زندگینامه و دانلود بهترین کتاب‌های مهدی الهی قمشه ای

زندگینامه مهدی الهی قمشه ای

مهدی الهی قمشه ای (Mehdi Mohyeddin Elahi Ghomshei) ملقب به محی‌الدین در سال 1280 خورشیدی در قمشه (شهرضای کنونی) در دل خانواده‌ای اهل دین و علم زاده شد. نیاکان او از سادات بحرین و از حافظان قرآن بودند که در دوران نادرشاه به ایران مهاجرت کرده بودند. اجداد بزرگش، حاجی ملک و عبدالحمید، در تاکستان‌های این شهر ملک و املاک بسیاری داشتند، با این وجود از خدمت به خلق خدا غافل نبودند و برای ساخت مسجد، مدرسه، حفر قنات و... می‌کوشیدند. به گفته‌ی مهدی الهی قمشه ای، خاندانشان را با نام «ملکیان» می‌شناختند.

مهدی الهی قمشه ای از پنج تا هفت‌سالگی در مکتب شهر کوچکشان مقدمات ادبیات فارسی و عربی را آموخت و علوم دینی را با آموزش‌های پدرش ملا ابوالحسن فراگرفت. در همان زمان به توصیه‌ی برادرش در محضر ملا محمدهادی فرزانه‌ی قمشه‌ای حاضر شد، فقه و اصول و حکمت خواند اما از آن‌جا که عطش علم‌آموزی امانش را بریده بود در چهارده سالگی، در یک سحرگاه، آذوقه‌ای مختصر برداشت و با پای پیاده به‌سمت اصفهان راهی شد. او در اصفهان و سپس مشهد و تهران در مکتب علمِ عالمان نام‌آور دورانش حضور پیدا کرد و تا پایان عمر به تعلیم، تعلم و کتابت مشغول بود.

طیبه تربتی، همسر مهدی الهی قمشه ای هم در عرصه‌ی ادبی فعالیت داشت. این زوج، فرزندان ادیب و فرهیخته‌ای پرورش دادند، از جمله حسین الهی قمشه‌ای که از ادیبان و سخنوران مشهور عرصه‌ی عرفان است، نظام‌الدین الهی قمشه‌ای که استاد فلسفه و رییس کتابخانه‌ی دانشگاه تهران بود و مهدیه الهی قمشه‌ای که به‌عنوان شاعر و محققی سرشناس شناخته می‌شود.

مهدی الهی قمشه ای پس از نگارش آثار مختلف و تربیت شاگردانی همچون آیت‌الله حسن حسن‌زاده آملی، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی، آیت‌الله سید محمدحسن لنگرودی و دکتر محمدباقر محقق، درحالی‌که مشغول انجام آخرین ویرایش‌ ترجمه‌اش از قرآن بود، در تهران، در شامگاه 24 اردیبهشت سال 1352، دنیا و متعلقاتش را برای همیشه ترک گفت.

مهدی الهی قمشه‌ای در مسیر علم‌آموزی

مهدی الهی قمشه ای در مدرسه‌ی صدر اصفهان در حجره‌ای که به ادعای متولیان، محل اقامت و مطالعه‌ی شیخ بهایی بوده، به تحصیل پرداخت. او در این شهر شاگرد استادانی مثل محمدحکیم خراسانی، میرزا جهانگیرخان قشقایی و سیدحسن مدرس بود.

یک سال بعد مهدی الهی قمشه‌ای از اصفهان به سمت مشهد و مدرسه‌ی نواب روانه شد. مدرسه‌ای که به گفته‌ی این عارف، دانشگاهی بود که متقاضیان را برحسب استعداد و توانمندی‌شان در مسیر یادگیری علوم مختلف مثل صرف و نحو، معانی، منطق، کلام و... هدایت می‌کرد.

مهدی الهی قمشه ای توانست در کلاس درس ادیب نیشابوری، شیخ حسن بُرسی، حاج‌آقا حسین قمی و شیخ اسدالله یزدی (هراتی) حضور یابد. در این بین آقا بزرگ خراسانی (مشهور به میرزا عسکری شهید)، محبوب‌ترین استاد مهدی الهی قمشه‌ ای در زمینه‌ی اسلام شناسی و به تعبیر او صاحبدلی بود که با نفسی مسیحایی‌ در کالبد بی‌جان علم صوری می‌دمید. مهدی الهی قمشه ای حدود ده سال در خدمت این استاد تلمذ کرد و جرعه‌نوش حکمت او شد.

تکیه‌ی مهدی الهی قمشه‌ ای بر مسند تدریس

مهدی الهی قمشه ای پس از فوت استاد بزرگش عزم سفر به سوی حوزه‌ی علمیه‌ی نجف کرد اما به قول خودش در مُلک ری به غوغای عالم کثرت گرفتار و در آنجا ماندگار شد. در ابتدا به مدرسه‌ی سپهسالار (مدرسه‌ی عالی آیت‌الله مطهری کنونی) رفت و برای بار دوم با سید حسن مدرس ملاقات کرد. با دستگیری مدرس، او نیز بازداشت شد اما با سفارش ذکاءالملک فروغی، نخست‌وزیر وقت، خیلی زود توانست آزاد شود.

