معرفی و دانلود کتاب فرهنگ واژه موسیقی لرستان: سازشناسی، مقام، رقص، ترانه

معرفی کتاب فرهنگ واژه موسیقی لرستان: سازشناسی، مقام، رقص، ترانه

کتاب فرهنگ واژه موسیقی لرستان: سازشناسی، مقام، رقص، ترانه اثر امین ماسوری، جامع‌ترین دانشنامه در حوزه‌ی موسیقی لرستان است و برای علاقمندان به موسیقی می‌تواند به عنوان منبعی قابل استناد مورد استفاده قرار گیرد.

به راستی تاکنون با خود اندیشیده‌ایم از فرهنگ پیشینیان چه چیزهایی به چه بهایی برای ما به یادگار مانده است؟ بهتر است بگوییم برای ما به امانت گذاشته‌اند؛ و در قبال سپرده ایشان چه مسئولیتی بر دوش ما افتاده است؟ آری، بر ساکنان هر سرزمین است که از آثار گذشتگان خود نگاهبانی و پاسداری نمایند. آثاری که ریشه در باورها و اعتقادات قومی و ملی آنان دارد. زیرا به پشتوانه آن، سنگ‌بنای فرهنگ ملتی نهاده می‌شود.

موسیقی لرستان در پیشینه، تاریخ، جغرافیا، طبیعت، پوشش و اندیشه مردمان این سرزمین ریشه دارد. این موسیقی بخش بزرگی از فرهنگ ناملموس مردم لرستان را بر دوش می‌کشد و زبان گویای این قوم را روایت می‌کند.

آوایی از دل مردمانش برمی‌خیزد که سترگی کوه‌های سر به فلک کشیده لرستان را با پوشش‌های طبیعی بلوط‌زارهای سبز از ذهن هر شنونده‌ای می‌گذراند. گاه این آوا، اساطیری است و گاه ریتم کار و تلاش و زندگی؛ گاه ملودی غمناکی که حکایت از عشق و هجران دارد و گاه گویای غمی پنهان.

به روشنی از پیشینه موسیقی لرستان شناسنامه و نگاشته‌ای به چشم نمی‌خورد. اما از دفینه‌های پیدا شده و نقوش کنده‌کاری شده بر جداره درون غارها و تصویرگری روی سفال و... با گذشته‌ای چند هزار ساله نقوشی نمایان است که در آن افرادی را هنگام سماع و رقصیدن و نواختن نشان می‌دهد.

شوربختانه نمی‌توان به آن بسنده کرد، چرا که نمی‌تواند یاری‌گرِ ما در شناخت کهن موسیقی آن روزگاران قوم ساکن در لرستان باشد، و بر ما آشکار نیست که در چه پرده و مقامی می‌نواخته‌اند؟! روشن نیست چه نوع پایکوبی و چه نوع دست‌افشانی داشته‌اند؟! پس، تنها یاری‌گر ما در شناخت موسیقی لرستان را باید از درون خود موسیقی آن، چه شفاهی، چه سینه به سینه که از نسلی به نسلی دیگر ماندگار گردیده، جست‌و‌جو کرد.

فرهنگ‌واژه موسیقی لرستان کامل‌ترین کتاب در حوزه شناخت موسیقی لرستان است که تا به امروز چاپ گردیده. گواه این مدعاست که در این اثر، پژوهش‌های نگارنده در کنار دیگر آثاری که به موسیقی لرستان اشاره داشته‌اند، آورده شده است. ابتدا نظر بر آن بود نامش دایره‌المعارف موسیقی لرستان گذاشته شود، اما به دلیل گستردگی و تعاریفی که از نام دایره‌المعارف وجود دارد و گاه به دلیل عدم دسترسی پژوهشگر به تمام منابع، ممکن است کاستی‌هایی وجود داشته باشد.

در بخشی از کتاب فرهنگ واژه موسیقی لرستان می‌خوانیم:

در فرهنگ مردم لرستان به کمانچه، «تال» گویند. همچنین در گویش لُری به رشته‌های باریکی چون نخ یا مو نیز «تال» گفته می‌شود. تال (کمانچه) مهم‌ترین ساز در موسیقی لرستان است. «تال» در گذشته سِه سیم داشته است و امروزه بیشتر از کمانچه چهار سیم در لرستان استفاده می‌کنند.

کاسه کمانچه لُری پشت باز است زیرا نوازنده آن در فضای باز روستا و مجالس چادرنشین قادر است از صدا و طنین وسیع آن بهره گیرد و رَساتر گردد و همین وجه تمایز آن می‌باشد. سیمِ اول که صدایش نسبت به بقیه سیم‌ها زیرتر است بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و به طور معمول تمام ترانه‌ها را بر روی این سیم اجرا می‌کنند، به همین دلیل بیشتر نوازندگان لرستان، برای اجرای قطعات و ترانه‌ها در پوزیسیون‌های مختلف این سیم مهارت دارند.

کمانچه لُری نسبت به کمانچه‌های موسیقی سنتی ایران از کاسه‌ای بزرگ‌تر، دسته‌ای کلُفت‌تر و ارتفاع بیشتری برخوردارند؛ امروزه کمانچه لُری از نظر فیزیکی و ظاهری بسیار به کمانچه میهنی نزدیک‌تر است.

زنده‌نام حسین‌علی ملاح در کتاب فرهنگ سازها، صفحات 592 و 93 و 95 در تعریف کمانچه چنین آورده‌اَند: «سازی است از خانواده آلات موسیقی رشته‌ای مقید که با کمانه یا آرشه نواخته می‌شود... . سابقه کمانچه به روزگاران بسیار دور می‌رسد. پاره‌ای از محققان این ساز را با رباب از یک خانواده دانسته‌اند... .

کمانچه سازی است که نواختنش در سراسر ایران رایج است. در آذربایجان ایران، آذربایجان شوروی، گرجستان، داغستان و ارمنستان نیز با همین نام و با همین صورت متداول است. در پاره‌ای از نقاط این ساز سه رشته سیم و در بعضی جاها چهار رشته سیم دارد...