رسانی
تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیریهای مؤثّر و راهگشا
قدرت روحی و معنوی امام در تصمیم‌گیری
رشد آگاهی و بصیرت سیاسی و اجتماعی مردم
خلاصه و نتیجه‌گیری
بخش دوم: وفاق اجتماعی (آسیب‌شناسی و راهبردهای گسترش آن)
پیشگفتار
فصل اول: ماهیت و مفهوم وفاق اجتماعی
فصل دوم: آسیب‌ها
مبحث اول: آسیب‌های فکری و عقلی و دینی
مبحث دوم: قانونگریزی و علل آن
مبحث سوم: آسیب‌شناسی رقابت‌های انتخاباتی
مبحث چهارم: عدم انعطاف در تعاملات سیاسی (قهر سیاسی)
مبحث پنجم: تقدّم منافع فردی و گروهی بر منفعت اجتماعی
مبحث ششم: افراطگرایی و عدم اعتدال در اجرای سیاست‌ها
فصل سوم: راهبردهای گسترش وفاق در جامعه
مبحث اول: بسترسازی برای ارتقای فرهنگ دینی و ملّی و نهادینه‌سازی آن
مبحث دوم: تأکید بر قانون و قانونگرایی
مبحث سوم: نقش راهبردی ولایت فقیه و رهبری انقلاب در ایجاد وفاق
مبحث چهارم: ایجاد بسترهای مناسب برای گفتگو و تعامل
مبحث پنجم: تأکید بر اهداف مشترک و مصالح ملّی
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری