معرفی و دانلود کتاب مبانی برنامه‌ریزی منطقه‌ای

معرفی کتاب مبانی برنامه‌ریزی منطقه‌ای

کتاب مبانی برنامه‌ریزی منطقه‌ای نوشته سید فاخر علوی، به بررسی رشد و توسعه اقتصادی، برنامه‌ و برنامه‌ریزی، فضا و توسعه فضایی و برنامه‌ریزی فضایی می‌پردازد.

بشر از گذشته‌های بسیار دور، در روستاها و شهرها، به عبارتی دیگر در مجتمع‌های زیستی تحت عنوان ده، آبادی و ‌مکان زندگی کرده و مکان‌های زیست و فعالیت خود را منطبق با نیازها و خواسته‌های خود تغییر داده و در اختیار گرفته است. نیازها و خواسته‌هایی که از مرحله ساده و ابتدایی آغاز شده و به مراحل پیچیده رسیده است. بدون شک، تسخیر طبیعت و برآوردن نیازها و تمایلات بشر به دنبال اهداف از پیش تعیین شده به وجود آمده و همین اهداف خود اساس هر نوع تفکر و برنامه‌ریزی است.

احساس نیاز بشر به برنامه‌ریزی به ‌طور اعم در طول تاریخ زندگی انسانی وجود داشته و با پیشرفت علم و تکنولوژی طی دوران‌های متفاوت شکل‌های پیچیده‌ای به خود گرفته و از حالت نسبی خارج شده و به حالت تخصصی درآمده ‌است. در حال حاضر اختلاف سطح میان روستاها، روستاها و شهرها، شهرها از یکدیگر، مناطق با یکدیگر، درون مناطق در داخل یک کشور و حتی کشورها برای رسیدن به حداقلی قابل قبول ملی و بین‌المللی از نظر اقتصادی و اجتماعی و کالبدی و لزوم سرمایه‌گذاری ملی و منطقه‌ای و نگهداشت جمعیت در پهنه فضای ملی و نیل به توسعه پایدار، خود به‌ خود لزوم برنامه‌ریزی ‌منطقه‌ای را بیش از هر زمان دیگر ملزوم کرده ‌است.

مفهوم برنامه‌ریزی منطقه‌ای همان برنامه‌ریزی در منطقه است. یعنی برنامه‌ریزی برای بشرها، فعالیت‌ها و منطقه‌ای که این فعالیت‌های بشری در آن شکل می‌گیرد. در این‌جا منظور از منطقه عبارت از تمام یا بخشی از یک تا چند استان با خصوصیات مورد اشاره در تعریف ناحیه است. ناحیه عبارت از حداقل یک یا چند شهرستان که از نظر ویژگی‌های طبیعی و جغرافیایی همگون بوده و از نظر اقتصادی و اجتماعی دارای ارتباطات فعال متقابل باشند.

هدف برنامه‌ریزی منطقه‌ای عبارت از عمران و توسعه مناطق، ایجاد تحول اساسی در کلیه شئونات زندگی انسان و به‌ کارگیری نیروهای مادی و معنوی و طبیعی منطقه، کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای و درون منطقه‌ای، کاهش اختلاف سطح شهر و روستا درون منطقه و میان منطقه و توسعه پایدار منطقه‌ای، تعدیل ساختاری توسعه اقتصادی، اجتماعی منطقه، افزایش سریع درآمد سرانه در منطقه، تعیین و گسترش نیروهای تخصصی، افزایش کارایی اقتصادی، اطمینان از حفاظت محیط‌زیست و بهبود آن و استفاده از منابع طبیعی است.

برنامه‌ریزی منطقه‌ای بین رشته‌ای است و ماهیتی چهارگانه دارد که از هم‌پوشی اقتصاد، جغرافیا، برنامه‌ریزی شهری و نظریه‌های مکانی به وجود می‌آید.

همچنین رشد و توسعه اقتصادی و یا کاهش رشدی و توسعه‌ نیافتگی اقتصادی یکی از مباحث مهم علم اقتصاد نو است. رشد اقتصادی عبارت است از بالا رفتن تولیدات اقتصادی در یک دوره معین (معمولا یک سال) که به صورت درصد بیان می‌شود. رشد اقتصادی فرآیندی است پایدار که در آن ظرفیت تولیدی طی زمان افزایش می‌یابد و سبب افزایش درآمد ملی می‌شود. رشد سریع اقتصادی از جمله هدف‌های اصلی کشورهای در حال توسعه بوده است.

