معرفی و دانلود کتاب سید جعفر شهیدی

معرفی کتاب سید جعفر شهیدی

کتاب سید جعفر شهیدی نوشته اکبر خوشزاد، از مجموعه کتاب شخصیت‌های مانا است که درباره زندگی و فعالیت‌های علمی و فرهنگی یکی از شخصیت‌های ماندگار این سرزمین نگاشته شده است، شهیدی سرشار از تکاپو و تلاش مستمر در تعلیم و تعلم بود.

محدوده زمانی این اثر از دوران کودکی جعفر شهیدی یعنی از ابتدای قرن حاضر تا زمان فوت او در سال 1386 است. او در زندگی پربارش، شاهد حوادث و رویدادهای مهمی در ایران بود. ویژگی مهم زندگی شهیدی فعالیت خستگی‌ناپذیر او در راه کسب علم و پرورش شاگردانی به نام است. شهیدی تحصیل‌ کرده حوزه و دانشگاه بود، و در هر دو به اوج رسید.

او با تحمل سختی‌های بسیار به تحصیل علوم دینی در حوزه علمیه نجف پرداخت و با کسب درجه اجتهاد به ایران بازگشت. ابتدا در دبیرستانی در تهران شروع به تدریس کرد. هم‌زمان تحصیلات دانشگاهی را هم پی ‌گرفت. شهیدی در دو رشته معقول و منقول (الهیات) و زبان و ادبیات فارسی مدرک لیسانس دریافت کرد. سپس دکتری زبان و ادبیات فارسی را از استادان صاحب‌ نام دانشگاه تهران دریافت کرد و بلافاصله عضو هیئت علمی دانشگاه شد. او در آن‌جا بسیاری از متون دشوار ادبیات فارسی و عربی را تدریس کرد. تدریس برای او یک شغل نبود؛ او به این کار عشق می‌ورزید. خاطرات دانشجویانش، که هر یک اکنون از استادان به نام ادبیات فارسی هستند، گواه این امر است. او برای تدریس، زمان و مکانی قائل نبود. در خارج از دانشگاه و حتی در منزل شخصی خود نیز پذیرای دانشجویان بود.

دوران تدریس و فعالیت او در دانشگاه تهران دوران طلایی دانشکده ادبیات بود. در دهه 1350، شهیدی و استادان جوان دانشکده محیط آن‌جا را به یک آکادمی علمی تبدیل کردند؛ چنان‌ که بسیاری از دانشمندان و دانشجویان خارجی به ایران روی آوردند و حتی عده‌ای از دانشجویان ایرانی از رشته‌های دیگر تغییر رشته دادند و ادبیات فارسی را برگزیدند دورانی که دیگر تکرار نشد.

او هم‌زمان با تدریس در دانشگاه، در مؤسسه لغت‌نامه دهخدا با علی‌اکبر دهخدا و دکتر محمد معین همکاری داشت و پس از بیماری و فوت دکتر معین، ریاست این مؤسسه را بر عهده گرفت. با تلاش او بود که لغت‌نامه به سرانجام رسید.

شهیدی در بسیاری از کنفرانس‌های علمی و مذهبی حضور فعالی داشت. از آن‌جا که او تحصیل‌ کرده هر دو روش حوزوی و دانشگاهی بود و بر هر دو زمینه تسلط داشت، پیشنهادهایی برای اصلاح نظام تحصیلی در ایران ارائه کرد.

آثار مکتوب او نیز بسیار است. شهیدی مقالات بسیاری در مجله‌های مختلف ایرانی و عربی منتشر ساخت و بیش از سی کتاب در موضوعات گوناگون تألیف، ترجمه، و تصحیح کرد. کتاب‌های او را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد: آثار ادبی و آثار تاریخی. تألیفات ادبی او بیشتر در زمینه شرح و تصحیح متون ادب فارسی است، که در این اثر برخی از آن‌ها معرفی و بررسی شده‌اند.

او، که به تاریخ نیز علاقه‌مند بود، مطالب زیادی در این باره نگاشت. حوزه علاقه‌مندی و مطالعات وی درباره تاریخ اسلام، به‌ خصوص صدر اسلام و تاریخ تشیع بود. کتاب‌های پس از پنجاه سال و تاریخ تحلیلی اسلام از مهم‌ترین تألیفاتش درباره حوادث قرون اولیه اسلام‌اند. او نگاهی نقادانه به منابع اصلی تاریخ اسلام داشت و بسیاری از مطالب نوشته‌ شده مستشرقان را در این باره نمی‌پذیرفت. وی با نگاهی جدید تاریخ تحلیلی اسلام را نوشت، که تا پیش از وی در ایران سابقه نداشت. در این اثر، در بخش «تاریخ‌نگاری شهیدی»، به‌ اختصار به این کتاب پرداخته شده است. شهیدی در ترجمه نیز مهارت داشت. مهم‌ترین کار او در این عرصه ترجمه‌ای از نهج‌البلاغه است، که تفاوت آن با سایر ترجمه‌ها رعایت بلاغت کلام حضرت علی (ع) است. او متنی آهنگین ارائه کرد که بسیار در توجه قرار گرفت؛ آن‌چنان که بارها تجدید چاپ شد و جایزه کتاب سال را هم نصیب شهیدی کرد.

