معرفی و دانلود کتاب در طریق معرفت: مروری بر زندگی و خاطرات آیت‌الله سید رضی شیرازی‌‫

معرفی کتاب در طریق معرفت: مروری بر زندگی و خاطرات آیت‌الله سید رضی شیرازی‌‫

کتاب در طریق معرفت: مروری بر زندگی و خاطرات آیت‌الله سید رضی شیرازی‌‫، حاصل چند جلسه مصاحبه محمد رحیمی، از شاگردان آیت الله سید رضی شیرازی با ایشان است که شامل اطلاعاتی در مورد زندگی‌نامه خاندان شیرازی، فتوای تحریم تنباکو، شاگردان میرزای بزرگ و مروری بر تالیفات این عالم برجسته است.

از آن‌جا که اجتماعات پیشرفته، جایگاه والای خود را در مدنیت نه در داشتن سرمایه‌ها و منابع مادی بلکه وامدار سرمایه‌های انسانی، اسوه‌های اخلاقی و خدمت‌گزاران در عرصه‌های کار، تولید و دانش‌اندوزی می‌دانند؛ پس تجلیل از مقام علمی و جایگاه فرهنگی بزرگان علم، فرهنگ و اخلاق به‌ عنوان ارزشمندترین سرمایۀ هر جامعه و ملتی اقدامی بایسته و سزاوار است. شاید احترام به فرهیختگان پیروی از شیوه‌ای باشد که آنان در کسب دانش و معرفت اتخاذ کرده و همتی که در کشف حقیقت به کار بسته‌اند. این شیوه موجب رشد و بقای کشور شده آن را از آسیب و گزند زمانه و روزگار در امان می‌دارد و به سود کشور و فرهنگ مردمش خواهد بود.

معرفی مقام علمی استاد آیت‌الله سیدرضی شیرازی در کنار اوصاف نیکوی اخلاقی و تقوای او و نشان دادن سیرۀ عملی وی در سلوک با طبقات گوناگون مردم، فروتنی، اعتدال و مردمداری ایشان به‌ رغم دشواری‌ها در برنامه دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی بود. دشوار از دو جهت، یکی از آن روی که هر چه بنویسی، اگر زمانش نرسیده باشد پذیرش ندارد و هر چه پس از زمانش بگویی ارزش ندارد. جهت دیگر آن که ایشان نه به‌ عنوان اسوه‌ای اساطیری (که دست نیافتنی است)، بلکه به‌ عنوان چهره‌ای تابناک که می‌توان هنوز نور و حرارت وجود و حضورش را لمس نمود و دریافت که چگونه از میان پرده‌های ضخیم تنیده از جهل و مناسبات ناسالم، از آبشخوری پاک و زلال سیراب گشته، جوانه زده، بالیده و در کورۀ ابتلائات چندین دهه تناور گشته و در سخت‌ترین توفان‌ها، قامت خود را همچنان سربلند و مفتخر نگه‌ داشته است.

او به‌ لحاظ نسب خانوادگی نجیب‌الطرفین بوده؛ از جانب پدر از سلالۀ میرزای بزرگ شیرازی‌ (صادر کنندۀ فتوای معروف تحریم تنباکو) و از جانب مادر نوۀ آیت‌الله شیخ‌کاظم شیرازی‌ (از مراجع تقلید نجف) است.

علمایی که از دیرباز به‌ عنوان هم‌ مباحثه‌ای با مراتب فضل و کمال و مشی و سلوک ایشان آشنا بوده و نیز غالب شاگردان بی‌شمار او نیک می‌دانند وی به مثابۀ درس‌ خوانده و ملایی تمام‌ عیار، چه اندازه با آموزه‌های شیعی و ادبیات عالمان دینی آشناست و از این مهم‌تر خوب می‌دانند که قول و فعل او طی سال‌های طولانی و موقعیت‌های متعدد (از کرسی تدریس در مدرسه مروی، مدرسه عالی سپهسالار، دانشکده الهیات دانشگاه تهران و مسجد شفا تا صحنۀ مبارزات اجتماعی و سیاسی؛ از فعالیت‌های تبلیغی و فرهنگی و برخورداری از اقبال نهادهای سیاسی و توده‌های مردم برای قبول نمایندگی آنان در مجلس خبرگان رهبری تا بی‌اعتنایی خود خواسته به قرار گرفتن بر سریر قدرت)، همه و همه حول یک هدف و تحقق یک منظور و آن «حفظ و نگاهبانی از ارزش‌های معنوی اسلام» بوده و بس و در این راه خطر ترور و عواقب ناگوار آن را نیز به جان خرید.

به‌ لحاظ علمی با احاطه و اشرافی‌ که بر علوم فقهی، کلامی، فلسفی و عرفانی دارد هنگام تدریس از خلط مبحث میان علوم به شدت پرهیز می‌کند به‌ گونه‌ای‌ که موقع تدریس فلسفه هم‌چون فیلسوف و زمانی که اصول می‌گوید در مقام یک اصولی اقامۀ دعوی کرده در تدریس فقه نیز از حدود و ثغور علمی آن خارج نمی‌شود. با این‌ وصف اشراف بر کلیات علوم، او را از نکته‌ سنجی و موشکافی در جزئیات و حواشی غافل نکرده به مصداق فرمایش مسیح (ع) که فرمود: «خذالحق ولو من اهل‌الباطل ولاتأخذالباطل من اهل‌الحق، کونوا نقادالکلام» سخن را از هر کس باشد نقد کرده و تحت تأثیر عظمت گوینده یا مصنف، مقهور نشده و همواره تابع منطق و استدلال است. همین دلیل‌ محوری و روحیۀ نقادانه در کنار انعطاف‌‌پذیری مشفقانه‌اش در تدریس ضمن آنکه برای شاگردان تشنه معرفت او جذاب و جالب بود موجبمی‌ شد تا آنان مجال و جسارت بروز و ظهور نظرها و سؤالات را پیدا کنند.

از نظر سلوک و رفتار همواره از خودگویی، خودستایی و حتی زهدنمایی پرهیز کرده و همچون آیینه‌ای شفاف و به‌ عنوان میانجی و حلقۀ وصل، پیام بزرگان علم و سخن را در خود تابیده و به جوانان عرضه کرده است تا چراغی پیش پا داشته، ریشه‌های خود را بشناسند و آن را با آب هنر و دانش سیراب کنند. از همۀ تمتعات زندگی، به مختصر اکتفا می‌کرد و پای همت در دامن قناعت می‌کشید، نسبت به جاه و مقام و تعینات مادی و تشخصات اجتماعی بی‌اعتنا می‌بود و با ذوق و شوقی ستودنی و استقامتی اعجاب‌ برانگیز لحظه‌ای از تدریس و کار مفید و خدمت به مردم از هر صنف و دسته‌ای فارغ و غافل نبوده و نیست. تأثیر بیان او در شاگردان و مردم کوچه و بازار نشان می‌دهد که در تفقد احوال روانی آدمیان بسیار تواناست و به فراست باطن آموخته است چگونه بند از بند و تار از پود احوال قلبی و روحی دیگران بگشاید و به انواع روحیه‌ها پی ببرد. در سخن او حلاوت با ملاحت آمیخته است و به آسانی دل دیگران را شکار می‌کند. ضمن آن که سخنانش نیکوست، نیکو سخن می‌گوید و گفتار و کردارش همچون جرقه‌ای کوه سرد و خفتۀ وجود انسان‌ها را منفجر و انرژی نهفته آنان را آزاد می‌کند. آنچه را بر زبان جاری می‌کند، به دل باور دارد. از آن‌ رو شاگردان به او ایمان دارند و توصیه‌های او را آویزۀ گوش ساخته در صراط‌المستقیمی‌ که برابرشان گشوده، عاشقانه و جانانه فاصله‌ها و حجاب را از میان برمی‌دارند، از پیلۀ خود بیرون می‌آیند و به‌ سوی نور به پرواز در می‌آیند؛ بدون آن که توقع پاداشی داشته باشد. همواره به شاگردان تأکید می‌کند پیشینیان با فراهم نبودن اسباب، بذرهای علم را کاشتند و ما خوردیم. اکنون که اسباب فراهم است، نمی‌توان و نباید غافل نشست. باید آن‌قدر بکاریم تا آیندگان گران نخرند و جان و آبرو را هم ارزان نفروشند.

در بخشی از کتاب در طریق معرفت می‌خوانید:

وقتی برای معالجه به‌ طرف آمریکا سفر کردیم، هنوز ایران و آمریکا روابط سیاسی و دیپلماتیک داشتند. بعد از بستری شدن ما در بیمارستان و آزمایش‌های اولیه، دانشجویان، سفارت آمریکا را اشغال کردند و روابط میان دو کشور قطع شد. مردم هم تظاهرات می‌کردند و شاه را که پس از فرار از ایران به آمریکا رفته بود، مطالبه می‌کردند و گروگان‌‌گیری و خبرهای ایران مسئلۀ روز نشریات و اخبار آمریکا بود.

من چون در حال نقاهت و اعمال جراحی بودم توان، فرصت و امکان پیگیری اخبار را به‌ طور شخصی نداشتم ولی آقای مصطفی شیرازی، برادرم و آقای ابوالقاسم شیرازی در کنارم بودند و بستگان هم به عیادت می‌آمدند و خبرها را جسته و گریخته به گوشم می‌رساندند. خبرنگاران متوجه معالجات من در بیمارستان شده بودند و همیشه می‌آمدند و اصرار می‌کردند که از من عکس بگیرند و مصاحبه کنند و گزارش تهیه کنند، ولی آقای ابوالقاسم شیرازی و برادرم می‌گفتند در حال استراحت است، دکتر اجازه نمی‌دهد و... معمولا آن‌ها را از اتاق من دور می‌کردند، ولی آن‌ها اصرار می‌کردند و از بیرون اتاق، عکاسی و فیلم‌برداری می‌کردند و در تلویزیون و مطبوعات پخش می‌کردند.

روزهای آخر حضور من در بیمارستان چون پزشکان گفته بودند باید راه بروم، از تخت پایین آمدم. مقداری کمک کردند و راه رفتم. وضو گرفتم که پایین بایستم رو به قبله و نماز بخوانم که یکی از دانشجویان که پسر یکی از علمای محترم و معروف به‌ نام آیت‌الله ممقانی بود و قبلا هم به عیادت من آمده بود، به من زنگ زد و گفت: آقا تلویزیون را نگاه کردید؟ گفتم: نه! گفت: تلویزیون راجع به شما برنامه‌ای داشت. گفتم: من؟ گفت: بله! گفتم: به چه مناسبت؟ گفت: حتی خبر مربوط به شما را قبل از اخبار افغانستان داد! آن زمان شوروی به افغانستان لشکرکشی و آن را اشغال کرده بود و مجاهدان افغان مشغول مبارزه بودند. گفتم: چه گفته؟ مگر با من عکس یا مصاحبه‌ای داشتند؟ من که با کسی مصاحبه نکرده‌ام. گفت: بله، آن بیمارستان و آن اتاقی‌که در آن بستری بودید، جای خالی و تخت شما را نشان دادند و در تلویزیون گفتند آقایی‌که این جا خوابیده بود، نمایندۀ شورای‌ انقلاب در ایران بود!

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
گفت‌و‌گو با آیت‌الله سیدرضی شیرازی
اسناد و تصاویر
فهرست اعلام