معرفی و دانلود کتاب جستارهایی در قصه شناسی

معرفی کتاب جستارهایی در قصه شناسی

کتاب جستارهایی در قصه شناسی نوشته محمد پارسانسب، مجموعه‌ای از بیست مقاله بلند و کوتاه است که به قصه‌های سنتی، به‌خصوص حکایات مثنوی و رمان‌های معاصر فارسی پرداخته‌ و آثار این حوزه را تحلیل و بررسی می‌کند.

درباره کتاب جستارهایی در قصه شناسی:

قصه‌ها را می‌توان به عنوان همزادی برای انسان به شمار آورد و همراه او از درون غارها تا عرصه فضاهای مجازی گذر کرد، داستان‌ها فرهنگ و تمدن قوم‌های مختلف ایرانی را در بر می‌گیرند و احساسات و عواطف بشر را تجلی می‌بخشند. در بسیاری اوقات وسیله‌ای برای سرگرمی و فراغت آدمی و گاهی همانند قصه‌های شهرزاد ابزاری برای کنترل سرکشی‌ها و تندخویی‌های انسان بوده‌اند.

قصه‌ها اغلب از فرهنگ شفاهی جوامع تأثیر پذیرفته‌ و به شکل منثور روایت شده‌اند و بیانگر تفکرات، خواسته‌ها و احوالات طبقات متفاوت جامعه، به‌ویژه طبقه ضعیف هستند. از این رو گاهی می‌توانند بستری برای اندیشه‌ورزی و ادراک بشر باشند و تفکرات نیکی را درون انسان‌ها پرورش دهند، یا زمانی دیگر بازگوکننده سلطه تفکر جبری و حذف اندیشه از عرصه زندگی ایرانی هستند و بستری برای ارائه ایدئولوژی فراهم می‌آورند و در زمانی دیگر تصاویری زیبا از ارتباط انسان با خداوند را در قالب داستان‌های عرفانی به نمایش می‌گذارند. بخشی دیگر از قصه‌ها نیازهای عاطفی انسان را به تصویر می‌کشند و داستان‌های عاشقانه می‌آفرینند و در نهایت برخی دیگر نشان‌دهنده فرهنگ عامه و بینش مردم کوچه و بازار هستند.

نویسنده نام کتاب جستارهایی در قصه شناسی (Essays in Storytelling) را با توجه به روح غالب نوشته‌ها و بیشتر بودن مقاله‌های مربوط به داستان و قصه انتخاب کرده است. برخی از این نوشته‌ها از وجهی نظری برخوردارند و برخی دیگر جنبه عملی دارند که در آن‌ها با رویکردی خاص به نقد و تحلیل متنی روایی پرداخته شده است.

مطالعه قصه‌های سنتی به‌خصوص داستان‌های درخشان مثنوی، بخش زیادی از حجم کتاب را در بر می‌گیرند و همچنین چندین مقاله هم به آثار داستانی معاصر به‌خصوص رمان فارسی اختصاص یافته‌اند.

کتاب جستارهایی در قصه شناسی برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به پژوهش در ادبیات فارسی علاقه‌مند هستید، این کتاب برای شماست.

در بخشی از کتاب جستارهایی در قصه شناسی می‌خوانیم:

هرچند در ادبیات عامیانۀ ایران کلاغ اغلب به خبرچینی شهره است و ضرب‌المثل «یک کلاغ چهل کلاغ کردن» ناظر بر همین صفت او است، مردم بر این باورند که قارقار کلاغ از چیزی خبر می‌دهد؛ بنابراین به امید آن‌که خبری خوش داشته باشد، مقداری گندم یا جو جلوی کلاغ می‌ریزند و این شعر را زمزمه می‌کنند: «خوش‌خبری یه بار دیگه؛ بدخبری جایی دیگه» و معتقدند اگر کلاغ روی دیوار کسی آواز بخواند، به صاحب‌خانه خبری خوش می‌رسد.

همچنین، مردم نواحی مختلف ایران قارقار کلاغ را نشانۀ رسیدن باران و رحمت الهی و آمدن کلاغ به خانه و نشستنش بر حیاط را نشانۀ برکت و فراوانی و نعمت می‌دانند. در ضرب‌المثل‌های فارسی، خصلت پیش‌گویی و غیب‌دانی کلاغ نیز برجسته است؛ برای مثال «کلاغ که صبح زود قارقار کند، خبر از راه دور می‌رسد و یا مسافر می‌آید. در این هنگام باید بگویند: خوش‌خبر باشی.» بر اساس همین ویژگی غیب‌گویی و پیش‌گویی، کلاغ در داستان‌ها نقش قصه‌گویی را برعهده دارد و در پایان داستان‌های کودکانه گفته می‌شود: «قصۀ ما به‌سر رسید، کلاغه به خونش نرسید».

در آیین‌ها و باورهای گیلکی، شنیدن صدای کلاغ روی درخت خانه‌ را برای صاحب‌خانه خوش‌یمن می‌دانند و مردم سیرجان خطاب به کلاغ می‌گویند «خیره خبر، بالت رنگین، چنگت شیرین.» عبارت «ریخته شدن فضلۀ کلاغ روی دست کسی» هم کنایه از به دست افتادن زر سفید و دسترسی آسان به پول و ثروت است. در باور عامه، اگر بر سر راه شکارچی کلاغی بخواند، اعتقاد بر این است که شکارچی با دست پر از شکار برمی‌گردد.

این پرنده در کنار نقش‌های مثبت در فرهنگ عامه، نقش‌های منفی نیز دارد؛ از جمله گفته می‌شود «اگر کلاغ‌ها در شب به‌صورت دسته‌جمعی قارقار کنند برای شاه خوب نیست و شاه می‌میرد.» و در برخی مناطق ایران با شنیدن صدای قارقار کلاغ، صدقه می‌دهند و اگر سفری در پیش دارند، آن را به تعویق می‌اندازند. دربارۀ دلنشین نبودن صوت کلاغ، کنایاتی شکل گرفته ‌است؛ برای نمونه در میان مردم گیلان کنایه‌ای برای بیهودگی و بی‌معنایی سخن و کلام رایج است «به کلاغ گفتند: حرف بزن. گفت: قارقار».

فهرست مطالب کتاب

یادداشت
بن‌مایه: تعاریف، گونه‌ها، کارکرد و...
فابل: تعاریف، خاستگاه، کارکرد و تاریخچه
مآخذشناسی تحلیلی حکایاتی از مثنوی
قصۀ شاه و کنیزک و بینامتنیّت
از روایت دینی تا روایت داستانی
طنزآفرینی‌های مولوی
از روایت تاریخی تا روایت داستانی
تعلیق در قصه‌پردازی مولانا
گفتمان‌شناسی حدیقۀ‌الحقیقه سنایی
«آرزو» در قصه‌های صوفیانه
دگردیسی خضر در ادب روایی فارسی
بن‌مایۀ «کلاغ» از اسطوره تا فرهنگ عامه
داستان‌پردازی سعدی در بوستان
مروری بر موش و گربۀ عبید زاکانی
نگاهی دیگر به چَرَند پَرَند دهخدا
بحثی در سیاحت‌نامۀ ابراهیم‌بیک
مروری بر دایی‌جان ناپلئون پزشک‌زاد
سیر تکامل در رمان‌های تاریخی فارسی
نقش ترجمه در پیدایش رمان تاریخی فارسی
جامعه‌شناسی رمان معاصر فارسی
نمایه