در تدوین این کتاب سعی شده است با تکیه بر منابع اصلی، به‌ خصوص گفته‌ها و نوشته‌های شهیدی و بر اساس اطلاعات موجود، نمایی از زندگی و فعالیت‌های علمی و فرهنگی وی ارائه شود. بدیهی است بررسی کامل آثار و نوشته‌های شهیدی در این اثر نمی‌گنجد و نیازمند تحقیق جامعی از سوی صاحب‌نظران و متخصصان است.

در بخشی از کتاب سید جعفر شهیدی می‌خوانید:

شهیدی در ایام اقامت در نجف مقاله‌هایی به زبان عربی در مطبوعات آن سامان ‌نوشت. پس از بازگشت به ایران، در سال 1328، امتیاز مجله‌ای را با عنوان نامه فروغ علم گرفت، که شماره اول آن در اسفند 1328 چاپ شد. این نشریه با عنوان نشریه انجمن اسلامی دانشجویان منتشر می‌شد. محتوای نشریه درباره مسائل اجتماعی و فلسفی بود. همچنین مقاله‌هایی در مبارزه با جهل و فساد و استبداد نیز داشت. افراد مختلفی در نگارش مقاله‌ها همکاری داشتند، که در رأس آنان سید غلامرضا سعیدی بود. با کمک وی، که دغدغه مذهبی داشت، مجله پرباری منتشر می‌شد.

انتشار مجله ‌نامه فروغ علم بیش از نه شماره ادامه نیافت. شهربانی این مجله را، که تریبونی برای دانشجویان بود، توقیف و از انتشار آن جلوگیری کرد. شهیدی بعدها با حاج سراج انصاری و شیخ عباسعلی اسلامی نیز همکاری داشت و مقاله‌هایی برای مجله مسلمین، ارگان جامعه تعلیمات اسلامی، ‌نوشت. علاوه بر این، او در هفته‌نامه وظیفه، که به مدیریت سید محمدباقر حجازی منتشر می‌شد، مقاله‌هایی ‌نوشت. نویسندگانی که با این نشریه همکاری داشتند حاج میرزا خلیل کمره‌ای، سید غلامرضا سعیدی و علی دوانی بودند. شهیدی با مجله مذهبی آیین اسلام نیز همکاری داشت و مقالاتش را در تمام این نشریات بدون نام مؤلف منتشر ‌کرد.

در این دوران، شهیدی از نویسندگان ثابت مجله یغما بود. همچنین در مواردی که خوانندگان مجله یغما سؤال‌های ادبی، لغوی، فقهی و دینی داشتند، شهیدی به نامه‌های آنان پاسخ می‌داد.

از مقاله‌هایی که در مجله یغما منتشر کرد، می‌توان «ترجمه عربی تاریخ بیهقی» (1337)، «کشف‌الاسرار و عده‌الابرار» (1338)؛ «چند هفته در کشور اردن» (1346)، «نظری بر وقایع قرن اول هجرت» (1348)، «تطور مذهب شیعه و امینی مجدد مذهب» (1352)، و بسیاری مقاله‌های ادبی و تاریخی دیگر را برشمرد.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت مجموعه
سالشمار
مقدمه
معرفی، نقد و بررسی منابع
فصل اول: از تولد تا دانشگاه
حوزه علمیه نجف
بازگشت به ایران
تدریس در دبیرستان
تحصیل و تدریس در دانشگاه
فصل دوم: فعالیت‌های علمی
همکاری با مجامع علمی
اصحاب چهارشنبه
فعالیت مطبوعاتی
ازدواج و فرزندان
همکاری با لغت‌نامه دهخدا
سفرها و سخنرانی‌های علمی
سفر به مصر
سفر به الجزایر
سفر به عراق
سفر به چین
همکاری با مجامع اسلامی
شهیدی و انقلاب اسلامی
مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی
ویژگی‌های فردی و اخلاقی
فصل سوم: آرا و نظرات
زبان و ادبیات فارسی از دیدگاه شهیدی
آثار ادبی
ترجمه‌ها
تاریخ‌نگاری شهیدی
پس از پنجاه سال
تاریخ تحلیلی اسلام
سیره‌نویسی
آثار
منابع و مآخذ
اسناد و تصاویر