معرفی و دانلود کتاب اطلاعات و ارتباطات: مفاهیم، نظریه‌ها و جغرافیای سیاسی

معرفی کتاب اطلاعات و ارتباطات: مفاهیم، نظریه‌ها و جغرافیای سیاسی

آزاد اسدالله در کتاب اطلاعات و ارتباطات: مفاهیم، نظریه‌ها و جغرافیای سیاسی، به مطالبی درباره‌ی اطلاعات و ارتباطات، سیر تحول نظریه‌های جغرافیای سیاسی، مطالعات ارتباطی، جهان‌خواری (امپریالیسم) خبری، جهانی شدن و علم سیبرنتیک یا خودفرمایی و... می‌پردازد.

درباره این پدیده‌ها، هم‌چون بسیاری از پدیده‌های بنیانی، تاکنون تعریف دقیق و رسمی ارائه نشده است. بسیاری از متخصصان حوزه‌های مختلف موضوعی بیشتر کوشیده‌اند جلوه‌ها و ویژگی‌های آن‌ها را تا آنجا که به حوزۀ تخصصی آن‌ها مربوط می‌شود تعیین کنند. به همین سبب اطلاعات در قلمروهایی چون ریاضیات، زبان‌شناسی، اقتصاد، روان‌شناسی، ارتباطات و جز آن توسط صاحب نظران مورد مطالعه و تحلیل قرارگرفته و خصیصه‌های متفاوتی برای آن برشمرده‌اند؛ به‌طور مثال، از دیدگاه فیزیک و زیست‌شناسی، اطلاعات ویژگی اصلی عالم معرفی می‌شود؛ در روان‌شناسی به منزله متغیری است که با برداشت حسی، ادراک یا دیگر فرآیند‌های روان‌شناختی سروکار دارد و در حوزه‌های اطلاع رسانی و ارتباطات به‌ طور گسترده‌ای با پیام‌ها ارتباط می‌یابد. اطلاعات را نه تنها متضمن پیام، بلکه متأثر از وضعیت، نوع کارکرد، ویژگی مسأله‌ای خاص و جز آن نیز دانسته‌اند.

در کتاب اطلاعات و ارتباطات در می‌یابیم که اطلاعات را گاه، به پدیده‌های نسبتاً آشنای دیگری تشبیه کرده‌اند که بارزترین آن‌ها تشبیه اطلاعات به ماده و انرژی است. و در این تشبیه گاه حتی فراتر اطلاعات را نوعی انرژی دانسته‌اند و جای اصطلاح "انرژی" اصطلاح "اطلاعات" را به کار برده‌اند. البته این‌گونه تشبیه‌ها در واقع تعبیری استعاری است تا تبیین علمی از ماهیت اطلاعات. بی‌تردید پژوهش‌های فراوانی درباره مفهوم اطلاعات صورت گرفته، امّا تعریفی جامع و مانع که مورد قبول کلیه متخصصان رشته‌های مختلف علوم باشد، ارائه نشده است. اطلاعات با مفاهیم دیگری نیز سنجیده شده یا تأثیر و تأثر آن‌ها مطالعه می‌شود.

در بخشی از کتاب اطلاعات و ارتباطات می‌خوانیم:

انسان با استفاده از ارتباطات، توانایی‌های جدیدی را برای خود به وجود آورده است. مثلاً با بهره‌گیری از علایم و نشانه‌های ارتباطی، رفتار اجتماعی خود را در شهرها و اجتماعات بزرگ و کوچک مهار می‌کند. با استفاده از زبان و خط، فرهنگ، تاریخ، علوم و تجربیات خود و گذشتگان را به آیندگان منتقل می‌سازد. و از همه مهم‌تر با استفاده از وسایل ارتباطی، جامعه را برای توسعه یافتن و بهتر زندگی کردن آماده می‌سازد.

از آنجایی که ارتباطات یکی از اهرم‌ها و وسایل مؤثر در زندگی اجتماعی انسان به شمار می‌رود، نقش ارتباطات را در جریان توسعه جوامع بشری نمی‌توان امری ساده تلقی کرد. آنچه در حال حاضر به صورت یک پدیده متحول و مهم در جوامع مختلف نمود عینی یافته و همه کنش‌های اجتماعی را تحت تأثیر قرار داد، پدیده‌ای است که باید آن را شکل تکامل یافته شبکه‌های ارتباطی بشر نخستین تا به امروز دانست. رشد و تکامل فعالیت‌های ارتباطی و وابستگی جوامع حاضر به نقش کلیدی آن برای ایجاد تحولات اساسی، چنان پُرشتاب و عمیق بوده است که به حق بایستی آن را به مشابه انقلابی عظیم دانست و زمینه اصلی هرگونه دگرگونی اجتماعی و فرهنگی را در گسترش شبکه‌های ارتباطی دانست.

انسان امروزی پس از تأمین نیازهای اولیه خود ناگزیر به استفاده از شبکه‌های ارتباطی موجود در جامعه است، تا به کمک آن بتواند مراحل رشد و تکامل مادی و معنوی را طی کند، به خصوص اینکه کمبود نیروهای انسانی در زمینه‌های گوناگون، گروه‌های مختلف جامعه را ملزم به بهره‌گیری از شبکه‌ها و وسایل ارتباطی متعددی نموده است. هم‌چنین بسیاری از پژوهشگران مسایل مربوط به توسعه کشورهای جهان سوم معتقدند که با استفاده صحیح از وسایل ارتباط جمعی می‌توان با فقر و بی‌سوادی به مبارزه‌ای بی امان پرداخت و با ارائه پیام‌های فرهنگی و اجتماعی و آموزش فنون حرفه‌ای به گروه‌های کار در جامعه کمک‌های شایانی نمود.

به عبارت دیگر، نگاهی به تحولات تدریجی وسایل ارتباطی در قرن حاضر بیانگر آن است که تفکر انسان تا چه حد به ابزارهای ارتباطی، از زبان به عنوان نخستین وسیله ارتباطی گرفته، ابزارهای پیچیده انتقال اطلاعات مانند خطوط الکترونیکی و نیز ماهواره‌ها وابسته و مدیون آن است. اگر این ابزارهای ارتباطی نبود، تفکر و شرایط فعلی نیز در جهان وجود نداشت.

فهرست مطالب کتاب

فصل 1: مفهوم اطلاعات و ارتباطات و میانکنش بین آن‌ها
فصل 2: سیر تحول نظریه‌های جغرافیای سیاسی
فصل 3: مطالعات ارتباطی با دیدگاه جغرافیایی
فصل 4: ماهیت و قلمرو جغرافیای سیاسی
فصل 5: جهانی شدن و اطلاعات
فصل 6: جهان‌خواری (امپریالیسم) خبری
فصل 7: جغرافیای فرار مغزها و تأثیر آن بر جریان اطلاعات
فصل 8: فناوری اطلاعات و جهانی شدن اینترنت
فصل 9: علم سیبرنتیک یا "خود فرمایی"
فصل 10: شمّه‌ای از سیبرنتیک نظریه اطلاعات و کاربرد آن در کتابداری و اطلاع رسانی
کتابنامه