معرفی و دانلود کتاب درآمدی بر تحلیل گفتمان

معرفی کتاب درآمدی بر تحلیل گفتمان

کتاب درآمدی بر تحلیل گفتمان اثر برایان پالتریج، یکی از ارزشمندترین درس‌نامه‌هایی محسوب می‌شود که با زبانی ساده و بی‌تکلف خوانندگان تازه کار را با فضای تحلیل گفتمان آشنا می‌کند.

هر فصل از کتاب درآمدی بر تحلیل گفتمان (Discourse Analysis An Introduction)، اصول روش‌شناختی و نظری رویکردهای مختلف به تحلیل گفتمان از جمله، گفتمان و جامعه، گفتمان و کاربردشناسی، گفتمان و ژانر، گفتمان و مکالمه و... را مورد توجه و بررسی قرار می‌دهد. همچنین در پایان هر فصل تکالیفی در قالب پرسش‌های پژوهشی ارائه شده که این امر زمینه‌ی اندیشیدن برای انجام پژوهش‌های بدیع را برای مخاطبان تازه آشنا فراهم آورده است.

این اثر به نحو شایسته‌ای میان مباحث نظری و عملی در این حوزه توازن برقرار ساخته است. برایان پالتریج (Brian Paltridge)، نویسنده‌ی کتاب سعی بر آن داشته است، تمام مفاهیم و اصطلاحات رایج در این حوزه را با نمونه‌های روشن و ملموس شرح دهد. در واقع، هدف او از تألیف این اثر پرورش نسل آینده تحلیلگران گفتمان است.

تحلیل گفتمان بر دانش زبانی فراتر از واژه، بند، عبارت و جمله تأکید دارد که برای ایجاد یک ارتباط موفق ضروری می‌نماید. این رویکرد، به بررسی الگوهای زبانی درون متن و نیز ارتباط میان زبان و بافت‌های اجتماعی و فرهنگی که متن در بستر آن‌ها به‌کار می‌رود می‌پردازد. تحلیل گفتمان به شیوه‌هایی از کارکرد زبان توجه دارد که جهان‌بینی و تعابیر متفاوتی را آشکار می‌سازند.

همچنین بررسی می‌نماید که چگونه کارکرد زبان از نحوه‌ی ارتباط مشارکین گفتگو با یکدیگر تأثیر می‌پذیرد و از سوی دیگر، بر تأثیر کارکرد زبان بر هویت‌های اجتماعی و روابط نیز توجه دارد. تحلیل گفتمان بررسی می‌نماید که جهان‌بینی و هویت‌های مختلف چگونه به ‌واسطه‌ی کارکرد گفتمان شکل می‌گیرند. این رویکرد هم متون گفتاری و هم متون نوشتاری را مورد مطالعه قرار می‌دهد.

دغدغه‌ی تحلیل گفتمان پاسخ به این پرسش است که «زمانی که افراد برای انجام امور خود در جهان از دانش زبانی خود بهره‌ می‌گیرند دقیقاً چه اتفاقی روی می‌دهد»؟ این مبحث را تحلیل کارکرد زبان می‌نامند. تحلیل گفتمان رابطه‌ی میان زبان و بافت‌هایی که زبان در بستر آن به کار گرفته می‌شود را بررسی می‌کند و این تحلیل و توصیف را هم در تعامل‌های گفتاری و هم در تعامل‌های نوشتاری مورد توجه قرار می‌دهد. هدف اصلی تحلیل گفتمان آن است که درک و ارزیابی عمیقی از متون صورت پذیرد و به این پرسش پاسخ داده شود که چگونه متون برای کاربران خود معنای خاصی پیدا می‌کند.

در بخشی از کتاب درآمدی بر تحلیل گفتمان می‌خوانیم:

تحلیل گفتمان انتقادی نه تنها به توصیف و تفسیر گفتمان در بافت می‌پردازد، بلکه تبیینی از چرایی و چگونگی عملکرد گفتمان‌ها را به نیز دست می‌دهد (راجرز 2004: 2). تحلیل‌گران این رویکرد:

از منظری انتقادی به جهان اجتماعی و به رابطه‌ی بین زبان وگفتمان در ایجاد و انعکاس جهان اجتماعی می‌نگرند و با روش‌شناسی سر و کار دارند که به آن‌ها این اجازه را می‌دهد که به توصیف، تفسیر و تبیین چنین روابطی بپردازند (راجرز 2004: 3).

بنابراین، اولین گام در تحلیل انتقادی، بررسی نوع گفتمان یا ژانری است که متن بر آن دلالت دارد. همچنین بررسی می‌شود که متن تا چه میزان و به چه نحوی با گفتمان موردنظر مطابقت می‌نماید (و یا نمی‌نماید) و به این مهم می‌پردازد که تولید کننده‌ی متن برای ایجاد یک اثربخشی خاص، تا چه میزان از محدودیت‌های متعارف ژانر پا را فراتر نهاده است.

در این نوع تحلیل، قالب متن نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. بدین معنا که بافت به چه شیوه‌ای در متن انعکاس می‌یابد و نویسنده یا گوینده‌ از چه زاویه و منظری به متن می‌نگرد. برجسته سازی به عنوان یکی از مفاهیم مرتبط با قالب، به این مهم می‌پردازد که در درون متن چه مفاهیم و مسائلی مورد تأکید و چه مفاهیمی پیش‌زمینه‌ی آن واقع شده است. دانش پیش‌زمینه، مفروضات، نقطه‌ نظرها و دیدگاه‌هایی که پیش‌فرض متن واقع شده‌اند از دیگر مسائل مهم در تحلیل انتقادی به شمار می‌آیند (هاکین 1997).

تحلیل‌گر در سطح جمله، عنصر مبتدا را در هر جمله از متن مورد توجه قرار می‌هد. به این معنا که در ابتدای هر جمله چه عنصری بیان شده است تا بدین طریق مشخص گردد جمله درباره‌ی چه چیزی توضیح می‌دهد. علاوه بر آن، تحلیل انتقادی در این سطح بررسی می‌نماید که چه کسی، چه چیزی را بر روی چه کسی انجام داده است. یعنی تحلیل روابط عامل - پذیرا در گفتمان و این‌که در گفتمان چه کسی صاحب بیشترین قدرت می‌باشد. افزون بر آن، در این سطح از تحلیل به این مهم می‌پردازند که چه عامل‌هایی از جمله‌ها حذف شده‌ است مانند استفاده از ساختار مجهول در متن. آن‌ها دلایل تولید این نوع ساختارها را نیز باز می‌کاوند (هاکین 1997).

فهرست مطالب کتاب

یادداشت مترجم
سپاسگزاری
فصل اول: تحلیل گفتمان چیست؟
فصل دوم: گفتمان و جامعه
فصل سوم: گفتمان و کاربردشناسی
فصل چهارم: گفتمان و ژانر
فصل پنجم: گفتمان و مکالمه
فصل ششم: دستور گفتمان
فصل هفتم: رویکردهای پیکره‌بنیاد در تحلیل گفتمان
فصل هشتم: تحلیل گفتمان انتقادی
فصل نهم: تحلیل گفتمان در عمل
منابع
واژه نامه