توسعه اقتصادی عبارت از تغییرات ساختاری در اقتصاد کشور در چارچوب نظام ارزش‌های سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه است. توسعه اقتصادی دارای سه جنبه مهم 1- ارتقاء سطح زندگی مردم از طریق فرآیندهای مناسب رشد اقتصادی، 2- رشد عزت نفس مردم از طریق استقرار نظام‌ها و نهادهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و 3- افزایش آزادی مردم در انتخاب از طریق وسعت دادن به حدود متغیرهای انتخاب آن‌ها است.

رشد اقتصادی حاوی مفهوم ارتقاء کمی ظرفیت‌ها و توان‌های تولید و افزایش درآمد ملی بوده در حالی که توسعه به معنای ارتقاء ظرفیت‌های اجتماعی و تعادل‌های معنوی و نیازهای کیفی جامعه است. توسعه دربرگیرنده رشد بوده و کیفیت و کمال را به همراه دارد. رشد ازدیاد، بسط و حرکت را نشان می‌دهد و توسعه توازن، نظم و تعادل آن‌ها را در جهت تعالی بیان می‌کند. وجه تمایز اصلی توسعه و رشد غالب بودن کیفیت بر کمیت در توسعه است.

در بخشی از کتاب مبانی برنامه‌ریزی منطقه‌ای (basis of regional planning) می‌خوانید:

حساب‌های منطقه‌ای عامل دیگری است که فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی جمعیت در یک منطقه را منعکس می‌کند و اهمیت فراوانی در برنامه‌ریزی منطقه‌ای دارد. متوسط درآمد سرانه منطقه، نحوه توزیع درآمد منطقه‌ای در میان گروه‌های اجتماعی - شغلی، چگونگی پیش‌بینی توزیع درآمد و درآمد سرانه در آینده، تولید ناخالص منطقه‌ای، هزینه‌های خالص منطقه‌ای، تراز پرداخت‌های منطقه‌ای، هزینه‌های مصرف دولت و خانوار در منطقه‌، سرمایه‌گذاری‌های خصوصی و دولتی در منطقه، میزان پس‌اندازها در منطقه‌ مواردی هستند که در ترکیب با یکدیگر معرف رفاه اقتصادی - اجتماعی منطقه می‌باشند.

حساب‌های مربوط به این مفاهیم در یک سیستم حسابداری یا حساب‌های منطقه‌ای جمع‌آوری و محاسبه می‌شوند. روش‌های محاسبه مقوله‌های اقتصادی در حسابرسی‌های منطقه‌ای مانند حسابداری ملی است. باید توجه داشت در برنامه‌ریزی اقتصادی ملی پس از حسابداری ملی، بررسی و محاسبه حساب‌های منطقه‌ای دومین سرفصل مهم برای برنامه‌ریزان است. در کشورهای توسعه نیافته با توجه ضعف و نقص تکنولو‌ژی نظام‌های آماربرداری و جمع‌آوری اطلاعات و تحلیل‌های آماری، محاسبه حساب‌های منطقه‌ای با مشکلات فراوانی روبرو است.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: رشد و توسعه اقتصادی
فصل دوم: برنامه‌ و برنامه‌ریزی
فصل سوم: فضا و توسعه فضایی
فصل چهارم: برنامه‌ریزی فضایی
فصل پنجم: برنامه‌ریزی منطقه‌ای
فصل ششم: برنامه‌ریزی منطقه‌ای، هدف اصلی طرح آمایش سرزمین
فصل هفتم: روش‌شناسی برنامه‌ریزی منطقه‌ای
فصل هشتم: سازوکارهای اقتصاد منطقه‌ای
فصل نهم: فنون برنامه‌ریزی منطقه‌ای
فصل دهم: برنامه‌ریزی منطقه‌ای در ایران
فصل یازدهم: برنامه‌ریزی منطقه‌ای در جهان