معرفی و دانلود کتاب اساطیر و تصوف

معرفی کتاب اساطیر و تصوف

کتاب اساطیر و تصوف به قلم کورش گودرزی، از دیدگاه‌های گوناگون، اساطیر ملل و تعریف‌های متعدّد صاحب‌نظران این حوزه را معرفی کرده و سپس شما را با تصوف و عرفان آشنا می‌کند.

با بررسی آثار عرفانی می‌توان به رابطۀ معناداری بین برخی آیین‌های اساطیری و آداب عرفان عملی پی برد، مانند غسل و شست‌ و‌ شوهای آیینی، آشامیدنی و خوراک‌های مقدّس، رقص و سماع آیینی، پوشاک مقدّس و... که هر کدام به نوعی در اسطوره و عرفان تجلّی کرده‌اند. پیگیری و بررسی این موارد می‌تواند بیانگر نوعی تأثیرپذیری و تجلّی میان مقوله‌های عرفان و اسطوره باشد.

واژه‌های صوفی و عارف، همچنین تصوّف و عرفان در این کتاب، تقریباً هم طراز و هم ردیف یکدیگر به کار برده‌ شده‌اند، هرچند این واژگان در مفهوم لغوی و در روش، متفاوت هستند؛ ریشۀ کلمۀ صوفی را از صوف (پشم)، صُفّه (یاران پیامبر)، صفا، سوف (سوفیا، اندیشۀ یونانی) دانسته‌اند. عارف به مفهوم انسان دارای شناخت است. تصوّف، یک روش است که اجتناب از دنیا را تبلیغ‌ می‌کند. عرفان، مکتبی است که از طریق مکاشفه به شناخت حقیقت می‌پردازد.

عرفان از تصوّف، کلّی‌تر و عام‌تر است، امّا تصوّف دارای فرقه‌ها و جزییات است. در عرفان بیشتر با علم و مکتب فکری رو به‌ رو هستید و در تصوّف با عمل و ریاضت. تصوّف با دین عجین‌تر است، امّا در عرفان چنین ضرورتی نیست.

این کتاب عملاً کاری با فرقه‌های تصوّف و تفاوت آن با عرفان ندارد و به تعریف و شناساندن عرفان و تصوّف نمی‌پردازد. به همین دلیل دربارۀ اسطوره و عرفان و آیین، به شناساندن و تعاریف مختصر و ضروری اکتفا نموده. هیچ فرقۀ فکری و عملی هم مورد نظر نویسنده نبوده و در همه جا به شکل کلی سخن گفته‌ است.

در بخشی از کتاب اساطیر و تصوف می‌خوانیم:

دانستیم که اسطوره، چیزی دروغین و بی‌اساس نیست و ریشه در اندیشه و کردار انسان نخستین دارد. دیدیم که تجلّی و تأثیر اساطیر در زندگی انسان پس از عصر اسطوره‌ای، با توجّه به مدارک و شواهد، اجتناب ناپذیر است. این تجلّی و تأثیر در بسیاری از زمینه‌های حیات بشر امروزی، چه عملی و چه نظری، مشهود است.

ضمیر ناخودآگاه جمعی و وجود رنگ و بوی اساطیری در بسیاری از پندارها و رفتارهای انسان پس از عصر اساطیر، گواه این ادّعاست. این تجلّی، ادبیّات و هنر و شعر را نیز در بر‌ می‌گیرد. تخیّل، مهم‌ترین حلقۀ پیوند اسطوره با انواع ادبی است، تا جایی که برخی اسطوره را از انواع ادبی‌ می‌دانند.

یکی از این موارد تحت تجلّی و تأثیر اساطیر، عرفان است که پیوندی غیر قابل انکار و تنگاتنگ با دین دارد. این تجلّی در عرفان عملی و نظری مشاهده‌ می‌شود. بین مناسک عرفان عملی و آیین‌های اسطوره ای، تشابهات ژرفی ‌می‌یابیم.

آیین‌ها هم با اسطوره همراهند و جایگاه ویژه‌ای در حیات بشر دارند. آیین‌ها اعمالی هستند که دیدگاه‌های گوناگون و گستردۀ انسان را در طول تاریخ، عملاً نمایش‌ می‌دهند. در کنار این‌ها نقد اسطوره‌ای نیز در شناخت اندیشۀ انسان و تحلیل متون بسیار تأثیرگذار است.

تصوّف، راه رسیدن به تعالی است و نقش مهمّی بخصوص در فرهنگ ایران زمین دارد. عرفان نیز مانند مبحث اسطوره، دارای حجم عظیمی از دیدگاه‌های متفاوت و متون متنوّع است که گواه اهمّیّت اسطوره و عرفان در حیات انسان هستند. همۀ این‌ها نشان‌ می‌دهند که انسان با اندیشه و رفتار اساطیری یا عرفانی، به مرتبه‌ای فراتر از وضع موجود خود نظر داشته است. کارکردهای آیین‌های مورد نظر ما دلیل این ادّعایند.

فهرست مطالب کتاب

سخن مؤلف
یادآوری و سپاسگزاری
مقدّمه
فصل اول: اسطوره، آیین، عرفان
فصل دوم: آداب عبادات و ذکر در اساطیر و عرفان
فصل سوم: کارکردهای خوردنی و آشامیدنی‌های مقدّس اساطیری و عرفانی
کارکرد خداگونگی
کارکرد تبرّک و الهام و پیشگویی
کارکرد طول عمر و جاودانگی
کارکرد شفابخشی
کارکرد سرمستی روحانی
رعایت آیین‌های مقدّس خوردن و نوشیدن
فصل چهارم: اعداد مقدّس در اسطوره و عرفان
اعداد یک و دو
عدد سه
عدد چهار و مضرب‌های آن (هشت، شانزده، چهل...)
عدد پنج
عدد شش
عدد هفت و مضرب‌های آن (هفتاد، هفتصد، هفت هزار...)
عدد دوازده
عدد سیصد و شصت
عدد هزار
دیگر موارد اعداد
فصل پنجم: ویژگی‌های پوشاک آیینی در اساطیر و عرفان
فصل ششم: خرق عادات اساطیری و عرفانی
فصل هفتم: رقص و سماع در اسطوره و عرفان
رقص در اساطیر
سماع عرفانی
فصل هشتم: شست‌و‌شوهای آیینی در اساطیر و عرفان
فصل نهم: مراحل گذر و سلوک و تشرّف در اساطیر و عرفان
فصل دهم: معارج و بازگشت‌های اسطوره‌ای و عرفانی
عروج و بازگشت آیینی در اساطیر
عروج و رجعت عرفانی
فصل یازدهم: مشاهده و مکاشفه و رؤیت‌ها در اساطیر و عرفان
فصل دوازدهم: مکان و زمان مقدّس در اساطیر و عرفان
زمان اساطیری
زمان عرفانی
مکان اساطیری
مکان عرفانی
فصل سیزدهم: مواردی دیگر از تشابه اساطیر و عرفان
فصل چهاردهم: گفتار آخر
منابع