پس از تبعید مدرس، مهدی الهی قمشه‌ای بر کرسی او تکیه زد و به تدریس علوم دینی پرداخت. او همچنین در کنار تدریس، از آموزش‌های میرزا طاهر تنکابنی در باب حکمت و فلسفه بهره می‌گرفت.

در سال 1313 و پس از تأسیس دانشگاه تهران، مدرسه‌ی سپهسالار تحت عنوان دانشکده‌ی معقول و منقول به زیرمجموعه‌ی این دانشگاه پیوست. مهدی الهی قمشه ای در این دانشکده علاوه‌بر تدریس منطق و ادبیات، به نگارش کتاب «توحید هوشمندان» هم مشغول بود که پس از اتمام کتاب، مفتخر به دریافت مدرک دکتری از دانشگاه تهران شد. او همچنین تا مدت‌ها در دانشکده‌ی ادبیات این دانشگاه به تدریس ادبیات عرب مشغول بود. مهدی الهی قمشه ای نزدیک به سی و پنج سال به حرفه‌ی شریف تدریس اشتغال داشت.

دسته‌بندی آثار مهدی الهی قمشه ای

آثار مهدی الهی قمشه ای را از لحاظ محتوا می‌توان به سه دسته‌ی ادبی، فلسفی و مذهبی تقسیم کرد:

1. آثار ادبی مهدی الهی قمشه ای شامل سه کتاب «نغمه‌ی الهی»، «نغمه‌ی حسینی» و «نغمه‌ی عشاق» می‌شود. نغمه‌ی الهی ترجمه‌ی خطبه‌های نهج‌البلاغه را در بردارد، نغمه‌ی حسینی زندگی و شهادت امام حسین را شرح می‌دهد و نغمه‌ی عشاق مجموعه‌ی رباعیات، قصاید و غزلیات مهدی الهی قمشه‌ای است. ناگفته نماند که برخی انتشارات، این سه کتاب را در یک جلد ادغام کرده و تحت عناوین مختلفی مثل «دیوان الهی»، «شکوفه‌های عرفان»، «دیوان حکیم الهی قمشه‌ای» و... به چاپ رسانده‌اند.
2. آثار عرفانی و فلسفی مهدی الهی قمشه ای، کتاب‌های «حکمت الهی»، «توحید هوشمندان» و رساله‌ی «در سیروسلوک عارفان» را شامل می‌شود.
3. آثار مذهبی مهدی الهی قمشه ای، «ترجمه‌ی قرآن»، «ترجمه و شرح صحیفه‌ی سجادیه»، «ترجمه‌ی ادعیه‌ی مفاتیح‌الجنان» و «تصحیح و تحشیه تفسیر ابوالفتح رازی» را در بر می‌گیرد.

بهترین کتاب‌های مهدی الهی قمشه ای

با اینکه کتاب‌های مهدی الهی قمشه ای از نظر تعداد پرشمار نیستند اما هر کدام از آن‌ها به نوبه‌ی خود از دیدگاه صاحب‌نظران آثاری مقبول و اثرگذارند. در اینجا تعدادی از بهترین تألیفات مهدی الهی قمشه ای را به شما معرفی می‌کنیم:

کتاب دیوان حکیم الهی قمشه‌ای: این کتاب که جزو آثار ادبی مهدی الهی قمشه ای محسوب می‌شود، علاوه‌بر اینکه بیش از 500 غزل، 74 قصیده و چندین مسمط، حکایت و رباعی، خلاصه شماری از اشعار عرفانی درخشان را در خود دارد، خطبه‌هایی از امام اول شیعیان و همچنین حوادث کربلا را به‌طور مشروح ارائه می‌کند.

کتاب حکمت الهی: مهدی الهی قمشه ای این کتاب را با هدف آموزش کلام و فلسفه‌ی اسلامی، حکمت الهی و فقه اکبر تألیف و تدوین کرده است. این عالم فقیه در فصول تعلیمی مختلف این اثر به شرح مفاهیمی همچون «جهات ثلاث»، «وحدت و کثرت»، «حدوث و قدم» «قوه و عقل»، «علیت و معلولیت» و بسیاری مفاهیم فلسفی - الهیاتی مهم دیگر می‌پردازد.

کتاب نغمه‌ی عشاق: این کتاب مجموعه‌ی مفصلی از اشعار مهدی الهی قمشه ای است، اشعاری که در قالب‌های مختلف و متنوعِ غزل، قصیده، مربعات، مستزاد، مخمس و... سروده شده‌اند.